Người bệnh tim mạch và Hoạt động tình dục - Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn

1. Giới thiệu

Hoạt động tình dục là một phần không thể thiếu của cuộc sống, vì thế đó cũng là mối quan tâm của người có bệnh tim cũng như thầy thuốc. Bệnh nhân tim mạch thường lo lắng sẽ bị nhồi máu cơ tim khi quan hệ tình dục do đó họ sẽ quan hệ ít đi.

Một mặt khác của vấn đề là những người có nhu cầu sử dụng các thuốc điều trị rối loạn tình dục thường có bệnh lí tim mạch đi kèm.

2. Ảnh hưởng tim mạch của quan hệ tình dục

• Quan hệ tình dục bao gồm bước kích thích, sự cương, xuất tinh, cực khoái, giai đoạn trơ và giai đoạn phục hồi là một quá trình phụ thuộc vào những thay đổi của hệ thần kinh tự động.
• Sự kích thích tình dục và sự cương dương vật ở người đàn ông xuất phát từ sự kích thích của thần kinh phó giao cảm ở dương vật, giảm những hoạt động theo con đường giao cảm, và phóng thích oxit nitrit từ nội mạc. Tầm quan trọng của oxit nitrit chính là lí do căn bản để sử dụng Sildenafil ở người đàn ông có rối loạn tình dục.
• Sự kích thích tình dục sớm ở người phụ nữ thường xuất phát từ hệ thần kinh giao cảm.

3. Stress huyết động học

- Những nghiên cứu đầu tiên khảo sát trên những người tự nguyện được theo dõi ở phòng thí nghiệm ghi nhận sau giai đoạn cực khoái:

• Nhịp tim tối đa từ 140-180 nhịp/phút
• Huyết áp trung bình tăng 80/50mmHg
• Nhịp thở và dung tích sống tăng đáng kể, bằng khi chúng ta gắng sức tối đa

- Những nghiên cứu cũng thấy rằng, ở những bệnh nhân đau ngực ổn định thường bị đau ngực trong hoặc ngay sau khi giao hợp. Điều này càng khẳng định quan hệ tình dục thường đi kèm với một hoạt động mạnh của hệ tim mạch cũng như các nguy cơ của nó.

4. Đáp ứng trong đau thắt ngực ổn định

• Trong quan hệ tình dục, nhịp tim và huyết áp cũng tăng giống như khi hoạt động thể lực. Vì thế bệnh nhân tim mạch có thể đau ngực khi quan hệ làm họ phải ngừng quan hệ.
• Các thuốc tim mạch thích hợp, thường là nhóm ức chế thụ thể beta, đôi khi nitrat ngậm dưới lưỡi có thể ngăn ngừa đau ngực và có hoạt động tình dục bình thường.
• Bệnh nhân bệnh động mạch vành mãn đã tái thông bằng phương pháp can thiệp hoặc mổ bắc cầu hay những bệnh nhân không triệu chứng thường không có nguy cơ cao xuất hiện biến cố tim mạch khi giao hợp.

5. Sự điều hòa của nguy cơ

Hai yếu tố điều hòa nguy cơ nhồi máu cơ tim sau giao hợp là: thể dục và điều trị bằng thuốc.

a. Thể dục thường xuyên: Các nghiên cứu đều chứng minh, những bệnh nhân có thể dục thường xuyên đều giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim khi giao  hợp.

b. Điều trị bằng thuốc: thuốc có thể làm giảm nhịp tim, huyết áp cũng như sự kết tập tiểu cầu là những yếu tố có thể khởi phát cơn nhồi máu.

• Nhóm ức chế thụ thể beta: làm giảm nhịp tim, giảm nhu cầu oxy, làm giảm đau ngực khi giao hợp, có làm giảm nguy cơ nhồi máu khi giận dữ nhưng trong giao hợp thì không.
• Aspirin: làm giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim khi giận dữ hay khi đi bộ thể dục buổi sáng, có làm giảm nhưng không đáng kể nguy cơ nhồi máu trong giao hợp.

6. Nguy cơ của quan hệ tình dục

Mặc dù nguy cơ của nhồi máu cơ tim hay bất cứ một biến cố tim mạch khác như đau ngực, rối loạn nhịp hay hen tim kịch phát thì thấp nhưng vẫn có một nguy cơ cao với những người có nguy cơ tim mạch cao hay những  người đã có bệnh sẵn. Để làm giảm nguy cơ, người ta đề ra một số biện pháp:

a. Nhóm nguy cơ thấp: đại đa số bệnh nhân thuộc nhóm này, bao gồm những bệnh nhân:

• Không triệu chứng và ít hơn ba yếu tố nguy cơ tim mạch (không kể giới tính)
• Tăng huyết áp đã kiểm soát
• Đau ngực ổn định nhẹ ở những bệnh nhân đang điều trị rối loạn cương bằng nhóm ức chế men phophodiesterase-5.
• Đã tái thông mạch vành thành công
• Những bệnh nhân nhồi máu cơ tim 6-8 tuần, hiện không có triệu chứng hay không có thiếu máu  cơ tim trên test gắng sức, những bệnh nhân đã được tái thông và không có thiếu máu cơ tim thì khoảng 3-4 tuần sau nhồi máu có thể quan hệ tình dục.
• Bệnh van tim nhẹ

Bệnh nhân thuộc nhóm nguy cơ thấp này thì quan hệ tình dục tương đối an toàn cũng như điều trị rối loạn cương. Chưa có nhiều nghiên cứu về bệnh nhân có viêm màng ngoài tim, sụp van 2 lá, rung nhĩ…

b. Nhóm nguy cơ trung bình: là những bệnh nhân có:

• Không triệu chứng và có từ 3 yếu tố nguy cơ trở lên (ngoại trừ giới tính), thói quen ít vận động cũng được xem là một yếu tố nguy cơ
• Đau ngực ổn định mức độ trung bình
• Những bệnh nhân nhồi máu cơ tim từ 2-6 tuần, không triệu chứng, không được tái thông và không có thiếu máu cơ tim trên test gắng sức
• Bệnh nhân có phân suất tống máu của tim (EF) <40%, hay bệnh nhân có suy tim độ II theo phân loại NYHA
• Bệnh nhân có bệnh do xơ vữa động mạch nhưng không do tim, như bệnh mạch máu ngoại biên, thiếu máu não thoáng qua hay đột quỵ
• Bệnh nhân ở nhóm này cần phải được làm các xét nghiệm để đánh giá thêm, đặc biệt ở những bệnh nhân có thói quen ít vận động. Những xét nghiệm này thường giúp thầy thuốc phân tầng bệnh nhân vào nhóm nguy cơ cao hay nguy cơ thấp

c. Nhóm nguy cơ cao: là những bệnh nhân có:

• Đau thắt ngực không ổn định hay đau thắt ngực kháng trị
• Tăng huyết áp không kiểm soát
• Suy tim giai đoạn III,IV theo phân loại NYHA
• Nhồi máu cơ tim trong 2 tuần gần đây
• Rối loạn nhịp nguy cơ cao
• Bệnh cơ tim tắc nghẽn
• Bệnh van tim mức độ trung bình, nhất là hẹp van động mạch chủ

Bệnh nhân nguy cơ cao phải được điều trị thật ổn định mới có thể quan hệ tình dục. Cần lưu ý những bệnh nhân đang sử dụng nhóm thuốc nitrat thì có chống chỉ định sử dụng Sildenafil.

7. Điều trị rối loạn tình dục

Việc điều trị rối loạn tình dục ở những bệnh nhân tim mạch dựa trên phân loại nhóm nguy cơ đã nói ở trên và thông thường, rối loạn tình dục chủ yếu là rối loạn cương ở nam giới.

• Nhóm nguy cơ thấp: có thể an toàn để quan hệ tình dục hoặc có thể bắt đầu điều trị rối loạn tình dục.
• Nhóm nguy cơ trung bình: cần phải đánh giá thêm để phân tầng vào nhóm nguy cơ cao hay thấp, đặc biệt chú ý ở những người có thói quen ít vận động.
• Nhóm nguy cơ cao: cần phải điều trị ổn định trước khi bắt đầu quan hệ tình dục hoặc điều trị rối loạn tình dục.

Nguồn: Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn