Thai ngoài tử cung (chửa ngoài dạ con)

Thai ngoài tử cung là gì?

Mang thai ngoài tử cung là khi trứng được thụ tinh nằm bên ngoài tử cung. Thật không may, chẳng có cách nào có thể đưa thai ngoài tử cung vào bên trong tử cung của bạn, vì vậy chấm dứt thai kỳ là lựa chọn duy nhất. Khoảng 2% các trường hợp mang thai là chửa ngoài tử cung (chửa ngoài dạ con).

Vì thai ngoài tử cung nguy hiểm cho bà bầu, điều quan trọng là cần nhận ra những dấu hiệu sớm và được điều trị càng sớm càng tốt.

Chửa ngoài dạ con xảy ra như thế nào?

Sau khi thụ thai, trứng được thụ tinh sẽ di chuyển xuống một trong các ống dẫn trứng trên đường tới tử cung của bạn. Nếu ống dẫn trứng bị hư hỏng hoặc bị tắc nghẽn và không đẩy trứng vào tử cung, trứng có thể nằm ở ống và tiếp tục phát triển ở đó. (Hầu hết các trường hợp mang thai ngoài tử cung xảy ra trong ống dẫn trứng).

Mặc dù hiếm khi xảy ra, nhưng trứng cũng có thể nằm ở buồng trứng, trong cổ tử cung, vào ổ bụng hoặc thậm chí ở vết sẹo từ lần sinh mổ trước.

Bạn cũng có thể có một phôi bình thường trong tử cung và một phôi cấy khác ở ống dẫn trứng hoặc nơi nào khác. Tình trạng này được gọi là mang thai lạc chỗ, rất hiếm khi xảy ra. Các chuyên gia ước tính rằng cứ 4.000 đến 10.000 trường hợp mang thai thì lại có 1 trường hợp như này.

Các yếu tố nguy cơ gây thai ngoài tử cung là gì?

Mặc dù thai ngoài tử cung có thể xảy ra đối với bất kỳ phụ nữ nào, nhưng cũng có một số yếu tố nguy cơ nhất định làm cho nó có nhiều khả năng xảy ra hơn. Một yếu tố nguy cơ thông thường đó là trước đây có bất kỳ tình trạng hoặc ca phẫu thuật nào ảnh hưởng đến ống dẫn trứng, như:

• Phẫu thuật. Thắt ống dẫn trứng để triệt sản, phẫu thuật bỏ thắt ống dẫn trứng hoặc phẫu thuật để khắc phục bệnh lý ống dẫn trứng có thể làm tăng nguy cơ mang thai ngoài tử cung. (Nếu phụ nữ đã trải qua phẫu thuật vùng chậu hoặc ổ bụng, nguy cơ cũng có thể cao hơn, mặc dù ở mức độ thấp hơn nhiều).
• Chửa ngoài dạ con trước đó. Trong một cuộc nghiên cứu, các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng ở những phụ nữ đã có thai ngoài tử cung, nguy cơ lặp lại dao động từ 5 đến 25%, tùy thuộc vào cách điều trị trước đó.
• Bệnh viêm vùng chậu (PID). Nhiễm trùng vi khuẩn ở tử cung, buồng trứng hoặc ống dẫn trứng thường là kết quả của các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs) không được điều trị, chẳng hạn như bệnh lậu hoặc chlamydia. Viêm vùng chậu không phải lúc nào cũng gây ra các triệu chứng, vì vậy nếu có một trong hai loại STIs này cũng làm tăng nguy cơ mang thai ngoài tử cung, ngay cả khi bạn không nghĩ mình bị PID.
• Lạc nội mạc tử cung. Trong tình trạng này, mô tử cung của bạn sẽ phát triển ở những nơi khác trong bụng, chẳng hạn như buồng trứng, ruột hay ống dẫn trứng. Nếu mô phát triển trên ống dẫn trứng, nó gây viêm và sẹo, làm tăng nguy cơ chửa ngoài tử cung.

Các yếu tố nguy cơ khác dẫn đến thai ngoài tử cung bao gồm:

Các vấn đề sinh sản. Tình trạng vô sinh thường do các ống dẫn trứng bị hư. Nếu bạn có thai bằng thụ tinh trong ống nghiệm (IVF), thì nguy cơ bị thai ngoài tử cung sẽ cao hơn bình thường khá nhiều.

• Từ 35 tuổi trở lên. Nếu bạn 35 tuổi hoặc lớn hơn, bạn có thể đã “tích lũy” các yếu tố nguy cơ theo thời gian, chẳng hạn như nhiễm trùng vùng chậu hoặc thay đổi chức năng hoạt động của ống dẫn chứng.
• Hút thuốc. Một số chuyên gia cho rằng hút thuốc lá có thể làm giảm chức năng bình thường của ống dẫn trứng.
• Có mẹ dùng DES thuốc trong thời kỳ mang thai. Thuốc kê toa này được sử dụng để ngừa sảy thai và các biến chứng thai kỳ khác nhau. Nếu mẹ bạn sử dụng khi đang mang thai, bạn có thể gặp vấn đề về sức khoẻ, bao gồm các bất thường ở ống dẫn trứng và tử cung, làm tăng nguy cơ chửa ngoài dạ con. (Lưu ý: DES đã được loại khỏi thị trường Hoa Kỳ vào năm 1971 nhưng vẫn có ở các nước khác. Nếu bạn sinh năm 1972 hoặc sớm hơn, hoặc nếu mẹ bạn sống ở nước khác trong thời gian mang thai bạn, hãy hỏi bà ấy)
• Có thai khi đã đặt vòng tránh thai (IUD). Mặc dù cơ hội xảy ra điều này là khá hiếm, nhưng bạn sẽ có nguy cơ mang thai ngoài tử cung cao hơn nhiều. Vòng tránh thai hoạt động bằng cách ngăn ngừa trứng cấy ghép vào tử cung, nhưng trong những trường hợp hiếm, nó có thể cấy bên ngoài nó. Tất nhiên, trong khi sử dụng IUD, nguy cơ tổng thể chửa ngoài tử cung của bạn thấp hơn nhiều so với những người khác nói chung. (Và sử dụng vòng tránh thai trong quá khứ không làm tăng nguy cơ mang thai ngoài tử cung.)
• Dùng thuốc tránh thai nội tiết tố chỉ chứa progestin. Một số nghiên cứu cho thấy rằng điều này làm tăng nguy cơ có thai ngoài tử cung.

Các triệu chứng của thai ngoài tử cung

Các dấu hiệu và triệu chứng có thể thay đổi khác nhau tùy từng phụ nữ, nhưng phổ biến nhất là chậm kinh, đau bụng và chảy máu âm đạo. Tuy nhiên, nhiều phụ nữ không có triệu chứng gì cả cho đến khi vỡ thai ngoài tử cung.

Bạn có thể chậm kinh và bắt đầu có một số triệu chứng giống như bạn đang có trong thời kỳ mang thai bình thường như đau ngực, mệt mỏi và buồn nôn. Nếu thử thai tại nhà, bạn có thể có kết quả dương tính. Bụng có thể mềm và nếu có chảy máu âm đạo, nó có thể rất ít và nhẹ.

Nếu bạn có các triệu chứng sau, cần thận trọng và gọi ngay cho bác sĩ nếu:

• Đau hoặc nhạy cảm ở vùng bụng hoặc vùng chậu. Bạn có thể cảm thấy nhạy cảm chỉ ở một bên, nhưng đau có thể xảy ra ở bất cứ vị trí nào trong bụng hoặc xương chậu. Cơn đau có thể nhẹ và liên tục, nhưng cũng có thể đột ngột, dai dẳng và nghiêm trọng. Bạn cũng có thể bị buồn nôn và nôn. Bạn có thể thấy rằng cơn đau trở nên tồi tệ hơn khi bạn đang hoạt động hoặc khi bạn đi đại tiện hoặc ho. Nếu ống dẫn trứng vỡ ra, bụng của bạn có thể bị sưng phù và phình lên.
• Chảy máu âm đạo (nếu bạn đã có kết quả thư thai dương tính). Điều này có thể giống như bắt đầu của kỳ kinh, máu có thể đỏ hoặc có mầu nâu, giống như màu máu khô, hoặc có thể chảy ra liên tục và nhiều hoặc ít.
• Đau vai, đặc biệt là khi bạn nằm xuống, đây là một dấu hiệu cho thấy bạn chửa ngoài tử cung vỡ, và điều quan trọng là cần phải được chăm sóc y tế ngay lập tức. Nguyên nhân của cơn đau là chảy máu nội tạng, gây kích ứng dây thần kinh dẫn đến vùng vai.
• Dấu hiệu bị sốc. Nếu ống dẫn trứng của bạn vỡ, tình trạng mất máu có thể khiến bạn bị sốc. Các dấu hiệu bao gồm nhịp tim yếu và loạn, chóng mặt, ngất xỉu và da nhợt nhạt, gọi cấp cứu ngay lập tức.

Điều quan trọng là tìm kiếm chăm sóc y tế sớm nếu bạn biết bạn có nguy cơ cao mắc thai ngoài tử cung và nghĩ rằng bạn đang bị.

Nếu bạn đã áp dụng phương pháp hỗ trợ sinh sản và có thai, bác sĩ sẽ theo dõi thai kỳ cẩn thận, nhưng hãy cảnh giác ngay lập tức với bất kỳ triệu chứng thai ngoài tử cung nào.

Chẩn đoán thai ngoài tử cung

Thai ngoài tử cung có thể rất khó chẩn đoán. Bác sĩ có thể nghi ngờ chửa ngoài dạ con nếu bạn bị đau khi khám bụng hay chậu ở lần khám đầu tiên hoặc nếu bác sĩ phát hiện ra một khối u.

Nếu bạn có các triệu chứng cho thấy có thai ngoài tử cung, bác sĩ sẽ tính toán xem bạn đang mang thai được bao lâu (nếu bạn không biết), sau đó thực hiện xét nghiệm máu và siêu âm để xác nhận chẩn đoán.

Trong quá trình siêu âm, bác sĩ siêu âm sẽ kiểm tra kỹ ống dẫn trứng và tử cung của bạn. Nếu xét nghiệm máu cho thấy hormone hCG ở mức độ nhất định, nhưng bác sĩ siêu âm không thể tìm ra phôi thai (hoặc bằng chứng của phôi thai) trong tử cung, thì có thể có thai ngoài tử cung. Tuy nhiên, bạn cũng có thể bị sảy thai hoặc có thai trong tử cung nhưng vẫn còn trong giai đoạn rất sớm ban đầu.

Nếu bác sĩ có thể nhìn thấy một phôi trong ống dẫn trứng, chắc chắn bạn đã chửa ngoài tử cung. Nhưng trong nhiều trường hợp, phôi chết ngay sau khi cấy ghép vào ống dẫn trứng và quá nhỏ để siêu âm có thể tìm thấy. Thay vào đó, bác sĩ có thể nhận thấy ống dẫn trứng bị sưng lên hoặc nhìn thấy các cục máu đông cũng như các mô còn lại từ phôi.

Nếu bạn không bị đau và vẫn còn một số vấn đề về chẩn đoán, bạn sẽ được thực hiện siêu âm và xét nghiệm máu trong hai ngày. Nếu nồng độ hCG của bạn không tăng như bình thường, điều này có thể cho thấy có thai ngoài tử cung, có thai trong tử cung không khả thi, hoặc sẩy thai.

Bác sĩ sẽ tiếp tục theo dõi kỹ tình trạng của bạn với các xét nghiệm máu và siêu âm cho đến khi xác nhận được chẩn đoán hoặc các triệu chứng của bạn trở nên tồi tệ hơn.

Nếu vẫn chưa rõ liệu bạn đã sảy thai hoặc có thai ngoài tử cung, bác sĩ có thể thực hiện một thủ tục phẫu thuật gọi là giãn nở và nạo hút thai (D & C) để loại bỏ bất kỳ mô nào trong tử cung của bạn. Hoặc bác sĩ có thể làm phẫu thuật nội soi để kiểm tra ống dẫn trứng. Trong quy trình này, bác sĩ sẽ chèn một ống mỏng với một máy ảnh nhỏ bé vào bụng của bạn thông qua một vết rạch nhỏ.

Điều trị thai ngoài tử cung

Việc điều trị phụ thuộc vào kết luận của chẩn đoán, kích thước của phôi và liệu bạn có đang bị đau, chảy máu bên trong hay các triệu chứng liên quan khác hay không.

Nếu thai kỳ rõ ràng là thai ngoài tử cung và phôi vẫn còn tương đối nhỏ, thì bác sĩ có thể cho bạn thuốc methotrexate. Thuốc này được tiêm vào cơ và đến phôi qua mạch máu của bạn. Nó chấm dứt thai kỳ bằng cách ngăn các tế bào của nhau thai phát triển. (Phôi thai nhỏ được hấp thu lại trong cơ thể theo thời gian.)

Khi thuốc bắt đầu hoạt động, bạn có thể bị đau bụng hoặc chuột rút và có thể là buồn nôn, nôn mửa, và tiêu chảy.

Sau đó, bạn sẽ được thực hiện một loạt xét nghiệm máu để kiểm tra nồng độ hCG của mình và đảm bảo rằng việc điều trị hiệu quả. Bạn sẽ tiếp tục xét nghiệm này cho đến khi mức hCG đạt về mức không. (quá trình này thường mất vài tuần.)

Nếu có bất kỳ dấu hiệu chấn động nào hoặc vỡ ống dẫn trứng trong quá trình này (xem các triệu chứng ở phần trên), gọi cấp cứu ngay lập tức.

Bạn cần phẫu thuật để điều trị chửa ngoài dạ con nếu:

• Bạn đã thụ thai quá lâu và không thể dùng methotrexate.
• Bạn bị đau nặng.
• Bạn đang chảy máu trong.
• Bạn đang cho con bú sữa mẹ.
• Bạn có những tình trạng sức khoẻ nhất định dẫn đến không thể uống thuốc được.

Nếu bạn đang ở tình trạng ổn định và phôi đủ nhỏ, nó thường có thể được loại bỏ bằng phẫu thuật nội soi, ít xâm lấn hơn. Thường thì bác sĩ có thể lấy phôi thai ra mà vẫn bảo tồn ống dẫn trứng.

Tuy nhiên, nếu nếu ống dẫn trứng bị tổn thương nhiều, hoặc nếu bạn đang chảy máu rất nhiều, có thể cần cắt bỏ ống dẫn trứng ngay. (Nếu bị chảy máu nặng, bạn cũng cần phải truyền máu). Mất khoảng một tuần để hồi phục sau khi phẫu thuật.

Cũng như điều trị bằng thuốc, bạn sẽ được thực hiện một loại xét nghiệm máu sau cuộc giải phẫu để theo dõi mức hCG và đảm bảo rằng quy trình đã thành công. Một lần nữa, thử nghiệm này sẽ tiếp tục cho đến khi mức độ đạt đến mức 0, và thường mất vài tuần.

Trong một số trường hợp, nội soi không phải là một lựa chọn. Ví dụ, nếu bạn bị chảy máu nặng, mô sẹo rộng ở bụng, hoặc nếu phôi quá lớn, bạn sẽ cần phẫu thuật mổ mở vào khoang bung. (Thủ tục này liên quan đến một vết rạch lớn hơn ở bụng để lấy phôi ra bằng cách gây mê toàn thân).

Cũng giống như phẫu thuật nội soi, ống dẫn trứng của bạn có thể được giữ lại hoặc có thể cần phải cắt bỏ, tùy thuộc vào tình trạng cá nhân của bạn.

Sau đó, bạn sẽ cần khoảng 6 tuần để hồi phục. Bạn có thể cảm thấy bụng trương lên và đau hoặc khó chịu khi hồi phục.

Lưu ý: Nếu máu của bạn thuộc nhóm Rh âm tính, bạn sẽ cần tiêm globulin miễn nhiễm Rh sau khi được điều trị tình trạng thai ngoài tử cung (trừ khi cha của em bé cũng Rh âm tính). Để biết thêm thông tin, xem bài viết của chúng tôi về tình trạng Rh và những lý do bạn cần biết về nhóm máu của mình)

Phụ nữ có thể có thai sau khi mang thai ngoài tử cung không?

Có. Bạn càng kết thúc quá trình thai ngoài tử cung sớm thì càng ít bị tổn thương ống dẫn trứng và cơ hội mang thai thành công trong tương lai càng cao. Ngay cả khi bạn bị mất một trong các ống dẫn trứng, bạn vẫn có thể có thai mà không cần điều trị sinh sản miễn là các ống khác vẫn hoạt động bình thường.

Tuy nhiên, nếu lần chửa ngoài dạ con đầu tiên của bạn dẫn đến việc tổn thương ống dẫn trứng do nhiễm trùng, hoại tử ống dẫn trứng, hoặc tiếp xúc DES, thì có nhiều khả năng là ống kia cũng bị tổn thương. Điều này có thể làm giảm cơ hội thụ thai và tăng nguy cơ thai ngoài tử cung. Nếu bạn không thể thụ thai tự nhiên vì ống bị hư hỏng, bạn có thể là phù hợp với các liệu pháp điều trị sinh sản như thụ tinh trong ống nghiệm.

Làm thế nào để đối phó với sự mất mát?

Bạn có thể bị suy sụp trước những chuyện xảy ra với mình. Bạn không chỉ bị mất con mà cơ hội để thụ thai thêm một lần nữa còn khó khăn hơn. Ngoài ra, việc hồi phục từ một cuộc phẫu thuật lớn, có thể khiến bạn kiệt sức, bị tê liệt hoặc thay đổi tâm trạng liên tục khiến bạn cảm thấy chán nản và dễ bị tổn thương. Bạn có thể muốn thụ thai lại, có thể sợ hãi và đề phòng hơn.

Dù trong bất kỳ trường hợp nào bạn cũng cần thời gian để hồi phục lại cả cảm xúc và thể chất trước khi thử mang thai một lần nữa. Khi đã sẵn sàng hãy trao đổi với bác sĩ về thời điểm tốt nhất để thụ thai.

Bạn đời của bạn cũng có thể cảm thấy buồn hoặc bất lực và có thể gặp khó khăn trong việc tìm ra cách thể hiện những cảm xúc đó trong khi vẫn ủng hộ bạn. Những chuyện này có thể mang các bạn gắn bó với nhau hơn hoặc có thể làm mối quan hệ giữa hai bạn trở nên căng thẳng hơn. Xem xét tư vấn nếu bạn cho rằng việc này sẽ giúp bạn hoặc bạn đời phục hồi.