Cách trị mụn hiệu quả nhất dành cho người lớn

Nội dung chính của bài viết

• Người lớn gặp phải các vấn đề về mụn đang ngày càng tăng.
• Các nguyên nhân gây mụn ở người lớn là nội tiết, căng thẳng, ô nhiễm môi trường, chế độ ăn hay do sử dụng thuốc.
• Có nhiều cách để trị mụn trứng cá ở người lớn như thuốc tránh thai, thuốc chấm mụn, tẩy da chết,...
• Ngoài mụn trứng cá, người lớn phải đặc biệt chú ý đến vấn đề trị thâm và sẹo sau mụn. 

Ở người lớn, việc điều trị mụn gặp phải một trở ngại đó là làn da ở độ tuổi này thường không còn phát triển nhanh như trước nữa. Ở tuổi thanh thiếu niên, dù có chăm sóc da sai cách thì những hậu quả để lại thường không quá nghiêm trọng nhưng ở người lớn, điều này lại có thể gây kích ứng và viêm da nặng hơn, thậm chí còn có thể lại thâm vĩnh viên trên da. Khi áp dụng cùng một phương pháp trị mụn, hiệu quả có thể đến chỉ sau vài ngày đối thanh thiếu niên nhưng lại thường phải mấy đến vài tuần đối với người lớn. Bên cạnh đó, còn có những loại mụn chỉ xảy ra ở người trưởng thành.

Bài viết này sẽ nói về một số loại mụn phổ biến ở người trưởng thành và cách chữa trị cụ thể.

Nguyên nhân gây mụn ở người lớn

Mụn trứng cá thường phổ biến hơn ở những phụ nữ đang trong thời kì mãn kinh. Tuy nhiên, đây không phải là nguyên hân duy nhất gây mụn mà còn có rất nhiều nguyên nhân khác gây mụn ở người lớn như:

Thay đổi nội tiết

Sự thay đổi nội tiết thất thường dẫn đến sự tăng cao của lượng hormone giảm stress cortisol. Lượng hormone thừa sau đó sẽ trở thành testosterone , điều này khiến cho một lượng dầu lớn bị đẩy lên lỗ chân lông trên da. Có rất nhiều nguyên nhân gây ra thay đổi nội tiết như do di truyền, mang thai, do lối sống thường ngày, do giai đoạn tiền mãn kinh/mãn kinh, do các hội chứng tiền kinh nguyệt hoặc cũng có thể là do việc uống thuốc/ngừng thuốc tránh thai.

Do căng thẳng stress

Khi bị căng thẳng, cơ thể sẽ tạo ra nội tiết tố androgens. Điều này sẽ dẫn đến sự hình thành mụn hoặc làm cho tình trạng mụn sẵn có trở nên trầm trọng hơn do androgens kích thích sự phát triển của cả các nang lông và tuyến dầu trong da. Không phải chỉ có căng thẳng mức độ nặng hay các cú sốc về tinh thần mới gây ra hiện tượng này, ngay cả những áp lực mức độ nhẹ trong cuộc sống thường ngày cũng có thể gây mụn.

Việc loại bỏ hoàn toàn áp lực là điều gần như không thể mà cũng không cần thiết, bạn chỉ cần thực hiện các biện pháp để làm giảm nhẹ căng thẳng ví dụ như đi bộ hàng ngày, ngủ đủ giấc là đã có thể cải thiện được tình trạng của da.

Các sản phẩm làm đẹp

Người lớn khi bị mụn cần thận trọng khi lựa chọn các sản phẩm dành cho da và thậm chí là cả các sản phẩm dành cho tóc. Khi lựa chọn mỹ phẩm cho da, bạn cần ưu tiên những sản phẩm được gắn nhãn “non-comedogenic” (không gây bí da), “non-acnegenic” (không gây mụn), “oil free” (không chứa dầu) hay “won’t clog pore” (không gây bít lỗ chân lông).

Thuốc

Mụn trứng cá đôi khi xuất hiện do tác dụng phụ của các loại thuốc. Một số loại thuốc có thể gây mụn như các thuốc trị co giật, thuốc chứa lithium hay corticosteroids. Tuy nhiên, đừng vội ngừng thuốc mà hãy mang loại thuốc đó đến bác sĩ để xác định rõ xem đó có phải là nguyên nhân gây mụn hay không. Nếu đó đúng là nguyên nhân gây mụn, bạn có thể đổi sang loại thuốc khác có cùng công dụng hoặc nếu không phải, bạn có thể hỏi xin ý kiến bác sĩ để tìm ra giải pháp chữa trị mụn.

Ô nhiễm môi trường

Hiện nay có nhiều bằng chứng cho thấy vấn đề mụn ở người lớn ngày càng tăng là do ô nhiễm môi trường và chất lượng không khí. Ô nhiễm ở đây không chỉ là bụi bẩn trong không khí ngoài trời mà còn là những chất độc hại, khí thải và các chất hóa học ở môi trường xung quanh.

Bạn không thể cứ mãi ở trong nhà để cách li khỏi sự ô nhiễm bên ngoài nhưng chỉ cần nhớ rửa mặt sạch sẽ sau khi về nhà để ngăn ngừa mụn là được.

Chế độ ăn

Cho đến nay vẫn có nhiều người cho rằng khi bị mụn thì nên kiêng các loại đồ ăn dầu mỡ và chocolate để trị mụn. Điều này không hoàn toàn đúng và cách trị mụn thực tế cũng không hề đơn giản như vậy, tuy nhiên nhiều nghiên cứu đã cho thấy rằng chế độ ăn thực sự đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị mụn. Và đây là một số lời khuyên về chế độ ăn nếu bạn đang trong quá trình trị mụn.

• Uống đủ nước, khoảng 1500 – 2000ml mỗi ngày. Việc bổ sung đủ nước cho cơ thể cũng có tác dụng cấp nước cho làn da, giúp da căng mịn và ngăn chặn các vấn đề trong lỗ chân lông.
• Muối. Theo các chuyên gia da liễu, muối có chứa iốt có thể làm da nổi mụn, do đó bạn nên hạn chế lượng muối trong khẩu phần ăn hàng ngày (không quá 1500mg) và tránh các loại thực phẩm đóng gói có chứa quá nhiều muối.
• Sữa và các sản phẩm từ sữa có thể là kẻ thù của làn da mụn, mà cụ thể là các sản phẩm sữa ít béo và tách béo. Một nghiên cứu của Đại học Harvard công bố năm 2006 đã chỉ ra rằng con gái thường có nguy cơ bị mụn cao hơn 20% nếu như uống nhiều hơn 1 cốc sữa mỗi ngày. Những nghiên cứu sau này còn cho thấy rằng các loại sữa tách béo mới là nguyên nhân gây mụn thực sự do các loại sữa này thường có chứa lượng đường cao. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia lại tin rằng nguyên nhân có thể là do lượng hormone có trong sữa và các sản phẩm từ sữa. Dù là vì lí do nào đi nữa thì khi bị mụn, bạn vẫn nên tránh các sản phẩm được làm từ sữa, thay vào đó có thể chuyển sang dùng các loại sữa hạt hoặc sữa 1%.
• Tinh bột. Cơm và các loại thực phẩm có chỉ số đường huyết cao là những loại thực phẩm nên tránh khi bạn muốn giảm cân nhưng chúng cũng là những tác nhân gây hại cho làn da khi bị mụn. Sự tăng cao của lượng đường huyết và insulin có thể làm tăng hormone testosterone và gây mụn. Bạn nên kiểm soát lượng hormone bằng cách ăn nhiều rau và các loại ngũ cốc nguyên hạt.
• Đường. Quá nhiều đường sẽ gây tăng lượng insulin, kích thích sự sản sinh hormone testosterone, làm da tiết nhiều dầu và làm mụn nặng thêm.

Nên làm gì khi bị mụn từ thời thanh thiếu niên?

Đôi khi, mụn trứng cá từ thời thanh thiếu niên vẫn bám theo bạn dù đã đến tuổi trưởng thành. Trong trường hợp này, nguyên nhân gây mụn thường là do hormone giảm stress cortisol chứ không phải hormone giới tính. Do đó, để điều trị loại mụn này, bạn nên hạn chế các tác động lên da để tránh giải phóng ra hormone cortisol.

Loại hormone gây mụn nói trên cũng giống với loại hormone được tạo ra bởi tuyến thượng thận khi gặp phải các tác động về vật lý và tâm lý, chỉ khác là hormone gây mụn được tạo ra bên trong da.

Để giảm tác động lên da, bạn nên dùng các phẩm chăm sóc da dịu nhẹ, không nên dùng các chất tẩy rửa mạnh. Bất kì loại sữa rửa mặt nào tạo bọt to hay khiến da có cảm giác mát, ngứa đều là tác nhân kích thích hormone giảm stress. Đa số các loại thành phần thực vật trong sản phẩm dưỡng da, đặc biệt là tinh dầu quế và bạc hà đều có thể gây ra vấn đề tương tự.

Ngoài ra, bạn nên tránh làm tác động nhiệt quá mức lên da, ví dụ như các biện pháp xông da mặt và tránh để da tiếp xúc quá nhiều với ánh nắng. Bằng cách tránh những điều kể trên, kết hợp với quy trình dưỡng da hàng ngày, tình trạng mụn sẽ dần được kiểm soát.

Cách trị mụn trứng cá ở người lớn

Thuốc tránh thai và các loại thuốc khác

Hiện nay, có rất nhiều loại thuốc nói chung và thuốc tránh thai nói riêng có công dụng trị mụn. Như đã nói ở phần trước, tình trạng mụn ở phụ nữ tuổi 20, 30 và 40 đang ngày một tăng và nguyên nhân gây mụn ở thường là do hormone. Nếu mụn thường xuất hiện vào một thời điểm nhất định trong tháng, bác sĩ có thể kê thuốc tránh thai cho bạn để trị mụn. Hiện nay, nhiều loại thuốc tránh thai đã được Cục quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kì (FDA) cấp phép. Ngoài ra, một số loại thuốc tránh thai còn có thể giúp điều trị hội chứng đa nang buồng trứng ở phụ nữ.

Ngoài ra, bạn cũng có thể dùng Spironolactone - loại thuốc vốn có công dụng điều trị huyết áp cao- để trị mụn. Androgen là một loại nội tiết kích thích sự sản sinh dầu ở tuyển bã nhờn và gây ra mụn. Spironolactone hoạt đông bằng cách gây ức chế các thụ thể androgen và ngăn ngừa sự tăng cao của testosterone. Loại thuốc này đã được chứng minh là còn có hiệu quả cho những phụ nữ mắc phải hội chứng đa nang buồng trứng và những người bị mụn do nội tiết khiến da trở nên nhạy cảm ngay cả khi androgen ở mức bình thường. Tuy nhiên, phải mất vài tháng để Spironolactone cho kết quả rõ rệt và đây là một loại thuốc ngoài hướng dẫn, chưa được FDA cấp phép.

Tẩy da chết

Ngoài việc rửa mặt hàng ngày, bạn còn cần tẩy da chết thường xuyên để ngăn ngừa và trị mụn. Axit glycolic là một chất có tác dụng tẩy da chết hiệu quả nhưng bạn không nên chọn dùng axit glycolic có trong sữa rửa mặt vì sản phẩm sẽ bị rửa trôi gần như ngay lập tức khi vừa với tiếp xúc với da. Thay vào đó, bạn nên dùng những sản phẩm bám được trên da đủ lâu để axit glycolic có thể được hấp thụ hoàn toàn vào da.

Điều trị bằng các sản phẩm chấm mụn

Trong trường hợp bạn bị những loại mụn cứng đầu và lại cần điều trị cấp tốc thì benzoyl peroxide có thể là giải pháp dành cho bạn. Tốt nhất là bạn nên dùng benzoyl peroxide chấm trực tiếp lên nốt mụn. Tuy nhiên benzoyl peroxide lại có nhược điểm là nếu có nồng độ đủ mạnh để diệt vi khuẩn (10%) thì lại gây ra các vấn đề cho da như đỏ, ngứa và bong tróc da.

Nếu bạn không cần trị mụn quá gấp và muốn dùng những sản phẩm nhẹ dịu hơn cho da thì bạn có thể chọn tinh dầu tràm trà. Loại tinh dầu này đã được chứng minh là có khả năng tiêu diệt vi khuẩn gây mụn p.acnes giống như benzoyl peroxide nhưng thời gian để vi khuẩn bị tiêu diệt hết lại lâu hơn. Tuy nhiên, so với benzoyl peroxide, tinh dầu tràm trà còn có thêm tác dụng chống viêm.

Cách điều trị bệnh trứng cá đỏ

Bệnh trứng cá đỏ là một thể của mụn trứng cá, thường xuất hiện ở những người trên 25 tuổi. Khác với mụn trứng cá thông thường do lỗ chân lông bít tắc gây ra, bệnh trứng cá đỏ lại có nguyên nhân bắt nguồn từ các mạch máu yếu dưới da. Khi những mạch máu này bị rò rỉ, vùng da bên trên sẽ có màu đỏ và khi các vết rò rỉ to ra, các nốt mụn nhỏ, có màu đỏ giống như mụn mủ sẽ bùng phát trên khắp khuôn mặt. Sau đó khi mạch máu lành lại, các mô sẹo sẽ làm hình thành nên các nốt sần bên dưới da, đặc biệt là ở vùng mũi.

Cách để giữ cho bệnh trứng cá đỏ không bộc phát là tránh tạo áp lực lên mao mạch. Ví dụ, khi di chuyển từ bên ngoài trời lạnh vào trong nhà ấm, sự lưu thông máu đến da sẽ đột ngột tăng lên, làm thay đổi áp lực lên mao mạch và khiến da bị đỏ lên ngay lập tức. Để tránh hiện tượng này, bạn nên mặc ấm khi đi ngoài trời và tránh thay đổi nhiệt độ đột ngột để tránh tác động lên da.

Ngoài ra, bạn cũng cần tránh các tác nhân khác làm bệnh trứng cá đỏ bộc phát như đồ uống nóng, cồn, đồ ăn cay, nước hoa, các sản phẩm dưỡng da sau cạo râu và mọi sản phẩm khiến da có cảm giác châm chích, nóng rát. Bạn có thể dùng các sản phẩm chứa axit azelaic để điều trị cả bệnh trứng cá đỏ và mụn cám, mụn đầu đen trên da.

Cách trị mụn bọc

Mọc bọc thường xuất hiện vào giai đoạn đầu của tuổi trưởng thành, và những người bị mụn bọc thường là những người chưa từng bị mụn trứng cá ở tuổi thanh thiếu niên. Nguyên nhân gây ra mụn bọc là do da phát triển trùm lên lỗ chân lông bị viêm khiến lỗ chân lông không thể mở ra, làm nốt mụn ngày càng to và viêm nặng hơn.

Khi bị mụn bọc, tuyệt đối không được nặn, chọc hay chích kim. Cách duy nhất để trị được mụn bọc là dùng retinoid để kích thích da phát triển. Bạn có thể chọn các sản phẩm không kê đơn như tretinoin dạng bôi hoặc có thể dùng các loại thuốc retinoid mạnh hơn dưới dự tư vấn, giám sát của bác sĩ da liễu. Nếu có thể, bạn nên trị mụn bọc ngay từ khi mụn còn nhỏ để quá trình điều trị được dễ dàng và nhanh chóng hơn.

Cách trị mụn cơ học

Mụn trứng cá cơ học thường xảy ra ở những người ra nhiều mồ hôi. Nguyên nhân gây ra loại mụn này là do mồ hôi bị mắc lại dưới quần áo bó hay dây áo lót. Mồ hôi sẽ làm da bị co lại cũng giống như khi da tiếp xúc lâu với nước. Khi da bị co lại, các nếp nhăn sẽ giữ vi khuẩn gây mụn lại bên trong lỗ chân lông và gây mụn.

Để tránh gặp phải loại mụn này, bạn nên tắm rửa sạch sẽ sau khi ra nhiều mồ hôi để loại bỏ dầu thừa và da chết, ngoài ra nên mặc các loại quần áo rộng và nới lỏng dây áo lót.

Cách điều trị mụn ở người già

Đôi khi người già vẫn có thể bị mụn đầu đen kéo dài, nhất là ở những vùng da cứng như vùng lưng. Trong trường hợp này, việc cậy hay nặn đều không có tác dụng mà còn làm tổn thương vùng da xung quanh. Khi các biện pháp khác đều không có hiệu quả với mụn đầu đen, hãy thử các sản phẩm tẩy da chết có chứa axit salicylic hay còn được gọi là BHA.

Những sản phẩm có chứa loại axit này sẽ làm lỏng bã nhờn cứng bít ở miệng lỗ chân lông và giảm viêm cho vùng da xung quanh. Các sản phẩm tẩy da chết này thường phải mất một thời gian mới loại bỏ được mụn nhưng lại không gây ra vấn đề viêm hay nhiễm khuẩn cho da.

Trị thâm và sẹo

Ngoài mụn trứng cá, nhiều người còn gặp phải vấn đề da bị thâm sau khi mụn được chữa khỏi. Mặc dù hiện tượng này được cho là do gen gây ra nhưng việc cậy hay nặn cũng sẽ khiến cho những vùng da này thêm tệ hơn. Cách tốt nhất để trị các đốm thâm sau mụn (hay còn gọi là sự tăng sắc tố) dành cho mọi loại da là dùng các loại tẩy da chết hóa học có chứa axit glycolic hoặc aixt salicylic.

Tuy nhiên, việc điều trị sẹo lõm và sẹo lồi sau mụn lại không đơn giản như vậy vì có một sự khác biệt rất lớn giữa hiện tượng tăng sắc tố da và sẹo. Trong khi các phương pháp như tẩy da chết hay siêu mài da có thể trị được các đốm thâm hay sẹo nhỏ thì việc loại bỏ các vết sẹo lõm lại cần đến sự hỗ trợ của việc tiêm steroid, phẫu thuật, dùng tia laser hay công nghệ điều trị radio frequency.