Viêm họng, viêm thanh quản: nguyên nhân, phòng ngừa và điều trị - Bệnh viện Đại học Y Hà Nội

Viêm họng, viêm thanh quản là các bệnh thường gặp về đường hô hấp do nhiều yếu tố như thời tiết, môi trường, đặc thù công việc,… Tuy nhiên, bệnh cần được hiểu rõ nguyên nhân để có cách xử trí và điều trị hiệu quả.

Biểu hiện

• Bệnh có thể xuất hiện đột ngột ngay sau khi ăn thực phẩm lạnh, tắm nước lạnh, hứng một luồng khí lạnh của điều hòa vào vùng đầu mặt cổ hoặc sau một đợt viêm mũi họng có chảy dịch mũi sau xuống cổ.
• Viêm thanh quản gây khàn tiếng có thể kèm ho, đau họng, khó thở thanh quản (khó thở thì thở vào, khó thở chậm và có tiếng rít thì thở vào), nói đau tức vùng giữa cổ và nói chóng mệt.
• Viêm họng do vi rút, người bệnh có cảm giác ớn lạnh, gai rét kèm theo đau mỏi người.
• Hội chứng nhiễm khuẩn sẽ gây sốt, môi khô, lưỡi bẩn, cảm giác khô họng, rát họng, đau họng, nuốt đau nhói lên tai, ho khan trong giai đoạn đầu sau đó ho có đờm (viêm họng do vi khuẩn).

Nguyên nhân

Sự thay đổi nhiệt độ vùng họng, thanh quản: 

• Mùa nóng, sự chênh lệch nhiệt độ giữa môi trường và cơ thể làm xuất hiện hiện tượng ra mồ hôi
• Nước có nhiệt độ thấp, sự chênh lệch nhiệt độ khi uống dẫn đến hiện tượng kích thích niêm mạc họng, thanh quản gây viêm.
• Sự thay đổi diễn ra đột ngột nên niêm mạc họng thường chưa đủ thời gian để làm ấm như chức năng vốn có, đồng thời làm thay đổi môi trường sống của một số loại vi khuẩn cơ hội trong họng và thanh quản, nhanh chóng gây bệnh.

Do nhiễm virut: 

• Họng là cửa ngõ của đường ăn và đường thở nên rất dễ nhiễm khuẩn.
• Các dịch của viêm đường hô hấp cấp có thể gây thành dịch trong mua hè, trong đó virut chiếm 60-80% các nguyên nhân gây bệnh, nhất là các virut cúm A và B.

Viêm họng do vi khuẩn:

• Thường gặp là  phế cầu, Hemophilus Influenzae, tụ cầu
• Nguy hiểm nhất là liên cầu ß tan huyết nhóm A (khoảng 20%), liên cầu, phế cầu, Friedlander, Pfeiffer...

Viêm họng, thanh quản do nấm 

• Gặp trong mùa hè do thời đại công nghiệp hóa, đô thị hóa nông thôn, thói quen sử dụng điều hòa ngày càng phổ biến.
• Nếu điều hòa không được vệ sinh thường xuyên thì đây sẽ là một yếu tố thuận lợi làm cho nấm phát triển và phát tán vào không khí trong nhà, khi niêm mạc họng suy yếu nấm sẽ gây ra viêm họng hoặc viêm thanh quản.

Viêm họng do hội chứng trào ngược: 

• Hay gặp do tần suất sử dụng bia lạnh tăng đột ngột, đây là một loại thực phẩm rất hay kích ứng thực quản dạ dày.
• Sau khi uống bia lạnh, người bệnh cảm thấy khô cổ, đầy bụng kèm theo ợ nóng, ợ chua và họng bắt đầu viêm, nếu dịch dạ dày tràn qua sụn phễu vào thanh quản sẽ gây sặc rồi khàn tiếng.
• Có nhiều yếu tố làm cho những người có cơ địa dị ứng như các loại phấn hoa có trong mùa hè (hoa sữa, hoa mộc, hoa sói...);
• Thức ăn mùa hè như các loại kem, nước giải khát...
• Niêm mạc họng và thanh quản bị kích thích, phù nề gây ngứa họng, rát họng và ho cơn đồng thời dị ứng cũng lan nhanh xuống thanh quản gây khàn tiếng, ho, thậm chí khó thở thanh quản (phù Quink thanh quản).

Phòng ngừa và điều trị

• Sử dụng kháng sinh, kháng viêm đường uống, hạ sốt, giảm đau, giảm phù nề, chống dị ứng
•  Bên cạnh đó người bệnh cần giữ ấm, chườm nóng vùng cổ là rất cần thiết, uống nước giá đỗ luộc nóng, uống trà gừng, ngậm kha tử, chanh đào ngâm mật ong... để hỗ trợ điều trị.
• Hạn chế nói trong 3-5 ngày; Súc họng bằng nước có thành phần là chất kiềm nhẹ NaHCO3, muối sinh lý...
• Sử dụng điều hòa đúng cách, giữ ấm vùng cổ khi sử dụng nhiệt độ điều hòa thấp dưới 26 độ.
• Khi sử dụng thực phẩm nên chú ý đừng để quá lạnh nhất là những người có cơ địa dị ứng.
• Bảo hộ lao động đúng quy định khi làm việc trong môi trường ô nhiễm bụi bẩn hoặc hóa chất.

Nguồn: Bệnh viện Đại học Y Hà Nội