Triệu chứng của bệnh viêm khớp tự phát thiếu niên

Hầu hết các dạng viêm khớp tự phát thiếu niên là do hệ miễn dịch bị trục trặc. Căn bệnh này xảy ra do hệ miễn dịch có nhầm lẫn và tấn công niêm mạc khớp, dẫn đến viêm và tổn thương khớp. Nguyên nhân chính xác gây ra tình trạng này vẫn chưa được xác định rõ. Theo thời gian, nếu không được điều trị, tình trạng viêm sẽ dần làm hỏng khớp.

Viêm khớp tự phát thiếu niên có thể xảy ra ở một hoặc nhiều khớp và đôi khi còn có thể ảnh hưởng đến mắt. Một tiêu chí chẩn đoán viêm khớp tự phát thiếu niên là các triệu chứng phải kéo dài trên 6 tháng.

Các loại viêm khớp tự phát thiếu niên

Nghiên cứu cho thấy có nhiều loại viêm khớp tự phát thiếu niên với những khác biệt nhỏ về lâm sàng nhưng các loại viêm khớp tự phát thiến niên phổ biến nhất là:

• Viêm khớp tự phát thiến niên thể ít khớp: tình trạng viêm xảy ra ở 1 - 4 khớp trong 6 tháng đầu sau khi bệnh khởi phát. Bệnh thường xảy ra ở các khớp lớn như đầu gối, mắt cá chân và khuỷu tay. Những trẻ bị viêm khớp tự phát thiến niên thể ít khớp có nguy cơ bị viêm mắt cao hơn, gồm có viêm màng bồ đào và viêm mống mắt. Viêm mắt có thể kéo dài ngay cả khi tình trạng viêm khớp đã thuyên giảm.
• Viêm khớp tự phát thiến niên thể đa khớp: tình trạng viêm xảy ra ở 5 khớp trở lên trong 6 tháng đầu mắc bệnh. Các triệu chứng thường xảy ra ở cả hai bên cơ thể.
• Viêm khớp tự phát thiếu niên hệ thống: có triệu chứng là viêm một hoặc nhiều khớp, ban đỏ trên da và đôi khi còn đi kèm gan, lách to hoặc sưng hạch. Sốt kéo dài từ 2 tuần trở lên trước hoặc sau khi phát bệnh cũng là một triệu chứng rất phổ biến ở người mắc loại viêm khớp này.
• Viêm khớp tự phát thiếu niên kèm bệnh vảy nến: người bị loại viêm khớp thiếu niên này còn có các triệu chứng của bệnh vảy nến cùng với các triệu chứng khác như rỗ móng tay, ly móng (phiến móng tách khỏi giường móng) và sưng toàn bộ một ngón tay hoặc ngón chân.
• Viêm khớp tự phát thiếu niên liên quan đến viêm điểm bám gân: viêm điểm bám gân là tình trạng viêm ở vị trí dây chằng hoặc gân bám vào xương. Tình trạng này đi kèm viêm khớp, thường là ở hông, đầu gối và bàn chân.
• Viêm khớp không định loại: không đáp ứng tiêu chí của bất kỳ loại nào nhưng có triệu chứng của nhiều loại viêm khớp thiếu niên cùng lúc.

Các triệu chứng thường gặp của bệnh viêm khớp thiếu niên

Các triệu chứng của bệnh viêm khớp có thể xảy ra theo đợt, gọi là các đợt tái phát. Trong thời gian tái phát, các triệu chứng trở nên nặng hơn. Giữa các đợt tái phát là giai đoạn thuyên giảm, khi các triệu chứng giảm nhẹ hoặc biến mất.

Biểu hiện của bệnh viêm khớp tự phát thiếu niên ở mỗi ca bệnh là khác nhau. Một số trẻ chỉ bị một vài đợt tái phát và sau đó không bao giờ gặp phải triệu chứng nữa. Trong khi đó, một số trẻ lại phải trải qua các đợt tái phát thường xuyên và các triệu chứng kéo dài đến tuổi trưởng thành.

Mặc dù mỗi loại viêm khớp thiếu niên có triệu chứng riêng nhưng dưới đây là những triệu chứng chung thường gặp.

Đau khớp và giảm khả năng vận động

Triệu chứng phổ biến nhất của bệnh viêm khớp tự phát thiếu niên là đau khớp. Các triệu chứng khác gồm có khớp sưng tấy và đau khi chạm lên, khớp nóng đỏ, cứng và giảm phạm vi chuyển động, điều này làm khả năng vận động. Điều này gây ảnh hưởng lớn đến các hoạt động hàng ngày, đặc biệt là khi viêm khớp xảy ra ở bàn tay.

Cơn đau và cứng khớp sẽ khiến trẻ sẽ ngày càng ít hoạt động thể chất. Nếu bệnh không được điều trị, tình trạng viêm sẽ làm hỏng khớp vĩnh viễn.

Mệt mỏi

Cơn đau khớp sẽ làm gián đoạn giấc ngủ, dẫn đến thiếu ngủ và mệt mỏi. Tình trạng viêm mạn tính cũng có thể gây ra mệt mỏi kéo dài.

Ăn kém

Trẻ nhỏ mắc bệnh viêm khớp tự phát thiếu niên thường bị chán ăn do mệt mỏi, đau đớn và các triệu chứng khác.

Các chi không đều nhau và chậm tăng trưởng

Viêm khớp mạn tính khi còn nhỏ sẽ làm hỏng khớp. Xương gần khớp bị viêm có thể phát triển nhanh hơn bình thường. Nếu điều này xảy ra ở tay hoặc chân thì sẽ dẫn đến tình trạng hai tay hoặc chân không đều nhau.

Viêm khớp nghiêm trọng cũng có thể làm chậm sự tăng trưởng của trẻ. Tuy nhiên, các vấn đề về tăng trưởng thường sẽ cải thiện khi tình trạng viêm được kiểm soát.

Vấn đề về mắt

Các vấn đề về mắt thường gặp ở trẻ bị viêm khớp tự phát thiếu niên là mờ mắt hoặc khô mắt.

Một số loại viêm khớp tự phát thiếu niên, chẳng hạn như viêm khớp tự phát thiếu niên thể ít khớp có thể dẫn đến viêm mắt như viêm màng bồ đào và viêm mống mắt. Mặc dù viêm màng bồ đào mạn tính không phải lúc nào cũng có các triệu chứng nhưng viêm màng bồ đào trước cấp tính khởi phát đột ngột có thể gây đau mắt, đỏ mắt và nhạy cảm với ánh sáng.

Những vấn đề này cần được điều trị sớm vì nếu để lâu có thể dẫn đến hỏng mắt và mất thị lực.

Sốt và phát ban trên da

Viêm có thể gây sốt và phát ban da. Tuy nhiên, tình trạng phát ban do mỗi loại viêm khớp thiếu niên có sự khác nhau.

Trẻ mắc bệnh viêm khớp tự phát thiếu niên toàn thân có thể bị sốt cao và nổi những đốm hoặc mảng màu hồng trên da. Phát ban thường xảy ra ở:

• ngực
• bụng
• lưng
• bàn tay
• bàn chân

Phát ban và sốt thường xảy ra cùng nhau. Các triệu chứng này có thể xảy đến rồi biến mất đột ngột. Sốt do viêm khớp tự phát thiếu niên có thể lên đến trên 39°C (103°F) và kéo dài nhiều tuần.

Sưng hạch bạch huyết và các cơ quan nội tạng

Viêm khớp tự phát thiếu niên toàn thân có thể khiến các hạch bạch huyết (một phần quan trọng của hệ miễn dịch) sưng lên và bị viêm. Các hạch bạch huyết nằm rải rác khắp cơ thể, gồm có trên cổ, sau tai, dưới cằm, dưới hàm, gáy, nách và quanh háng.

Đôi khi tình trạng sưng tấy có thể lan đến các cơ quan nội tạng, ảnh hưởng đến tim, gan, lá lách và mô bao quanh các cơ quan này (viêm thanh mạc). Trong một số ít trường hợp, phổi cũng có thể bị viêm. Một biến chứng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng tên là hội chứng hoạt hóa đại thực bào (macrophage activation syndrome) có thể xảy ra khi hệ miễn dịch hoạt động quá mức.

Biến chứng của viêm khớp tự phát thiếu niên

Nếu không được kiểm soát và điều trị, bệnh viêm khớp tự phát thiếu niên có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, gồm có:

• Khó nhai nuốt và há miệng
• Vấn đề về tiêu hóa
• Viêm đốt sống cổ
• Hỏng xương và sụn
• Loãng xương
• Bệnh phổi
• Tổn thương tim
• Vấn đề về thị lực
• Dậy thì muộn

Tiên lượng của trẻ mắc bệnh viêm khớp tự phát thiếu niên

Viêm khớp tự phát thiếu niên là một bệnh lý mạn tính tiến triển nặng dần theo thời gian, gây đau đớn và ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt hàng ngày. Tuy nhiên, nếu điều trị và kiểm soát một cách thích hợp, người mắc bệnh viêm khớp tự phát thiếu niên vẫn có thể có cuộc sống hoàn toàn bình thường. Trong nhiều trường hợp, bệnh viêm khớp tự phát thiếu niên thuyên giảm khi trẻ lớn lên.

Nếu nhận thấy trẻ có những triệu chứng nghi là viêm khớp, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám ngay. Phát hiện và bắt đầu điều trị bệnh càng sớm thì tiên lượng sẽ càng tốt.