Polyp đại tràng có phải là ung thư?- Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn
I. Ý nghĩa của polyp đai tràng
- Polyps rất thường gặp (30 đến 50% ở người lớn)
- Không phải tất cả các polyp đều hóa ác tính
- Phải cần nhiều năm để một polyp trở thành ung thư
- Có thể cắt bỏ trọn polyps một cách an toàn
- Xử lý một polyp tùy thuộc vào số lượng, loại polyp, kích thước, và vị trí của nó. Đa số bệnh nhân sau khi cắt polyp tuyến cần phải được theo dõi lâu dài về sau; các polyp mới có thể xuất hiện sau này và cần phải được cắt bỏ tiếp.
II. Nguyên nhân
- Thứ nhất: Lối sống: Mặc dù nguyên nhân chính xác chưa được biết rõ, có thể kể đến các yếu tố nguy cơ như sau: Chế độ ăn nhiều chất béo; ăn nhiều thịt đỏ; ăn ít chất xơ; hút thuốc lá; béo phì. Mặt khác dùng aspirin, các loại NSAIDs và chế độ ăn giàu calci có thể làm giảm bớt nguy cơ ung thư đại tràng.
- Thứ hai: Tuổi tác: Ung thư đại trực tràng hiếm gặp trước tuổi 40. Có đến 90% các trường hợp xảy ra sau tuổi 50, tỉ lệ nam nữ bằng nhau, do đó nên khám tầm soát ung thư đại tràng khi đến tuổi 50 và thường thì phải mất khoảng 10 năm để một polyp nhỏ phát triển thành ung thư.
- Thứ ba: Yếu tố gia đình và di truyền
III. Các dạng polyps
1. Polyps tăng sản:
- Polyps tăng sản thường có kích thước nhỏ, hay gặp ở đoạn cuối đại tràng (trực tràng và đại tràng sigmoid) rất ít khi trở thành ác tính.
- Rất khó phân biệt polyp tăng sản với polyp tuyến nếu chỉ dựa trên hình ảnh thấy được qua nội soi, điều nay có nghĩa là các polyps tăng sản cũng thường được cắt bỏ và gửi đi làm tế bào học như các polyps tuyến.
2. Polyps tuyến (Adenomatous polyps):
- 2/3 polyps đại tràng là polyps tuyến. Đa số không phát triển thành ung thư mặc dầu chúng rất có tiềm năng. Polyps tuyến thường được phân loại theo kich thước, hình dáng bên ngoài và đặc điểm mô học của chúng qua sinh thiết.
- Theo một định luật chung, polyps tuyến càng lớn thì khả năng ung thư hóa càng cao. Do đó các polyps lớn cần phải được sinh thiết hoặc cắt bỏ hoàn toàn và gửi đi làm giải phẫu bệnh học.
IV. Chẩn đoán
- Polyps thường không gây triệu chứng gì đặc biệt, chúng thường được phát hiện khi kiểm tra nội soi đại tràng để tầm soát ung thư, hoặc sau khi xét nghiệm phân thấy có máu ẩn.
- Polyps đại tràng cũng có thể được phát hiện bằng phương pháp chụp đại tràng cản quang dù độ chuẩn xác không cao lắm.
- Nội soi là phương pháp tốt nhất để kiểm tra đại tràng vì nó giúp thầy thuốc quan sát được toàn bộ lớp niêm mạc của đại tràng và cắt polyps nếu phát hiện ra chúng.
- Trên nội soi, polyps có hình dạng một u nhỏ nhô vào lòng đại tràng. Bề mặt polyp có thể tương tự niêm mạc đại tràng bình thường hoặc có thể thay đổi về màu sắc, loét hoặc chảy máu.
- Polyps có thể xẹp không cuống (sessile polyps) hoặc có cuống (pedunculated polyps).
V. Đề phòng
1. Theo dõi
Bệnh nhân đã bị polyp tuyến thường có nguy cơ tái phát cao. Sau 3 năm kể từ ngày cắt polyp đại tràng lần đầu, khả năng tái phát polyp là 25 đến 30%. Một số polyp có thể đã hiện diện trong lần nội soi trước nhưng bị bỏ sót vì quá nhỏ. Một số khác mới vừa hình thành sau này.
Do đó sau khi cắt polyp nên nội soi đại tràng kiểm tra sau 3 đến 5 năm. Tuy nhiên khoảng cách giữa 2 lần nội soi còn tùy thuộc nhiều yếu tố như :
- Đặc điểm giải phẫu bệnh của polyp.
- Số lượng polyps và kích thước polyp
- Trong khi soi đại tràng, nếu thấy còn nhiều phần khó quan sát và nhận diện được các polyp nhỏ thì lần soi kiểm tra kế tiếp nên được thực hiện sớm hơn thời gian qui định (3 - 5 năm).
Tầm soát ung thư đại tràng cần được thực hiện theo đúng chỉ dẫn. Điều này giúp giảm rất nhiều số bịnh nhân tử vong vì căn bịnh này.
2. Đề phòng ung thư đại tràng
Các nhà khoa học hiện đang khẩn trương nghiên cứu về cách đề phòng ung thư đại tràng bằng chế độ dinh dưỡng hoặc thuốc.
Một số thực phẩm và thuốc đã được xác định có thể giúp giảm nguy cơ ung thư đại tràng. ACG ( American College of Gastroenterology= Trường Chuyên Khoa về Tiêu Hóa Hoa Kỳ) gợi ý như sau để phòng chống polyp tái phát:
- Chế độ ăn ít chất béo, nhiều hoa quả, rau và chất xơ
- Tránh thừa cân
- Tránh thuốc lá, bia rượu
Nguồn: Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn