Các biện pháp hạn chế tình trạng kháng kháng sinh - Bệnh viện Đại học Y Hà Nội

Các biện pháp thực hiện

• Chỉ dùng kháng sinh điều trị khi chắc chắn nhiễm khuẩn, không dùng bao vây.
• Chọn kháng sinh theo kháng sinh đồ trong mọi trường hợp có thể, ưu tiên kháng sinh phổ hẹp, đặc hiệu.
• Dùng kháng sinh đúng liều lượng, đủ về thời gian và phối hợp kháng sinh hợp lý.
• Tuân thủ các biện pháp khử khuẩn và vô khuẩn, tránh lan truyền vi khuẩn đề kháng.
• Giới thiệu, tuyên truyền cho cộng đồng biết về lợi ích và nguy cơ của kháng sinh.
• Tăng cường hệ thống quản lý và phân phối kháng sinh, kiểm soát và hạn chế sử dụng kháng sinh trong chăn nuôi thú y.

Lựa chọn 

• Yếu tố liên quan đến người bệnh: lứa tuổi, tiền sử dị ứng thuốc, chức năng ganthận, tình trạng suy giảm miễn dịch, mức độ nặng của bệnh, bệnh mắc kèm, cơ địa dị ứng.Cần lưu ý đối tượng phụ nữ có thai, cho con bú để cân nhắc lợi ích/nguy cơ.
• Yếu tố liên quan đến vi khuẩn gây bệnh: loại vi khuẩn, độ nhạy cảm với kháng sinh.
• Cần cập nhật tình hình kháng kháng sinh để có lựa chọn phù hợp.
• Lưu ý các biện pháp phối hợp để làm giảm mật độ vi khuẩn và tăng nồng độ kháng sinh tại ổ nhiễm khuẩn như làm sạch ổ mủ, dẫn lưu, loại bỏ tổ chức hoại tử… khi cần thiết.

Phối hợp kháng sinh

Mục đích 

• Giảm khả năng xuất hiện chủng đề kháng, giảm xác suất xuất hiện một đột biến kép.
• Điều trị nhiễm khuẩn do nhiều loại vi khuẩn gây ra, ví dụ do cả vi khuẩn hiếu khí và kị khí thì phối hợp betalactam với metronidazol như trường hợp viêm phúc mạc, áp xe não, áp xe phổi, một số nhiễm khuẩn phụ khoa…
• Làm tăng khả năng diệt khuẩn: ví dụ sulfamethoxazol và trimethoprim (cotrimoxazol) tác động vào hai điểm khác nhau trong quá trình sinh tổng hợp acid folic hoặc cặp phối hợp kinh điển betalactam với aminoglycosid.

Kết quả

• Mỗi kháng sinh đều có tác dụng không mong muốn, khi phối hợp thì những tác dụng không mong muốn này có thể cộng lại. P
• Tác dụng đối kháng: Phối hợp các kháng sinh có cùng một đích tác động
• Erythromycin với clindamycin (hoặc lincomycin) và cloramphenicol.
• Tetracyclin cùng penicilin, vì penicilin có tác dụng tốt trên những tế bào đang nhân lên, trong khi tetracyclin lại ức chế sự phát triển của những tế bào này.
• Tác dụng hiệp đồng cộng (Cộng lực).
• Tác dụng hiệp đồng tăng mức (Hiệp lực).

Hướng dẫn 

• Cân nhắc: chỉ sử dụng khi thật cần thiết và cố gắng không sử dụng nhiều loại kháng sinh. 
• Mở rộng phổ kháng khuẩn;
• Loại trừ nguy cơ xuất hiện chủng vi khuẩn đề kháng;
• Đạt được tác dụng diệt khuẩn nhanh và mạnh.
• Một số phối hợp kháng sinh cho kết quả điều trị tốt
• βlactam Aminoglycosid: Đối với liên cầu và trực khuẩn Gram ().
• Vancomycin Aminoglycosid: Đối với liên cầu khuẩn kháng penicilin.
• Polymycin Tetracyclin hoặc Chloramphenicol: Đối với trực khuẩn Gram ().

Nguồn: Bệnh viện Đại học Y Hà Nội