Mối liên hệ giữa suy tim và phù nề là gì?

Phù nề là thuật ngữ y khoa chỉ tình trạng sưng tấy do tích tụ dịch. Nguyên nhân có thể do bị chấn thương, bệnh tật hoặc các vấn đề sức khỏe khác.

Suy tim có thể gây phù nề nếu:

• Cơ tim suy yếu, không thể bơm đủ máu để đáp ứng nhu cầu của cơ thể.
• Huyết áp cao làm dịch tích tụ ở chân hoặc bụng.
• Van tim bị rò rỉ, dẫn đến tình trạng giữ dịch.

Điều trị suy tim có thể giúp giảm phù nề và các triệu chứng khác. Bài viết này sẽ giải thích lý do suy tim gây phù nề và các phương pháp điều trị hiện có.

Ngoài ra, phù nề có thể xảy ra mà không do suy tim. Nếu bạn nhận thấy tình trạng sưng bất thường, đặc biệt ở chân và bàn chân, tốt nhất nên tham khảo ý kiến bác sĩ càng sớm càng tốt.

Phù nề xảy ra như thế nào khi bị suy tim?

Khi bị suy tim, tim không thể bơm đủ máu qua động mạch và đưa máu trở lại tĩnh mạch. Nếu không được điều trị bằng thuốc hoặc các thiết bị hỗ trợ, tình trạng này có thể khiến máu ứ đọng, đặc biệt ở chân và bàn chân.

Các tĩnh mạch cần một lực đủ mạnh từ tim để đẩy máu lên tim và phổi, nơi máu nhận oxy và các chất dinh dưỡng. Tuy nhiên, áp lực trong tĩnh mạch sẽ tăng cao ở những người bị suy tim.

Nếu máu không lưu thông hiệu quả, lượng máu dư thừa và dịch trong các mao mạch có thể rò rỉ vào mô cơ thể, gây phù nề.

Trong một số trường hợp, phù nề là dấu hiệu có thể nhận thấy đầu tiên của suy tim. Khi đã được chẩn đoán suy tim, việc theo dõi sự tăng cân có thể giúp phát hiện tình trạng giữ nước đang tăng lên.

Một nghiên cứu tổng quan năm 2021 cho thấy sự gia tăng phù nề cũng có thể dự báo suy tim trở nên trầm trọng hơn.

Suy tim là gì?

Suy tim là tình trạng tim trở nên yếu đi hoặc cứng hơn. Tim vẫn bơm máu nhưng không đủ để đáp ứng nhu cầu của cơ thể. Suy tim có thể do nhiều nguyên nhân, bao gồm:

• Nhồi máu cơ tim.
• Huyết áp cao.
• Các loại bệnh tim khác nhau.
• Bệnh van tim.

Các tình trạng sức khỏe khác như tiểu đường và chứng ngưng thở khi ngủ cũng có thể gián tiếp làm suy yếu tim.

Các loại phù nề

Những loại phù nề có thể xảy ra do suy tim là:

• Phù chân (pedal edema): Loại phù này gây sưng ở bàn chân và cẳng chân, là dấu hiệu ban đầu thường thấy của suy tim.
• Phù ngoại biên (peripheral edema): Gây sưng ở tay hoặc bàn chân.
• Phù lõm (pitting edema): Gây sưng ở bàn chân, cẳng chân, hoặc bất kỳ khu vực nào khác. Khi ấn vào vùng sưng, sẽ để lại vết lõm trên da.
• Phù phổi (pulmonary edema): Tích tụ dịch trong phổi.

Ngoài ra, phù nề cũng có thể do các nguyên nhân khác mà không phải suy tim. Những nguyên nhân này có thể là tạm thời và vô hại, hoặc nghiêm trọng và mạn tính, đòi hỏi phải chăm sóc y tế thường xuyên.

Các nguyên nhân khác gây phù nề

Những nguyên nhân phổ biến khác gây phù nề là:

• Ngồi hoặc nằm quá lâu ở một tư thế: Việc đơn giản như đứng dậy và di chuyển thường giúp giảm sưng ở chân và bàn chân.
• Kinh nguyệt và thai kỳ: Cả hai tình trạng này đều có thể dẫn đến tích nước tạm thời và gây sưng ở chân, bàn chân.
• Ăn quá nhiều muối: Tiêu thụ nhiều natri khiến cơ thể giữ lại nhiều dịch hơn để duy trì mức natri trong máu không quá cao. Natri dư thừa sẽ được thải ra qua nước tiểu.
• Suy tĩnh mạch: Các vấn đề về tĩnh mạch khiến máu không lưu thông hiệu quả về tim, khiến dịch rò rỉ vào các mô gần đó.
• Bệnh thận: Khi thận không lọc đủ dịch và natri, áp lực trong mạch máu tăng lên, dẫn đến phù nề, thường xảy ra ở chân hoặc mặt.
• Bệnh phổi: Các bệnh phổi nghiêm trọng như khí phế thũng có thể gây phù nề ở chân khi tim phải bắt đầu suy yếu.
• Bệnh gan (xơ gan): Xơ gan làm máu không thể lưu thông qua gan đúng cách, gây tăng áp lực trong tĩnh mạch dẫn máu từ ruột và lách đến gan, dẫn đến tích tụ dịch ở chân.
• Bệnh tuyến giáp: Suy giáp có thể gây sưng ở cẳng chân, bàn chân và thậm chí cả mặt.
• Thuốc: Một số loại thuốc, như amlodipine (Norvasc), cũng có thể gây phù nề.

Các loại suy tim

Loại suy tim nào cũng đều làm giảm khả năng bơm máu hiệu quả của tim.

Các loại suy tim bao gồm:

• Suy tim trái
• Suy tim phải
• Suy tim sung huyết

Suy tim trái

Phần tim trái có nhiệm vụ bơm máu từ tim ra khắp cơ thể. Suy tim trái xảy ra khi tâm thất trái (buồng dưới bên trái của tim) không thể bơm đủ máu vào tuần hoàn.

Ngoài ra, tình trạng này cũng xảy ra khi tâm thất trái trở nên quá cứng và không thể chứa đủ máu giữa các nhịp tim. Điều này khiến tim không đáp ứng được nhu cầu máu giàu oxy của cơ thể.

Suy tim trái thường gây phù nề ở phổi.

Suy tim phải

Khi máu trở về tim, nó sẽ đi vào tâm nhĩ phải (buồng trên bên phải của tim) và di chuyển đến tâm thất phải (buồng dưới bên phải của tim), ở đó, máu được bơm vào phổi để nhận oxy.

Khi tim phải suy yếu, máu từ tĩnh mạch trở về có thể bị ứ đọng, gây ra suy tim phải, thường dẫn đến phù nề ở chân.

Suy tim sung huyết

Thuật ngữ "suy tim sung huyết" đề cập đến tình trạng suy tim nghiêm trọng đến mức gây tích tụ dịch trong cơ thể, cần phải can thiệp y tế. Thuật ngữ này thường được dùng thay thế cho suy tim, bao gồm cả suy tim trái và phải.

Trong trường hợp này, "sung huyết" là thuật ngữ chỉ sự tích tụ dịch, có thể gây phù nề ở phổi, bụng, cẳng chân và bàn chân.

Các triệu chứng khác của suy tim

Ngoài phù nề, suy tim còn có thể gây ra các triệu chứng khác. Nếu bạn gặp phải những triệu chứng này, đặc biệt nếu bạn từng bị nhồi máu cơ tim hoặc có nguy cơ cao mắc suy tim, hãy đi khám bác sĩ ngay.

Các triệu chứng khác của suy tim bao gồm:

• Khó thở, đặc biệt khi nằm hoặc khi vận động.
• Mệt mỏi.
• Nhịp tim nhanh hoặc cảm giác tim đập không đều.
• Ho dai dẳng, có thể kèm theo đờm màu hồng hoặc lẫn máu.
• Mất cảm giác thèm ăn.
• Khó tập trung.
• Đi tiểu nhiều hơn vào ban đêm.
• Tăng cân đột ngột.
• Đau, tức hoặc cảm giác nặng ở ngực.

Các phương pháp điều trị phù nề

Điều trị phù nề thường tập trung vào xử lý nguyên nhân gốc rễ gây ra tình trạng sưng. Nếu phù nề là do suy tim, các phương pháp điều trị có thể bao gồm việc sử dụng thuốc như:

• Thuốc lợi tiểu: Giúp giảm lượng dịch dư thừa trong cơ thể.
• Thuốc giãn mạch máu: Bao gồm ACE inhibitors, ARBs hoặc ARNI, giúp làm thư giãn các mạch máu, cải thiện tuần hoàn.
• Thuốc chẹn beta và ivabradine: Giảm tải cho tim.
• Thuốc kháng thụ thể mineralocorticoid (MRAs).
• Thuốc ức chế SGLT2.

Trong các trường hợp nặng, có thể cần các thiết bị hỗ trợ tim như máy bơm cơ học hoặc máy khử rung tim cấy dưới da để giúp tim đáp ứng nhu cầu máu của cơ thể. Ở giai đoạn suy tim nặng nhất, có thể cần phải ghép tim.

Có những phương pháp điều trị phù nề sau:

• Sử dụng vớ áp lực: Làm tăng áp lực ở chân, giúp máu di chuyển trở lại tim.
• Tập thể dục: Giúp các cơ ở chân hoạt động tích cực hơn, hỗ trợ bơm máu về tim.
• Nâng cao phần cơ thể bị sưng: Giữ phần bị sưng cao hơn tim để máu dễ dàng trở lại tuần hoàn trung tâm.

Kết luận

Phù nề là triệu chứng phổ biến của suy tim, nhưng cũng có thể do các nguyên nhân khác.

Khi bị suy tim, tình trạng tích tụ dịch sẽ xảy ra vì hệ thống tuần hoàn không hoạt động hiệu quả như bình thường do cơ tim bị suy yếu hoặc cứng lại.

Nếu bạn nhận thấy mình bị sưng bất thường mà không rõ nguyên nhân, hãy gặp bác sĩ càng sớm càng tốt. Ngay cả khi nguyên nhân không phải do suy tim cũng cần phải xác định nguyên nhân gây sưng và cách điều trị hoặc phòng ngừa sau này.