Thực phẩm cho người bị tan máu bẩm sinh

Tan máu bẩm sinh là bệnh gì?

Tan máu bẩm sinh là một loại bệnh di truyền liên quan đến khả năng sản xuất hồng cầu, chất chịu oxy trong máu, bị giảm hoặc không đủ. Điều này dẫn đến mức độ hồng cầu trong huyết thanh thấp hơn bình thường, gây ra triệu chứng thiếu máu.

Bệnh tan máu bẩm sinh là bệnh có liên quan đến các đột biến gen có liên quan đến sản xuất globin. Bệnh tan máu bẩm sinh thường được kế thừa từ cả bố và mẹ. Nghĩa là cả hai bố mẹ đều mang ít nhất một phiên bản đột biến của gen thalassemia thì con sinh ra tỷ lệ sẽ mắc bệnh sẽ cao. Tan máu bẩm sinh là bệnh có tỷ lệ di truyền cao nhất thế giới. 

Để giảm nguy cơ sinh con mắc tan máu bẩm sinh, các cặp vợ chồng cần thực hiện các xét nghiệm sàng lọc trước khi mang thai và tư vấn tiền hôn nhân. Nếu kết quả xét nghiệm cho thấy nguy cơ cao, các cặp vợ chồng có thể cân nhắc các phương pháp tránh thai không di truyền. Hoặc các quy trình mang thai hỗ trợ như thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) kết hợp với sàng lọc phôi thai để chọn phôi thai không mắc thalassemia.

Có nhiều loại tan máu bẩm sinh, nhưng thalassemia và thiếu men G6PD (glucose-6-phosphate dehydrogenase) là hai trong số những loại tan máu bẩm sinh phổ biến nhất.

1. Thalassemia: Thalassemia là một nhóm bệnh di truyền ảnh hưởng đến khả năng sản xuất hàm lượng hồng cầu hoặc hàm lượng globulin (protein trong hồng cầu). Có hai loại thalassemia phổ biến là thalassemia alpha và thalassemia beta. Bệnh này thường xuất hiện khi một hoặc nhiều gen có liên quan đến sản xuất hồng cầu bị đột biến.

2. Thiếu men G6PD: Đây là một loại tan máu bẩm sinh do thiếu enzyme glucose-6-phosphate dehydrogenase (G6PD). Enzyme này giúp bảo vệ hồng cầu khỏi sự hủy hoại do các tác nhân oxy hóa. Khi không đủ men G6PD, hồng cầu dễ bị hủy hoại, dẫn đến thiếu máu.

Triệu chứng chung của tan máu bẩm sinh bao gồm mệt mỏi, suy nhược, da tái, nhợt nhạt, và hô hấp nhanh. Để chẩn đoán tan máu bẩm sinh, cần thực hiện các xét nghiệm huyết học và kiểm tra di truyền. Điều trị tùy thuộc vào loại tan máu bẩm sinh và mức độ nặng nhẹ của bệnh, bao gồm việc kiểm soát triệu chứng và điều trị hỗ trợ, như truyền máu định kỳ hoặc chăm sóc y tế chuyên nghiệp.

Điều trị tan máu bẩm sinh như thế nào?

Điều trị tan máu bẩm sinh phụ thuộc vào loại tan máu cụ thể mà bệnh nhân mắc phải và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Dưới đây là một số phương pháp điều trị phổ biến cho một số loại tan máu bẩm sinh:

Thalassemia: Điều trị thalassemia phụ thuộc vào loại thalassemia (alpha hay beta) và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Các phương pháp điều trị thalassemia bao gồm:

• Truyền máu định kỳ: Bệnh nhân cần nhận truyền máu định kỳ để tăng lượng hồng cầu trong máu.

• Chelation therapy: Trong trường hợp truyền máu thường xuyên có thể dẫn đến tình trạng sự tích chất sắt trong cơ thể, bệnh nhân có thể cần dùng chất chelating để giảm mức sắt trong cơ thể.

• Ghép tủy xương: Ghép tủy xương là phương pháp điều trị chủ yếu cho các bệnh thalassemia nghiêm trọng. Ghép tủy xương giúp thay thế tủy xương bất thường bằng tủy xương lành tính.

Thiếu men G6PD: Điều trị tàn máu bẩm sinh do thiếu men G6PD thường là điều trị hỗ trợ và kiểm soát triệu chứng.

• Tránh tác nhân gây oxy hóa: Bệnh nhân cần tránh tiếp xúc với các tác nhân gây oxy hóa, như thuốc kháng sinh nhóm sulfa, rượu và một số loại thức ăn và thuốc.

• Truyền máu định kỳ: Trong trường hợp tình trạng thiếu máu nghiêm trọng, bệnh nhân có thể cần nhận truyền máu để thay thế hồng cầu bị hủy hoại.

Bệnh bù máu bẩm sinh: Điều trị bệnh bù máu bẩm sinh thường là truyền máu đỏ, plasma hoặc các sản phẩm máu khác để tăng lượng hồng cầu trong máu.

Các loại tàn máu bẩm sinh khác nhau cũng có những phương pháp điều trị riêng, tùy thuộc vào nguyên nhân và triệu chứng của bệnh. Do đó, điều quan trọng là tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa về huyết học để nhận được sự hướng dẫn và điều trị phù hợp.

Thực phẩm cho người bị tan máu bẩm sinh

Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý tan máu bẩm sinh và giúp cải thiện tình trạng sức khỏe của người bệnh. Dưới đây là một số thực phẩm và lối sống có thể hỗ trợ cho người bị tan máu bẩm sinh:

Thực phẩm giàu sắt: Người bị tàn máu bẩm sinh cần tiêu thụ nhiều thực phẩm giàu sắt để giúp tăng sản xuất hồng cầu. Các thực phẩm giàu sắt bao gồm gan, thịt đỏ, cơm lứt, đậu, hạt, lưỡi heo, rau lá xanh (như rau cải, rau mồng tơi) và quả hồng xiêm.

Thực phẩm giàu vitamin C: Vitamin C có tác dụng giúp cải thiện sự hấp thu sắt trong cơ thể. Người bị tan máu bẩm sinh nên tiêu thụ thêm thực phẩm giàu vitamin C như cam, chanh, kiwi, dâu tây và cà chua.

Thực phẩm giàu axit folic: Axit folic là một loại vitamin B tham gia vào quá trình sản xuất hồng cầu. Bệnh nhân có thể ăn thực phẩm giàu axit folic như lá măng tây, đậu Hà Lan, các loại hạt (lạc, bí ngô, hạt hướng dương), các loại đậu (đậu tương, đậu nành) và các loại hạt có vỏ (lúa mạch, yến mạch).

Thực phẩm giàu vitamin B12: Nếu người bệnh có thể hấp thu đủ vitamin B12, họ nên tiêu thụ thực phẩm giàu vitamin B12 như thịt, cá, trứng, sữa và các sản phẩm từ sữa.

Nước uống đầy đủ: Uống đủ nước giúp duy trì lượng nước trong cơ thể, giúp cải thiện sự lưu thông máu và điều tiết nhiệt độ cơ thể.

Tránh tiếp xúc với các tác nhân gây oxy hóa: Người bị tan máu bẩm sinh do thiếu men G6PD nên tránh tiếp xúc với các tác nhân gây oxy hóa, như thuốc kháng sinh nhóm sulfa, rượu và một số loại thực phẩm và thuốc.

Ngoài ra, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để có kế hoạch dinh dưỡng phù hợp và tối ưu cho người bị tan máu bẩm sinh.