Có thể khắc phục hậu quả do xơ vữa động mạch không?

Xơ vữa động mạch là gì?

Phương pháp chẩn đoán

Khắc phục hậu quả của xơ vữa động mạch

Xơ vữa động mạch là gì?

Xơ vữa động mạch là tình trạng mảng bám từ cholesterol, chất béo và một số thành phần khác tích tụ lại trong lòng động mạch, khiến cho động mạch bị cứng và hẹp lại. Vì thế mà bệnh còn có tên là xơ cứng động mạch.

Bệnh xơ cứng động mạch bắt đầu chậm và tiến triển dần dần theo thời gian. Ở những người có nồng độ cholesterol trong máu cao, cholesterol thừa sẽ dần dần tích tụ lại trên thành động mạch. Sau đó, cơ thể phản ứng với mảng bám này bằng cách đưa các tế bào bạch cầu đến để tấn công, giống như cách mà cơ thể tấn công vi khuẩn xâm nhập.

Sau khi ăn cholesterol, các tế bào này sẽ chết đi và cũng bắt đầu tích tụ lại trong động mạch rồi dẫn đến viêm. Khi tình trạng viêm kéo dài, sẹo sẽ bắt đầu hình thành. Ở giai đoạn này, các mảng bám bên trong động mạch đã cứng lại.

Khi động mạch bị thu hẹp, máu sẽ không thể lưu thông qua để đến các vị trí cần được cung cấp máu. Nếu có cục máu đông tách ra khỏi một vị trí nào đó trong cơ thể thì nó có thể bị mắc kẹt lại trong động mạch hẹp và cắt đứt hoàn toàn nguồn cung cấp máu, điều này có thể dẫn đến nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ.

Đôi khi, những mảng bám lớn có thể bị bong ra và lượng máu đang bị ứ bỗng chốc lưu thông trở lại về tim. Hiện tượng máu dồn về bất ngờ như vậy có thể khiến tim ngừng đập, gây ra nhồi máu cơ tim và tử vong.

Phương pháp chẩn đoán

Nếu có một trong các yếu tố rủi ro làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch, bác sĩ sẽ lưu ý theo dõi trong các buổi khám sức khỏe định kỳ. Những yếu tố này gồm có:

• Bệnh tiểu đường
• Cao huyết áp
• Cholesterol trong máu cao
• Béo phì
• Hút thuốc

Bác sĩ có thể yêu cầu làm các xét nghiệm như:

• Chẩn đoán hình ảnh: siêu âm, chụp CT hoặc chụp cộng hưởng từ mạch máu (MRA) để quan sát bên trong các động mạch và xác định mức độ nghiêm trọng của tình trạng tắc nghẽn.
• Chỉ số huyết áp cổ chân - cánh tay. Bác sĩ sẽ lấy huyết áp ở mắt cá chân và so sánh với huyết áp ở cánh tay. Nếu có sự khác biệt bất thường thì có thể bạn đã mắc bệnh động mạch ngoại biên.
• Điện tim gắng sức. Bác sĩ sẽ theo dõi tim và nhịp thở trong khi bạn thực hiện các hoạt động thể chất như đạp xe tại chỗ hoặc đi bộ nhanh trên máy chạy. Vì vận động làm cho trái tim làm việc nhiều hơn nên phương pháp này giúp bác sĩ phát hiện ra các vấn đề bất thường.

Có thể khắc phục hậu quả của xơ vữa động mạch không?

Theo Howard Weintraub - bác sĩ tim mạch tại Trung tâm Y tế NYU Langone, một khi được chẩn đoán mắc bệnh xơ vữa động mạch thì điều đầu tiên cần làm là làm cho tình trạng bệnh bớt nguy hiểm đi.

Ông cũng cho biết thêm, mảng bám một khi đã tích tụ trong động mạch thì chỉ có thể giảm được khoảng 0.01mm sau khoảng từ một đến hai năm kể từ khi được phát hiện.

Các biện pháp điều trị kết hợp với những thay đổi về thói quen sống và chế độ ăn uống có thể giúp tình trạng xơ cứng động mạch không trở nên nặng thêm chứ không thể khắc phục được những vấn đề đã xảy ra.

Dùng thuốc

Bệnh nhân xơ vữa động mạch sẽ được kê một số loại thuốc để giảm các cơn đau ngực hoặc đau chân.

Trong số các loại thuốc thì Statin là thuốc thường được sử dụng rất phổ biến tại Mỹ. Thuốc này có tác dụng ngăn chặn một chất trong gan mà cơ thể sử dụng để tạo ra LDL cholesterol hay cholesterol xấu.

Theo tiến sĩ Weintraub, nồng độ LDL cholesterol càng thấp thì khả năng tích tụ mảng bám sẽ càng giảm. Có 7 loại statin mà bác sĩ thường kê cho bệnh nhân:

• Atorvastatin (Lipitor)
• Fluvastatin (Lescol)
• Lovastatin (Altoprev)
• Pitavastatin (Livalo)
• Pravastatin (Pravachol)
• Rosuvastatin (Crestor)
• Simvastatin (Zocor)

Thay đổi chế độ ăn uống và tập thể dục thường xuyên cũng là hai bước rất quan trọng để hạ huyết áp và nồng độ cholesterol, đây chính là hai yếu tố chính gây xơ vữa động mạch. Ngay cả khi đang dùng statin thì bạn vẫn sẽ cần chú ý ăn các loại thực phẩm tốt cho hệ tim mạch và tăng cường vận động.

Tiến sĩ Weintraub cho biết nếu không ăn uống hợp lý thì thuốc vẫn có tác dụng nhưng sẽ không được cao.

Nếu bạn hút thuốc thì nên bỏ càng sớm càng tốt. Hút thuốc sẽ gây tích tụ mảng bám trong động mạch, làm giảm lượng cholesterol tốt (HDL) trong cơ thể và dẫn đến tăng huyết áp, gây áp lực lên các động mạch.

Dưới đây là một số thay đổi mà bạn nên thực hiện để kiểm soát tình trạng xơ vữa động mạch.

Tập thể dục

Nên đặt cho mình mục tiêu tập luyện từ 30 đến 60 phút mỗi ngày với các bài tập cardio cường độ vừa phải. Điều này vừa giúp giảm cân, duy trì huyết áp ở mức ổn định bình thường và tăng lượng cholesterol tốt.

Chế độ ăn uống

Giảm cân hoặc duy trì cân nặng khỏe mạnh sẽ làm giảm đáng kể nguy cơ biến chứng do xơ vữa động mạch. Sau đây là một số lưu ý về chế độ ăn hàng ngày để đạt được điều này:

• Bổ sung nhiều chất xơ
• Ăn nhiều trái cây và rau củ.
• Chọn các nguồn chất béo lành mạnh như dầu ô liu, bơ và các loại hạt. Loại chất béo có trong các thực phẩm này sẽ không làm tăng lượng cholesterol xấu.
• Hạn chế cholesterol trong bữa ăn. Hạn chế tiêu thụ các loại thực phẩm có hàm lượng cholesterol cao như phô mai, sữa nguyên kem và trứng.
• Tránh chất béo chuyển hóa và chất béo bão hòa. Đây là những loại chất béo thường có trong thực phẩm chế biến sẵn và cả hai đều khiến cơ thể sản sinh ra nhiều cholesterol hơn.
• Hạn chế lượng natri (muối). Lượng natri quá cao trong chế độ ăn uống hàng ngày sẽ góp phần làm tăng huyết áp.
• Hạn chế uống rượu. Uống rượu quá nhiều và thường xuyên sẽ làm tăng huyết áp và góp phần gây tăng cân bởi rượu có lượng calo rất cao.

Làm gì khi thuốc không có tác dụng?

Khi các loại thuốc đang dùng không có hiệu quả và tình trạng tắc nghẽn động mạch nghiêm trọng đến mức đe dọa tính mạng thì sẽ cần chuyển sang phương án phẫu thuật để loại bỏ mảng bám khỏi động mạch hoặc chuyển hướng dòng máu xung quanh vị trí động mạch bị nghẽn.