Nghiên cứu về Vấn đề phụ thuộc Corticoid - Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn

I. Hormon tuyến thượng thận

- Hormon Vỏ thượng thận

• Glucocorticoid: Cortisol ( Hydrocrtison )
• Mineralocorticoid: Aldosteron 
• Androgens và các một số chất dẫn xuất

- Hormon tủy thượng thận

• Catecholamin : Adrenalin (epinephrine) nor-adrenalin (nor- epinephrine) 
•  Dopamin

- Các chỉ định sử dụng corticoid

• Liều thay thế: Suy thượng thận cấp mạn, tăng sản vỏ thượng thận bẩm sinh
• Bệnh cấp tính: Chống viêm, chống dị ứng cấp (thường thời gian ngắn)
• Chống viêm, ức chế miễn dịch: thường liều cao 1-2 mg/kg/ngày .

II. Nghiệm pháp

1. Ý nghĩa:

Đánh giá chức năng của vỏ thượng thận

2. Yêu cầu

• Ngưng thuốc Corticoid đang dùng đến hết T1/2 ( Trừ dexamethason do không ảnh hưởng kết quả nghiệm pháp)
• Bệnh nhân không cần nhịn ăn
• Thuốc Cosyntropin ( alpha 1-24 ACTH) hoặc Synacthen ( beta 1-24 tetracosa)

3. Tiến hành

• XN cortisol vào các thời điểm To( trước tiêm ) T30p , T60p (sau tiêm 30p ,60p)
• Tiêm 25UI ( 250mcg) cosyntropin IV.IM( lấy đúng ống 0,25mg không dùng loại 1mg tác dụng kéo dài ¼ ống)

4.  Biện luận & Kết quả

a. Đáp ứng bình thường :

Cortisol T30p tăng > 7mcg dl so T0

Cortisol T60p tăng gấp đôi so T0

=> Có thể ngưng thuốc và không cần bù hormon (nhưng tuyến yên, thượng thận cần hàng tháng sau mới hồi phục hoàn toàn. Nên báo bệnh nhân biết khi có stress có thể dùng thuốc lại vài ngày)

b. Đáp ứng dưới mức bình thường: suy thượng thận nguyên phát (tế bào thượng thận bị phá hủy); Suy thượng thận thứ phát ( vùng bó và vùng lưới thượng thận bị teo)

=> Nên thận trọng giảm liều từ từ

III. Kết luận

Khi sử dụng corticoid nên xem xét

• Thực sự có đúng chỉ định không
• Bệnh cần corticoid trầm trọng đến mức độ nào
• Thời gian dự tính bao lâu
• Liều dùng là bao nhiêu
• Dùng corticoid loại nào
• Phương tiện nào để giảm bớt tác dụng phụ
• Có thể dùng cách nhật được không
• Bệnh lý đi kèm

Và lâm sàng trước những case cortisol giới hạn thấp bình thường, lâm sàng không rõ suy thượng thận, nên thực hiện nghiệm pháp đánh giá chức năng của tuyến thượng thận khi quyết định hướng điều trị tiếp theo.

Nguồn: Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn