Ba nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến đột quỵ và 'thời gian vàng' cấp cứu - Bệnh viện Bạch Mai

Đột quỵ (tai biến mạch máu não) có thể xảy ra bất ngờ với bất kì ai, không phân biệt tuổi tác, giới tính, nghề nghiệp, tình trạng sức khỏe... mà không hề có những dấu hiệu báo trước.

Ca bệnh đột quỵ não

Theo các bác sĩ, hậu quả mà đột quỵ gây ra rất trầm trọng. Người bệnh có thể bị liệt nửa thân, mất khả năng giao tiếp, mất khả năng kiểm soát tiểu tiện, thậm chí hôn mê sâu và tử vong. 

Anh N.T. X, 39 tuổi, một nhân viên văn phòng ngụ quận 6 ( TP Hồ Chí Minh) được người nhà đưa đến bệnh viện cấp cứu kịp thời nên không để lại hậu quả nghiêm trọng. Theo như lời kể của anh N.T. X, anh hoàn toàn khỏe mạnh, làm việc sinh hoạt bình thường. Tuy nhiên, vào buổi tối đầu tháng 10, đang đứng trong nhà tự nhiên anh thấy tay chân phải không điều khiển được, khi người thân chạy lại hỏi nhưng anh lơ ngơ, không nói gì được cũng không phản ứng lại với lời người khác. 

Ngay lập tức, anh được người nhà đưa đến bệnh viện cấp cứu, tại đây các bác sĩ chẩn đoán anh bị đột quỵ cấp. Sau khi điều trị, anh X. đã hồi phục hoàn toàn và được xuất viện. Tuy nhiên, anh X. vẫn phải được lên kế hoạch điều trị lâu dài để phòng ngừa tái phát.

Không may mắn như anh X., chị G., 47 tuổi, làm nghề buôn bán tại TP Hồ Chí Minh được đưa đến cấp cứu tại bệnh viện Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh trong tình trạng lơ mơ, liệt nửa người, không phản ứng gì với lời nói người khác. Sau khi khám và thực kiện các xét nghiệm, chụp cắt lớp, các bác sĩ chẩn đoán chị G. bị đột quỵ thiếu máu não nặng do tắc một động mạch lớn trong lúc ngủ. 

Tuy nhiên, chị G. được đưa đến bệnh viện hơn 12 giờ sau khi bị tắc mạch máu não, vượt quá với quãng “thời gian vàng” trong điều trị đột quỵ và hình chụp cắt lớp cho thấy gần một nửa bộ não của chị đã bị hư hại, khiến các bác sĩ không thể can thiệp tái thông mạch máu cho người bệnh, mà chỉ có thể cứu sống tính mạng và giảm thiểu tối đa mức độ nặng nề do đột quỵ để lại. 

Chị G. được cứu sống, nhưng bị liệt nửa người, suy giảm nhận thức và khả năng giao tiếp, cuộc sống phía trước chỉ gói gọn trên giường bệnh và chiếc xe lăn.

Tỷ lệ mắc bệnh Đột quỵ

Theo số liệu của Hội Đột quỵ Thế giới, cứ mỗi 6 người sẽ có 1 người bị đột quỵ.

Ở Việt Nam, mỗi năm có 200.000 người bị đột quỵ, tỉ lệ tử vong do đột quỵ ở nam giới là 18% và ở nữ giới là 23%. Như vậy, đột quỵ được xem là nguyên nhân tử vong hàng đầu ở Việt Nam.

Theo thống kê của bệnh viện Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh, mỗi tháng bệnh viện tiếp nhận từ 100 - 120 ca bệnh đột quỵ.

Trong số đó, chỉ có 8% người bệnh được đưa đến bệnh viện cấp cứu kịp thời trong “thời gian vàng” để được áp dụng các biện pháp điều trị thông mạch máu. Con số này ở nhiều bệnh viện khác trong cả nước còn thấp hơn, chỉ từ 1 đến 3%. Người tuổi cao có nguy cơ đột quỵ cao nhưng hiện nay tỉ lệ người bị đột quỵ dưới 45 tuổi cũng khoảng 30%.

Đừng bỏ qua "thời gian vàng"

TS.BS Nguyễn Bá Thắng, Trưởng Đơn vị đột quỵ, Phó Trưởng Khoa Thần kinh Bệnh viện Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh, cho biết đột quỵ có rất nhiều nguyên nhân.

Ba nguyên nhân phổ biến nhất:

• Tăng huyết áp làm thoái hoá tắc mạch hoặc làm nứt vỡ mạch máu não
• Bệnh lý xơ vữa gây hẹp và tắc động mạch não
• Rung nhĩ tạo cục máu đông trôi làm tắc mạch não. 

Ngoài ba nguyên nhân chính trên, người bị đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, bệnh tim, mạch vành, xơ vữa động mạch chân, béo phì, hút thuốc lá, ít vận động, uống nhiều rượu bia có nguy cơ bị đột quỵ cao hơn.

Theo các bác sĩ, đột quỵ là căn bệnh phổ biến, bất ngờ và gây ra hậu quả nghiêm trọng nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa nguy cơ và giảm thiểu hậu quả của nó. Theo đó, người bệnh đột quỵ nếu được cấp cứu kịp thời trong “thời gian vàng” thì cơ hội phục hồi trở lại chất lượng cuộc sống như trước rất cao.

Thời gian vàng để cấp cứu người bệnh đột quỵ là 6 giờ kể từ khi phát bệnh, 3 giờ đầu có thể coi là thời gian kim cương.

"Với đột quỵ, mỗi giây đều quý, nghĩa là dù cùng được chữa trong thời gian vàng nhưng người sớm hơn sẽ có kết quả tốt hơn. Bản thân người bệnh hoặc người xung quanh cần nhận biết ngay các dấu hiệu khi đột quỵ xảy ra như bị méo miệng, nói ngọng hoặc không nói được, yếu tay chân một bên... để đưa đi cấp cứu kịp thời. Nếu người bệnh đột quỵ không được cấp cứu trong quãng “thời gian vàng” thì hậu quả phải chịu rất nặng nề, có thể liệt nửa người, hôn mê sâu, thậm chí tử vong", TS.BS Nguyễn Bá Thắng cho biết thêm.

TS.BS Nguyễn Bá Thắng khuyến cáo:

Để phòng tránh nguy cơ đột quỵ, mọi người cần:

• Phải có lối sống lành mạnh
• Không hút thuốc lá
• Hạn chế rượu bia
• Tăng cường vận động và tập thể dục thể thao
• Giảm ăn mặn
• Giảm mỡ béo
• Tăng cường rau xanh và trái cây. 
• Cần khám sức khoẻ định kỳ, phát hiện các bệnh lý nguy cơ như tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh tim, xơ vữa động mạch… để chữa trị kịp thời.
• Người đã từng bị đột quỵ còn cần phải uống các thuốc phòng ngừa và điều trị bệnh căn nguyên.

Nguồn tham khảo: Bệnh viện Bạch Mai