Cấy đờm trong đánh giá bệnh lý viêm phổi - Bệnh viện phổi trung ương

Nhiễm trùng đường hô hấp dưới

• Là bệnh phổ biến và có xu hướng gia tăng ở  bệnh nhân cao tuổi, bệnh nhân suy giảm miễn dịch.
• Cấy dịch đường hô hấp, cấy máu, cấy dịch màng phổi cho phép chẩn đoán xác định nguyên nhân gây bệnh.
• Trong khi cấy máu hoặc hoặc dịch màng phổi dương tính cho phép chẩn đoán xác định nguyên nhân gây bệnh thì sự phát triển của một dòng vi khuẩn từ mẫu bệnh phẩm ở đường hô hấp

Cấy đờm

• Đánh giá chất lượng của mẫu đờm;
• Dự đoán nguyên nhân gây bệnh dựa trên hình thái vi khuẩn chiếm ưu thế trong mẫu bệnh phẩm.
• Một số khuyến cáo đề xuất đánh giá chất lượng của nhuộm gram, sử dụng phối hợp nhiều phương pháp khác nhau và điểm giới hạn của tế bào biểu mô vẩy và/hoặc bạch cầu đa nhân trên mỗi vi trường. 

Viêm phổi không điển hình

• Đờm nhày;
• Số lượng tế bào đa nhân trung tính nhiều;
• Vi khuẩn thưa thớt trên nhuộm gram.

Thu thập mẫu đờm 

• Có tới 30% bệnh nhân bị viêm phổi do vi khuẩn không có khả năng khạc đờm, ngay cả trong điều kiện tối ưu.
• Lấy mẫu đờm trước khi điều trị kháng sinh;
• Súc miệng trước khi khạc đờm;
• Không ăn trước khi khạc đờm từ 1 2 giờ;
• Gửi mẫu bệnh phẩm tới phòng xét nghiệm ngay sau khi lấy.

Chỉ định nhuộm và cấy đờm

• Nhuộm axit nhanh trong trường hợp nghi ngờ nhiễm Mycobacteria và Nocardia;
• Nhuộm kháng thể huỳnh quang khi nghi ngờ nhiễm Legionella, Chlamydophila và virus thực bào hô hấp;
• Nhuộm quellung khi nghi ngờ nhiễm Streptococcus pneumoniae.

Viêm phế quản

Nhuộm và cấy đờm:

• Không có vai trò trong việc điều trị viêm phế quản cấp ở các bệnh nhân khoẻ mạnh.
• Không có chỉ định trong xử trí ban đầu đợt cấp bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.

Viêm phổi cộng đồng

• Hiệp hội các bệnh truyền nhiễm của Mỹ (IDSA) và Hiệp hội bệnh lồng ngực Mỹ (ATS) đã đưa ra các khuyến cáo đối với viêm phổi cộng đồng như sau:
• Nhuộm và cấy đờm nên được tiến hành trước khi điều trị với điều kiện mẫu đờm phải đạt chất lượng tốt.
• Mẫu đờm đạt yêu cầu là mẫu lấy đúng vị trí, vận chuyển tới phòng xét nghiệm đúng yêu cầu, đúng thời gian quy định.

Xét nghiệm đờm cần thực hiện ở các đối tượng:

• Bệnh nhân phải điều trị tại ICU;
• Bệnh nhân điều trị ngoại trú thất bại với liệu pháp kháng sinh;
• Tổn thương dạng hang trên phim chụp X-quang;
• Bệnh nhân nghiện rượu;
• Bệnh nhân COPD;
• Test kháng nguyên phế cầu trong nước tiểu dương tính;
• Test kháng nguyên Legionella trong nước tiểu dương tính;

Viêm phổi bệnh viện

• Nhuộm và cấy đờm được chỉ định cho tất cả bệnh nhân viêm phổi bệnh viện.
• Mẫu đờm lấy được có thể do bệnh nhân khạc ra hoặc hút qua nội khí quản. Một nghiên cứu đánh giá kết quả nhuộm gram và cấy đờm lấy qua nội khí quản
• Khi đánh giá bệnh nhân có nguy cơ viêm phổi bệnh viện, đôi khi không thể giải thích tại sao bệnh nhân có kết quả cấy đờm dương tính lại không có biểu hiện viêm phổi trên lâm sàng, đặc biệt ở các bệnh nhân đặt nội khí quản.
• Những bệnh nhân có kết quả cấy đờm cho thấy sự phát triển của một loại vi khuẩn chiếm ưu thế trên môi trường cấy thường gợi ý tổn thương ở khí phế quản hơn là tổn thương ở nhu mô phổi

Nguồn: Bệnh viện Phổi trung ương