Những điều cần biết khi tiêm thuốc cản quang trong chụp CT mô phỏng - Bệnh viện 108

Thuốc cản quang

• Thuốc cản quang là những chất được sử dụng để làm tăng mức độ tương phản của cấu trúc hoặc dịch cơ thể khi chụp hình trong kỹ thuật chụp cộng hưởng từ, siêu âm hay chụp X-quang.
• Thường được dùng để xác định rõ các mạch máu, khối u và các cơ quan trong hệ tiêu hóa.
• Đặc biệt thuốc cản quang là những chất chứa I-ốt được sử dụng để tăng cường mức độ tương phản của cấu trúc, khối u hoặc dịch cơ thể khi thăm khám chẩn đoán hình ảnh.

CT tiêm thuốc cản quang

• Chụp CT mô phỏng có thuốc cản quang áp dụng trong một số trường hợp, cần khảo sát tổn thương u, hạch di căn và mạch máu kỹ lưỡng hơn, khi có chỉ định của bác sỹ xạ trị, kỹ thuật viên sẽ tiêm vào cơ thể một loại thuốc cản quang.
• Thuốc cản quang có chứa I-ốt sẽ làm cho những cấu trúc hoặc khối u, hạch di căn tăng ngấm thuốc có màu trắng sáng trên hình ảnh chụp cắt lớp vi tính, điều này sẽ giúp phân biệt vùng bất thường với các cấu trúc khác xung quanh nó.
•       Hình ảnh CT mô phỏng có tiêm cản quang giúp bác sỹ xạ trị và kỹ sư vật lý xạ trị có thể vẽ chính xác thể tích khối u, hạch di căn, là một khâu quan trọng trong quy trình xạ trị dưới hướng dẫn hình ảnh,

Chống chỉ định

Chống chỉ định tương đối

• Người bị suy gan, suy tim mất bù
• Người bị suy thận độ III, IV. Nếu buộc phải tiêm thuốc lên kế hoạch chạy thận nhân tạo cho bệnh nhân ngay sau khi tiêm thuốc cản quang.
• Người bị đa u tủy, đặc biệt là bệnh nhân thiểu niệu. Nếu cần phải chụp cắt lớp vi tính thì cần truyền dịch cho bệnh nhân.
• Người có tiền sử dị ứng thuốc, tiền sử hen phế quản, cơ địa dị ứng.
• Người mắc bệnh mạn tính: Đái tháo đường, cường giáp, hen suyễn, hồng cầu hình liềm.
• Phụ nữ có thai: Việc sử dụng các thuốc cản quang không chứa iodine chưa được chứng minh đầy đủ là an toàn đối với phụ nữ có thai. 
• Phụ nữ đang cho con bú

Chống chỉ định tuyệt đối

• Người bị mất nước nặng.
• Người bị dị ứng với Iodine.

Lưu ý

Dự phòng phản ứng

• Dự phòng dị ứng thuốc cản quang bằng cách chọn loại thuốc cản quang phù hợp.
• Các thuốc cản quang nonionic đẳng trương hoặc nhược trương dường như ít dị ứng hơn so với các thuốc khác.
• Những bệnh nhân này cần hết sức thận trọng khi phải dùng thuốc cản quang bằng bơm tiêm áp lực.
• Thuốc cản quang ngoại mạch, ít có nguy cơ dị ứng hơn, nếu bệnh nhân có tiền sử dị ứng với thuốc cản quang trước đó, thì vẫn nên dùng thuốc dự phòng trước corticosteroid và kháng histamin là hai thuốc được sử dụng trong điều trị dự phòng. 

Trước chụp

• Kiểm tra các vấn đề an toàn trước tiêm thuốc cản quang như: tiền sử dị ứng thuốc, hải sản, tiền sử hen phế quản, có bị tiêu chảy, mất nước không, có bị tiểu đường và đang dùng thuốc Metformin, có bị suy thận không.
• Chỉ định kiểm tra chức năng thận: creatinine ,ure máu cần thiết được đánh giá trước khi sử dụng thuốc cản quang. Ngưng các thuốc có nguy cơ độc cho thận đang sử dụng
• Đặc biệt lưu ý: các thuốc chống viêm nonsteroid, lợi tiểu ngưng trước 24 giờ, metformin ngưng trước 48 giờ.
• Các thuốc ức chế men chuyển, ức chế thụ thể không bắt buộc ngưng nghiêm ngặt.
• Bệnh nhân cần nhịn ăn ít nhất 2- 4 giờ trước khi tiêm thuốc cản quang.
• Nếu bệnh nhân có tiền sử dị ứng thuốc, hải sản,  hen phế quản thì sẽ được dự phòng phản ứng trước khi sang phòng chụp CT mô phỏng  và tiêm thuốc cản quang .

Trong quá trình chụp

• Kỹ thuật viên sẽ động viên, hướng dẫn bệnh nhân để bệnh nhân hợp tác, bình tĩnh, thở nhẹ nhàng, không hồi hộp và không cử động tự do khi tiến hành tiêm thuốc và chụp CT mô phỏng.

Sau khi chụp

• Bệnh nhân được theo dõi tại phòng chụp hoặc phòng hồi tỉnh ít nhất 30 phút để xem có phản ứng bất thường gì không.
• Nếu không có bất thường gì, bệnh nhân được hướng dẫn quay lại phòng khám gặp bác sỹ điều trị.
• Nếu bệnh nhân ngoại trú, không có các yếu tố nguy cơ thì có thể về nhà.
• Uống nhiều nước, theo dõi lượng nước tiểu trong vòng 24 giờ. Nếu thấy lượng nước tiểu ít đi so với bình thường thì đến lại bệnh viện kiểm tra chức năng thận.
• Báo cho bác sỹ và quay lại bệnh viện khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường.

Nguồn: Bệnh viện 108