Thế Nào Là Da Châm Chích? Khắc Phục Bằng Cách Nào?

Nguyên nhân gây châm chích da

Nếu bạn thường xuyên bị châm chích da, rất có thể bạn cần phải đánh giá lại các sản phẩm chăm sóc da đang sử dụng. Có thể sản phẩm bạn đang dùng không phù hợp với loại da của bạn hoặc có chứa thành phần quá mạnh đối với da.

Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất gây nóng rát và châm chích trên da:

• Bệnh trứng cá đỏ (rosacea)
• Sản phẩm chăm sóc da có độ pH thấp (có tính axit)
• Bắt đầu sử dụng retinoid hoặc tăng nồng độ retinoid
• Tẩy da chết quá nhiều
• Viêm da
• Dị ứng da
• Thành phần trong sản phẩm chăm sóc da

Tại sao da bị châm chích?

Da bị chích khi các đầu dây thần kinh trên da bị kích thích. Làn da có các dây thần kinh và cơ quan thụ cảm đặc biệt khiến da có cảm giác châm chích. Tình trạng châm chích da thường xảy ra ở lưng, cổ và mặt.

Tình trạng này có thể xảy ra khi có sự thay đổi về môi trường, sức khỏe hoặc thói quen chăm sóc da.

>>>> Xem thêm: Lợi ích của exosome trong chăm sóc da và điều trị vấn đề về da

Tại sao chỉ rửa mặt bằng nước mà da cũng bị châm chích?

Khi bạn bị viêm da, bệnh trứng cá đỏ, tẩy tế bào chết quá nhiều hoặc mới sử dụng retinoid (hoặc tăng tần suất hoặc nồng độ retinoid), mọi thứ đều có thể khiến da mặt bị châm chích, kể cả khi chỉ rửa mặt nhẹ nhàng bằng nước. Sự cọ xát từ khăn lau mặt cũng có thể gây ra cảm giác châm chích.

Nếu da bị châm chích dù chỉ rửa mặt bằng nước, hãy thử các bước sau:

• Dừng tất cả các sản phẩm chăm sóc da
• Không dùng khăn hay cọ rửa mặt
• Sử dụng sữa rửa mặt dịu nhẹ hoặc dầu tẩy trang
• Thoa một loại dầu có tác dụng làm dịu da như dầu argan 2 - 3 lần một ngày.

Các loại dầu này có thể làm giảm cảm giác châm chích da

Da châm chích do dùng sản phẩm chăm sóc da mới

Da nhạy cảm có thể bị châm chích khi dùng một sản phẩm chăm sóc da mới. Điều này thường xảy ra khi mới sử dụng retinoid, axit hydroxy, vitamin C (axit ascorbic) và benzoyl peroxide. Nếu gặp phải tình trạng này, trước tiên bạn cần kiểm tra xem các sản phẩm chăm sóc da đang dùng có phù hợp với loại da của mình hay không. Nếu các sản phẩm phù hợp với loại da mà da vẫn bị châm chích khi sử dụng một thành phần chăm sóc da mới thì làm theo hướng dẫn dưới đây. Cách khắc phục sẽ tùy thuộc vào thành phần cụ thể.

Vitamin C

Cảm giác châm chích da khi mới dùng vitamin C (axit ascoricic) là điều khá phổ biến, đặc biệt là khi sử dụng trên mặt. Các loại serum vitamin C chất lượng đều có độ pH thấp, điều này có thể cảm giác châm chích, khó chịu cho da nhạy cảm. Tuy rằng có rất nhiều lợi ích cho làn da nhưng vitamin C không phải một thành phần chăm sóc da phù hợp với những người có da châm chích và người mắc bệnh trứng cá đỏ.

Nếu bạn bị châm chích da khi dùng serum vitamin C, hãy ngưng sử dụng và thoa các sản phẩm giúp làm dịu da.

>>>> Xem thêm:  chăm sóc da mặt sau sinh

Benzoyl peroxide

Benzoyl peroxide (BP) cũng có thể khiến da bị châm chích, đặc biệt là da khô.

Nếu bạn bắt đầu sử dụng benzoyl peroxide và bị châm chích da thì có thể thử các cách dưới đây để khắc phục.

• Giảm nồng độ benzoyl peroxide
• Ngừng sử dụng axit hyaluronic như AHA, BHA
• Sử dụng kem dưỡng ẩm phục hồi hàng rào bảo vệ da
• Ngừng sử dụng sữa rửa mặt và các sản phẩm làm sạch da khác có độ pH thấp
• Giảm nồng độ retinoid (nếu có)

Benzoyl peroxide là một trong chất gây kích ứng da. Sử dụng benzoyl peroxide nồng độ quá cao hoặc sử dụng chung với các thành phần tẩy tế bào chết có thể khiến da bị châm chích.

Axit hydroxy

Các loại axit hydroxy như axit glycolic và axit lactic có độ pH thấp nên có thể gây kích ứng hoặc làm tổn thương da.

Nếu bị châm chích da khi sử dụng axit hydroxy, hãy thử những cách sau:

• Giảm bớt số sản phẩm tẩy tế bào chết trong quy trình chăm sóc da
• Ngừng sử dụng axit hydroxy
• Đổi sang loại kem dưỡng ẩm tốt hơn

Axit retinoic và retinol

Retinol thuộc họ retinoid. Retinol biến thành axit retinoic trong da. Mới sử dụng retinoid hoặc tăng nồng độ retinoid là nguyên nhân phổ biến gây ra hiện tượng châm chích trên da.

Vị trí bị châm chích da

Bạn có thể dựa trên vị trí bị châm chích da để xác định nguyên nhân gây châm chích. Cảm giác châm chích trên mặt đa phần là do sản phẩm chăm sóc da, bệnh trứng cá đỏ hoặc tẩy da chết quá nhiều.

Da châm chích quanh miệng và má

Khu vực xung quanh rãnh mũi – má (hay còn gọi là rãnh cười) và má là những vùng thường bị châm chích nhất trên khuôn mặt.

So với các khu vực khác trên mặt, da ở khu vực này nhạy cảm hơn do có lớp sừng mỏng hơn, mật độ tuyến mồ hôi và nang lông dày đặc hơn, ngoài ra còn có một mạng lưới dây thần kinh cảm giác phức tạp.

Da châm chích ở lưng

Chứng đau lưng dị cảm (notalgia paresthetica) là tình trạng ngứa ngáy ở khu vực lưng trên hoặc lưng giữa, đây là ở những vùng khó tiếp cận. Người bị chứng đau lưng dị cảm cũng có thể cảm thấy nóng rát hoặc châm chích ở những khu vực này. Nguyên nhân chính xác gây đau lưng dị cảm vẫn chưa được xác định rõ nhưng tình trạng này có thể liên quan đến các vấn đề về dây thần kinh. Một số yếu tố tác động như mặc áo ôm sát, thay đổi nhiệt độ hoặc căng thẳng có thể làm gia tăng các triệu chứng. Tình trạng này khiến cho người bệnh cảm thấy khó chịu, bứt rứt, đặc biệt là do xảy ra ở vị trí khó tiếp cận.

>>>> Xem thêm:  chăm sóc vùng da dưới cánh tay

Các thành phần chăm sóc da gây châm chích

Dưới đây là những thành phần chăm sóc da có thể gây châm chích. Lưu ý, nếu bạn bị châm chích da khi sử dụng một trong những thành phần này thì không có nghĩa là các thành phần khác cũng sẽ gây châm chích. Ví dụ, bạn có thể bị châm chích khi dùng axit lactic nhưng lại vẫn có thể sử dụng axit benzoic và axit azelaic.

Một nghiên cứu cho thấy không có mối liên hệ nào giữa châm chích do axit lactic và châm chích do axit azelaic.

Danh sách các thành phần chăm sóc da có thể gây châm chích

Nếu bạn bị châm chích da, hãy tránh tất cả những thành phần có độ pH thấp như axit và các thành phần trong danh sách này:

• Alcohol (cồn)
• Ascorbic acid
• Avobenzone (Parsol)
• Azelaic acid
• Benzoic acid
• Capsaicin
• Eucalyptus oil (dầu khuynh diệp)
• Fragrance (hương liệu)
• Glycolic acid
• Hydroxy acid
• Lactic acid
• Menthol
• Peppermint (bạc hà)
• Retinoid
• Salicylic acid
• Sorbic acid
• Vitamin C
• Witch hazel (cây phỉ)

Tại sao một số thành phần chăm sóc da gây châm chích da?

Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng các protein thụ thể tạm thời (transient receptor protein - TRP) trong tế bào sừng của da có thể phát hiện các tác nhân gây kích thích từ môi trường. TRPV1 và TRPV4 là hai loại TRP chính gây ra cảm giác nóng rát, đau và ngứa.

TRPV1 là thụ thể phát hiện capsaicin (hợp chất có trong quả ớt) và sự kích hoạt TRPV1 bởi capsaicin là nguyên nhân gây cảm giác nóng rát trong miệng khi ăn ớt. TRPV1 còn phản ứng với môi trường có độ pH thấp và đây là nguyên nhân khiến một số người gặp phải cảm giác châm chích khi bôi axit lactic lên da. Độ nhạy của TRP ở mỗi người là khác nhau và đó là lý do tại sao cùng sử dụng một sản phẩm chăm sóc da nhưng một số người bị châm chích trong khi những người khác lại không bị.

Các thành phần chăm sóc da tác động đến thụ thể TRP:

• Capsaicin: một chất có trong quả ớt, có khả năng liên kết và kích hoạt TRPV1, tạo ra cảm giác nóng rát.
• Menthol: một chất hóa học có tự nhiên trong bạc hà, tương tác với các kênh TRP (kênh TRP vốn nhạy cảm với lạnh), tạo ra cảm giác mát lạnh trên da.
• Camphor: cũng là một thành phần có thể tác động đến thụ thể TRP, thường được sử dụng trong sản phẩm chăm sóc da nhờ có đặc tính làm dịu da.
• Axit salicylic: mặc dù chủ yếu có tác dụng tẩy tế bào chết nhưng cũng có thể tác động đến thụ thể TRP, đặc biệt là khi sử dụng ở nồng độ cao.
• Axit lactic: do có độ pH thấp nên có thể kích thích TRPV1, gây ra cảm giác châm chích ở làn da nhạy cảm.

Hiểu được sự tương tác giữa các thành phần này và thụ thể TRP sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân khiến da bị châm chích.

Các sản phẩm khác trong quy trình chăm sóc da cũng có thể ảnh hưởng đến hoạt động của các thụ thể này. Hàng rào bảo vệ da – lớp ngoài cùng của da - cũng tương tác với kênh TRP. Khi hàng rào bảo vệ da bị tổn hại, TRP sẽ càng dễ bị ảnh hưởng bởi các tác nhân bên ngoài hơn. Ví dụ, ceramide (một loại lipid tự nhiên trong da) có thể ảnh hưởng đến cách mà các thụ thể TRP phản ứng với các tác nhân kích thích. Sự suy giảm ceramide có thể làm tăng nguy cơ da phản ứng, khiến da dễ bị ngứa, nóng rát hoặc châm chích hơn.

Ngoài ra, các yếu tố môi trường, chẳng hạn như sự thay đổi nhiệt độ hay tiếp xúc với một số hóa chất, có thể làm gia tăng hoạt động của TRP.

Điều trị và ngăn ngừa châm chích da

Khi da bị châm chích, bạn có thể thử các cách dưới đây để nhanh chóng làm dịu da:

• Thoa một loại dầu có tác dụng làm dịu da như dầu argan
• Để kem dưỡng ẩm trong tủ lạnh và thoa lên da khi bị châm chích
• Sử dụng thanh lăn đá lạnh

Các cách khác để khắc phục và ngăn ngừa tình trạng da châm chích:

• Không tẩy tế bào chết (cả vật lý và hóa học)
• Rửa bằng nước ở nhiệt độ phòng hoặc nước mát
• Rửa mặt bằng nước khoáng tự nhiên có chứa selen
• Tránh sử dụng các sản phẩm làm sạch da có độ pH thấp, ví dụ như sữa rửa mặt chứa axit glycolic hoặc axit salicylic
• Ngừng sử dụng retinoid vài ngày và bắt đầu dùng lại một cách từ từ
• Không dùng sữa rửa mặt tạo bọt
• Không sử dụng nước quá nóng để tắm và rửa mặt
• Không dùng serum vitamin C

Quy trình chăm sóc da cho da bị châm chích

Bắt đầu sử dụng một sản phẩm chăm sóc da mới có thể gây ra hiện tượng châm chích da. Nguy cơ châm chích da sẽ cao hơn nếu bạn sử dụng quá nhiều sản phẩm tẩy tế bào chết cùng lúc. Khi da bị châm chích, hãy ngừng sử dụng tất cả các sản phẩm chứa axit hydroxy, retinoid và vitamin C trong vài ngày. Sau đó sử dụng lại từng thành phần một. Bạn nên bắt đầu sử dụng retinoid trước và tuân thủ đúng hướng dẫn sử dụng.

Khi da dung nạp tốt retinoid và không còn bị châm chích thì mới bắt đầu sử dụng axit hydroxy hoặc vitamin C.

Một điều quan trọng nữa là các sản phẩm khác trong quy trình chăm sóc da phải phù hợp với loại da.

Sử dụng sai sản phẩm chăm sóc da hoặc sử dụng các sản phẩm không đúng thứ tự trong chu trình chăm sóc da có thể làm tăng nguy cơ châm chích da.