Nguyên nhân nào gây testosterone thấp?

Nội dung chính của bài viết:

• Testosterone là một hormone (nội tiết tố) có nhiều vai trò quan trọng đối với nam giới, ví dụ như phát triển cơ quan sinh dục, quyết định ham muốn, chức năng tình dục và sinh sản, phát triển khối cơ và xương,…

• Những nam giới có lượng testosterone thấp sẽ giảm ham muốn tình dục, khối cơ kém, loãng xương, giảm khả năng sinh sản, vú phát triển baatst hường... thường xuyên tha đổi tâm trạng, lo âu, buồn phiền. 

• Có hai dạng testosterone thấp hay suy sinh dục là suy sinh dục nguyên phát và suy sinh dục thứ phát.

• Nguyên nhân gây suy sinh dục nguyên phát là do tinh hoàn hoạt động kém.

• Nguyên nhân gây suy sinh dục thứ phát là do tổn thương tuyến yên hoặc tổn thương vùng dưới đồi.

• Nếu bạn đang gặp phải các triệu chứng của testosterone thấp thì một số thay đổi về lối sống hoặc dùng liệu pháp thay thế testosterone để khắc phục.

Testosterone thấp

Testosterone là một hormone (nội tiết tố) có nhiều vai trò quan trọng đối với nam giới, ví dụ như phát triển cơ quan sinh dục, quyết định ham muốn, chức năng tình dục và sinh sản, phát triển khối cơ và xương,…

Mặc dù thực hiện nhiều nhiệm vụ quan trọng như vậy nhưng nồng độ testosterone sẽ bắt đầu giảm dần mỗi năm kể từ sau 30 tuổi. Ở một số người, mức testosterone bị sụt giảm một cách đáng kể và dẫn đến tình trạng testosterone thấp hay còn gọi là suy (tuyến) sinh dục. Theo thống kê, từ 19 đến 40% nam giới lớn tuổi có mức testosterone thấp.

Trong những năm gần đây, ngày càng có nhiều người tìm đến liệu pháp thay thế testosterone (TRT) để giải quyết các triệu chứng của testosterone thấp như giảm ham muốn tình dục, giảm khối cơ và năng lượng thấp.

Không chỉ có nam giới lớn tuổi mà ngay cả những người trẻ, thậm chí cả trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ cũng có thể gặp phải vấn đề thiếu hụt testosterone.

Triệu chứng testosterone thấp

Nồng độ testosterone thấp không chỉ là một hiện tượng xảy ra do sự lão hóa tự nhiên mà còn có thể là do các nguyên nhân khác khiến tinh hoàn không sản xuất đủ testosterone. Tình trạng này có thể bắt đầu ngay trong quá trình phát triển của thai nhi, trong giai đoạn dậy thì hoặc khi trưởng thành.

Trong giai đoạn phát triển bào thai

Nếu tình trạng testosterone thấp bắt đầu ngay trong quá trình phát triển bào thai thì sẽ dẫn đến kết quả là các cơ quan sinh dục ngoài kém phát triển. Tùy thuộc vào thời điểm bắt đầu tình trạng này và mức testosterone trong suốt quá trình phát triển của thai nhi mà trẻ sinh ra có thể bị một trong các vấn đề như:

• Phát triển bộ phận sinh dục nữ
• Bộ phận sinh dục mơ hồ hay còn gọi là lưỡng giới, không rõ nam hay nữ
• Bộ phận sinh dục nam kém phát triển

Giai đoạn dậy thì

Nếu tình trạng thiếu hụt testosterone xảy ra trong giai đoạn dậy thì sẽ ảnh hưởng lớn đến sự phát triển bình thường và dẫn đến những vấn đề như:

• Cơ kém phát triển
• Giọng nói không trầm
• Ít mọc lông trên cơ thể
• Bộ phận sinh dục kém phát triển
• Tay chân dài hơn bình thường
• Mô vú phát triển quá mức (vú to ở nam giới)

Tuổi trưởng thành

Ở giai đoạn này, mức testosterone thấp sẽ dẫn đến các vấn đề khác. Các triệu chứng của testosterone thấp gồm có:

• Cơ thể thiếu năng lượng
• Khối cơ kém phát triển
• Giảm khả năng sinh sản, vô sinh
• Rối loạn cương dương
• Giảm ham muốn tình dục
• Mọc lông/tóc chậm hoặc rụng lông/tóc
• Loãng xương
• Vú phát triển bất thường

Những nam giới có lượng testosterone thấp còn có thể gặp phải những triệu chứng về cảm xúc, tinh thần như thay đổi tâm trạng, thường xuyên lo âu, buồn phiền.

>>> Các dấu hiệu cảnh báo mức testosterone thấp

Nguyên nhân gây testosterone thấp

Có hai dạng testosterone thấp hay suy sinh dục là suy sinh dục nguyên phát và suy sinh dục thứ phát. Nguyên nhân của mỗi dạng là khác nhau.

Suy sinh dục nguyên phát

Nguyên nhân gây suy sinh dục nguyên phát là do tinh hoàn hoạt động kém. Tinh hoàn là cơ quan chính sản xuất testosterone nên khi chức năng bị suy giảm thì sẽ không có đủ lượng testosterone để đảm bảo sự tăng trưởng và sức khỏe bình thường. Nguyên nhân gây suy giảm chức năng tinh hoàn có thể là do di truyền hoặc cũng có thể là do tai nạn hay bệnh tật.

Các vấn đề di truyền gồm có:

• Tinh hoàn ẩn hay tinh hoàn lạc chỗ: Tinh hoàn không di chuyển vào đúng vị trí ở túi da bên dưới dương vật trước khi sinh.
• Hội chứng Klinefelter: Những nam giới bị hội chứng này khi sinh ra mang ba nhiễm sắc thể giới tính là X, X và Y.
• Thừa sắt (Hemochromatosis): Lượng sắt quá cao trong máu sẽ gây suy tinh hoàn hoặc tổn thương tuyến yên.

Các dạng tổn thương tinh hoàn có thể dẫn đến suy sinh dục nguyên phát gồm có:

• Chấn thương vật lý: Chỉ khi cả hai bên tinh hoàn đều bị tổn hại thì mới ảnh hưởng đến nồng độ testosterone.
• Viêm tinh hoàn do quai bị: Bệnh quai bị có thể gây viêm và làm tổn thương tinh hoàn.
• Tổn thương do các phương pháp điều trị ung thư: Phương pháp hóa trị hoặc xạ trị để điều trị ung thư đều có thể làm tổn thương tinh hoàn và giảm khả năng sản sinh tinh trùng.

Suy sinh dục thứ phát

Nguyên nhân gây suy sinh dục thứ phát là do tổn thương tuyến yên hoặc tổn thương vùng dưới đồi. Đây là những khu vực của não bộ có nhiệm vụ kiểm soát sự sản xuất hormone của tinh hoàn.

Sự suy giảm trong mức độ sản sinh testosterone có thể là do tổn hại tuyến yên và vùng dưới đồi bẩm sinh hoặc do vấn đề sức khỏe như:

• Rối loạn tuyến yên do thuốc, suy thận hoặc khối u nhỏ
• Hội chứng Kallmann: một tình trạng ảnh hưởng đến chức năng vùng dưới đồi
• Các bệnh lý viêm, chẳng hạn như bệnh lao, bệnh sarcoid và bệnh mô bào, đều có thể ảnh hưởng đến tuyến yên và vùng dưới đồi
• HIV/AIDS: bệnh lây truyền qua đường tình dục này cũng gây tổn hại tuyến yên, vùng dưới đồi và tinh hoàn

Ngoài ra, suy sinh dục thứ phát còn có thể là do các nguyên nhân khác như:

• Lão hóa: Quá trình lão hóa tự nhiên sẽ làm giảm sự sản xuất và đáp ứng của cơ thể với hormone.
• Béo phì: Lượng mỡ trong cơ thể quá cao cũng ảnh hưởng đến sự sản xuất và đáp ứng của cơ thể với hormone.
• Thuốc: Các thuốc giảm đau opioid và steroid làm suy giảm chức năng của tuyến yên và vùng dưới đồi.
• Bệnh đồng mắc: Tình trạng căng thẳng tinh thần nghiêm trọng hoặc căng thẳng về thể chất do ​​một bệnh lý hoặc do phẫu thuật đều có thể khiến hệ sinh dục tạm thời ngừng hoạt động.

Một người có thể bị suy sinh dục nguyên phát, thứ phát hoặc suy sinh dục hỗn hợp (cả hai cùng một lúc). Càng có tuổi thì khả năng bị suy sinh dục hỗn hợp càng cao. Những người đang điều trị bằng liệu pháp glucocorticoid thường dễ bị vấn đề này. Suy sinh dục hỗn hợp cũng có thể xảy ra ở những người mắc bệnh hồng cầu hình liềm, bệnh tan máu bẩm sinh hoặc nghiện rượu.

>>> Các cách tăng testosterone tự nhiên

Thay đổi lối sống để tăng cường testosterone

Nếu bạn đang gặp phải các triệu chứng của testosterone thấp thì một số thay đổi về lối sống có thể giúp cải thiện được vấn đề.

Bước đầu tiên là tăng cường vận động bằng cách tập thể dục thường xuyên và duy trì chế độ ăn uống lành mạnh nhằm giảm bớt mỡ trong cơ thể. Ngoài ra, nên tránh các thuốc glucocorticoid như prednisone và các thuốc giảm đau nhóm opioid.

Liệu pháp thay thế testosterone

Nếu đã thay đổi lối sống mà các triệu chứng testosterone thấp vẫn không cải thiện thì có thể sẽ cần bắt đầu điều trị bằng liệu pháp thay thế testosterone. Liệu pháp này có thể giúp những nam giới bị suy sinh dục trong độ tuổi dậy thì có thể phát triển đầy đủ những đặc điểm nam tính và cơ quan sinh dục. Ở nam giới trưởng thành, việc có mức testosterone bình thường sẽ giúp duy trì tình trạng sức khỏe và chức năng tình dục.

Tuy nhiên, liệu pháp thay thế testosterone có đi kèm với một số tác dụng phụ như:

• Nổi mụn trứng cá
• Phì đại tiền liệt tuyến
• Chứng ngưng thở lúc ngủ
• Teo tinh hoàn
• Mô vú phát triển bất thường hay vú to ở nam giới
• Tăng số lượng hồng cầu
• Giảm số lượng tinh trùng
• Tăng nguy cơ mắc các vấn đề tim mạch như đột quỵ hay nhồi máu cơ tim
• Hình thành cục máu đông

Kế hoạch điều trị bằng liệu pháp thay thế testosterone cần được điều chỉnh cho từng trường hợp để tránh các rủi ro không mong muốn này. Không nên tự mua các loại thuốc hay thực phẩm chức năng mà cần đi khám để bác sĩ kiểm tra và tư vấn cụ thể.