Tiếp cận một trường hợp đau bụng- Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn

I-Định nghĩa

• Thông thường, chúng ta không cảm nhận được hoạt động của các cơ quan trong ổ bụng hay cảm thấy khó chịu sau khi ăn uống, khi thức ăn di chuyển qua ruột, hoặc khi đi tiêu.
• Các dây thần kinh liên tục giám sát mọi hoạt động trong cơ thể, và chỉ khi những thông tin được truyền đến não bộ biểu hiện bằng cảm giác khó chịu thì chúng ta cảm nhận được cơn đau.

II-Nguyên nhân

A. Các nguyên nhân không từ ổ bụng

• Viêm phổi
• Nhồi máu cơ tim
• Viêm màng phổi
• Nhồi máu phổi do thuyên tắc động mạch phổi

B. Nguyên nhân từ bụng hoặc từ thành ngực

• Zona
• Viêm sụn sườn
• Chấn thương, di chứng chấn thương
• Kích thích các dây thần kinh
• Thoát vị (các cấu trúc trong ổ bụng thoát ra khỏi thành bụng)
• Sẹo

C. Các tình trạng viêm nhiễm ở vùng bụng trên

• Loét dạ dày tá tràng
• Viêm thực quản (bệnh trào ngược dạ dày thực quản)
• Viêm dạ dày
• Viêm túi mật
• Sỏi ống mật chủ
• Viêm gan
• Viêm đại tràng

D. Các rối loạn chức năng ở bụng

• Chứng khó tiêu không do loét (khó tiêu chức năng)
• Rối loạn chức năng cơ vòng Oddi
• Đau bụng chức năng
• Hội chứng đại tràng kích thích 

E. Ung thư vùng bụng trên

• Ung thư gan
• Ung thư túi mật hoặc đường mật
• Ung thư tụy
• Ung thư dạ dày
• Lymphoma (ung thư phát sinh từ các tế bào của hệ miễn dịch)

F. Các vấn đề của mạch máu

• Thiếu máu mạc treo (do hẹp tắc động mạch hoặc tĩnh mạch)
• Phình động mạch chủ bụng có hoặc không kèm bóc tách

G. Các tình trạng viêm nhiễm ở vùng bụng giữa hoặc bụng dưới

• Viêm ruột (viêm ruột non, bệnh Crohn)
• Viêm đại tràng
• Viêm túi thừa đại tràng
• Viêm ruột thừa

H. Tắc ruột

• Do dây dính sau mổ
• Do u bướu
• Do viêm nhiễm
• Do ung thư đại tràng

III-Khi nào cần cảnh giác?

• Sốt
• Tiêu chảy
• Táo bón kéo dài
• Tiêu ra máu
• Nôn và buồn nôn tiếp diễn
• Nôn ra máu
• Đau bụng dữ dội
• Vàng da vàng mắt
• Sưng trướng bụng

IV-Xác định nguyên nhân đau bụng

• Bệnh sử rất quan trọng trong việc xác định nguyên nhân gây đau bụng.
• Tính chất đau (nhói, lâm râm, quặn, rát, xoắn, đau xé, đau xuyên thấu như dao đâm), vị trí đau, đau liên quan đến bữa ăn hoặc khi đi tiêu cũng là những đầu mối quan trọng giúp chẩn đoán.
• Các yếu tố hữu ích cho chẩn đoán khác bao gồm hình thái cơn đau, thời gian đau, đau quy chiếu đến các vùng khác của cơ thể, hay kết hợp với các triệu chứng khác như vàng da, buồn nôn, nôn, xuất huyết, tiêu lỏng hoặc táo bón.
• Khám thực thể cũng rất hữu ích. Các phát hiện mấu chốt bao gồm vị trí đau, nhu động ruột, căng trướng bụng, khối u, cơ quan nội tạng sưng to, phân có máu.

V. Điều trị

• Việc điều trị sẽ được tiến hành tùy theo nguyên nhân sinh bệnh. Thuốc được sử dụng để giảm bớt tình trạng viêm nhiễm và do đó giảm đau. Giải quyết loét tiêu hóa trên bằng các thuốc chống tiết acid. Khi lành loét sẽ hết đau.
• Đôi khi cần phải tiến hành phẫu thuật. Đau do viêm túi mật do sỏi cần được điều trị bằng cắt túi mật nội soi.
• Có thể cần phải dùng đến thuốc giảm đau. Các loại thuốc giảm đau như aspirin và ibuprofen thường không được sử dụng cho những cơn đau bụng chưa có chẩn đoán rõ ràng vì có thể gây ra các biến chứng khác như loét tiêu hóa.
• Các dẫn xuất từ á phiện đôi khi được sử dụng để giảm đau nhưng có thể gây ra táo bón cùng các triệu chứng tiêu hóa khác.
• Một tiếp cận khác là sử dụng các thuốc biến đổi cơn đau (pain-modifying drugs) để thay đổi cách thức xử lý các tín hiệu đau ở tủy sống và não. 

Nguồn: Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn