Tìm hiểu hội chứng đông đặc phổi

Nhu mô phổi của một người khỏe mạnh, bình thường ở tình trạng xốp. Khi các nhu mô phổi bị viêm, ở những vùng phổi tổn thương các phế nang xung huyết trở nên đông đặc hơn do chứa đầy dịch tiết, làm tăng tỷ trọng nhu mô phổi được gọi là hội chứng đông đặc phổi.

Phổi đông đặc do nhiều nguyên nhân gây ra như:

• Viêm phổi: Viêm phổi không do lao gây ra nói chung và viêm phổi thùy cấp do phế cầu gây ra nói riêng, là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng đông đặc ở phổi với triệu chứng điển hình là đột ngột sốt cao, kèm theo rét run, đau ngực, ho ra đờm có màu tím hoặc gỉ sắt.
• Áp xe phổi: Một số loại vi khuẩn kỵ khí hoặc ưa khí làm viêm nhu mô phổi và gây mưng mủ.
• Lao phổi: Lao phổi có thể dẫn đến phổi đông đặc và tiến triển mãn tính ở một hoặc nhiều vùng của phổi, khiến người bệnh suy kiệt cơ thể và thường sốt dai dẳng.
• Xẹp phổi do phế quản bị chèn ép: Hạch to có thể chèn ép phế quản và gây xẹp một phân thùy phổi. Xẹp phổi cũng có thể xảy ra khi phế quản bị chèn ép đột ngột do dị vật, cục máu đông.
• Nhồi máu động mạch phổi: Ở một số bệnh lý mạch máu như đông máu, hẹp van hai lá, hoặc ở một số bệnh nhân sau phẫu thuật, sản phụ sau sinh có thể xảy ra tình trạng tắc một nhánh động mạch phổi.

Các triệu chứng chung của phổi đông đặc do các nguyên nhân trên gây ra thường gặp là:

• Gặp khó khăn khi thở, thở khò khè, đặc biệt là khi mức độ đông đặc phổi tăng lên thì người bệnh sẽ khó thở hơn.
• Thở nhanh, thở nông, không thở được khi nói.
• Đau tức nặng ở ngực.
• Da mặt xanh xao, tím tái.
• Ho nhiều hoặc ít, ho ra đờm, có thể ho ra máu.
• Sốt, đổ nhiều mồ hôi (đặc biệt là vào ban đêm), mệt mỏi, suy kiệt.

Để chẩn đoán, bác sĩ sẽ dựa vào tiền sử bệnh lý và thăm khám lâm sáng. Trên lâm sàng, phổi đông đặc có thể được phát hiện qua các biểu hiện sau:

• Tăng rung thanh: Khi nhu mô phổi bị đông đặc sẽ khiến tiếng rung của âm thanh vang hơn và dẫn truyền xa hơn.
• Gõ đục: Các phế nang phổi chứa đầy dịch tiết nên khi gõ sẽ nghe thấy tiếng đục hơn.
• Giảm tiếng rì rào trong phế nang: Các phế nang phổi bị viêm và tiết dịch làm cản trở lưu thông khí.

Nếu những biểu hiện trên lâm sàng không rõ rệt, bác sĩ sẽ chỉ định chụp X-quang phổi. Hình ảnh X-quang phổi đông đặc cho thấy những đặc điểm sau:

• Vị trí, kích thước, đặc điểm: Vùng đông đặc phổi là những đám mờ có mật độ không đều hoặc đều, có thể khó phân định nếu đường ranh giới không rõ, nằm rải rác hoặc tập trung thành một vùng ở phế trường, có thể là một phân thùy hoặc toàn bộ một bên phổi.
• Các tạng lân cận: Để phân biệt với hội chứng, bệnh lý hô hấp khác cần phải quan sát các cơ quan, vùng lân cận. Hội chứng đông đặc phổi hình ảnh X-quang phổi với một bên phổi bị thương tổn có hình mờ, kèm theo dấu hiệu các cơ hoành, khoảng liên sườn và trung thất co rút. Trong khi đó, tràn dịch màng phổi có thể khiến các vùng này bị đẩy ra.

Để xác định và kết luận chính xác tình trạng đông đặc phổi do nguyên nhân nào gây ra, bác sĩ sẽ yêu cầu bệnh nhân thực hiện các xét nghiệm khác.

Tùy vào nguyên nhân gây phổi đông đặc, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp.

• Viêm phổi: Điều trị viêm phổi chủ yếu là phương pháp nội khoa, dùng thuốc bao gồm kháng sinh hoặc kháng virus, nấm và thuốc làm giảm các triệu chứng như ho, sốt, đau ngực.
• Áp xe phổi: Có thể được điều trị bằng thuốc hoặc ngoại khoa, khi tình trạng áp xe trở nên nghiêm trọng hơn.
• Lao phổi: Điều trị bằng thuốc kết hợp với chế độ sinh hoạt lành mạnh, kiêng cử.
• Xẹp phổi do phế quản bị chèn ép: Tùy vào nguyên nhân gây xẹp phổi như hạch to, khối u hay dị vật làm chèn ép phế quản, người bệnh sẽ được chỉ định điều trị thuốc hoặc phẫu thuật.

Hội chứng đông đặc phổi do nhiều nguyên nhân gây ra. Thăm khám lâm sàng, kết hợp bệnh sử, chụp X quang và các xét nghiệm cần thiết khác giúp bác sĩ xác định nguyên nhân gây bệnh và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.