Vật lý trị liệu hô hấp nhi là gì? Chỉ định trong trường hợp nào?

Vật lý trị liệu hô hấp là một phương pháp bao gồm rất nhiều kỹ thuật, biện pháp điều trị nhằm mục đích nâng đỡ và phục hồi chức năng hô hấp cho bệnh nhân. Các phương pháp này có thể là phương pháp vật lý như dùng lực của tay, nhờ sự trợ giúp của các loại máy và dụng cụ hoặc cũng có thể là cả 2 biện pháp trên. Vật lý trị liệu hô hấp được thực hiện để phục hồi các chức năng hô hấp và điều trị hỗ trợ tắc nghẽn đường hô hấp của bệnh nhân như giúp sự giãn nở của phổi được tốt hơn, tăng cơ lực hệ thống hô hấp, loại bỏ những chất bẩn như chất tiết hoặc chất nhầy có trong đường hô hấp của người bệnh.

Tuy nhiên, mặc dù có những lợi ích nhất định nhưng vật lý trị liệu hô hấp không phải là một phương pháp điều trị chính trong những bệnh lý hô hấp mà chỉ đóng vai trò như một biện pháp hỗ trợ vì không thể điều trị nguyên nhân gây ra các bệnh lý hô hấp nên không thể điều trị dứt điểm tình trạng bệnh lý hô hấp trên bệnh nhân đó. Vì vậy, cần xác định nguyên nhân gây nên bệnh hô hấp một cách chính xác nhất để điều trị hiệu quả cho bệnh nhân.

Chỉ định cụ thể tập vật lý trị liệu hô hấp được áp dụng trên những đối tượng bệnh nhân như sau:

• Bệnh nhân sau khi trải qua giai đoạn viêm đường hô hấp cấp tính như các bệnh lý viêm phổi, viêm phế quản, hen suyễn...
• Viêm đường hô hấp trên ở trẻ em có triệu chứng lâm sàng nghẹt mũi, không điều trị thành công khi nhỏ mũi với nước muối sinh lý
• Bệnh nhân bị tràn dịch màng phổi đã dẫn lưu dịch màng phổi và có những di chứng của bệnh lý này
• Áp – xe phổi trong giai đoạn xuất hiện đường dò
• Bệnh nhân nằm quá lâu khiến đàm bị ứ đọng gây tắc nghẽn, cần được thông khí phổi
• Bệnh nhân xẹp phổi
• Bệnh nhân trước hoặc sau khi tiến hành phẫu thuật có liên quan đến tình trạng giảm thể tích phổi, ví dụ như mổ cột sống

Chống chỉ định của vật lý trị liệu hô hấp bao gồm:

• Bệnh nhân đang trong tình trạng suy hô hấp cấp tính với những biểu hiện như da xanh, niêm mạc nhạt, tím tái, thở rên, co kéo...
• Chỉ số SpO2 bé hơn 91%
• Bệnh nhân mắc phải một số bệnh lý như tứ chứng Fallot chưa phẫu thuật, cao áp phổi, các bệnh truyền nhiễm...
• PLT < 80000 hoặc Hb < 10g/dL

Trẻ em là một trong những đối tượng rất dễ mắc phải những bệnh lý liên quan đến đường hô hấp ngay từ khi còn nhỏ, nhất là trẻ trong độ tuổi từ sơ sinh đến 3 tuổi thì rất dễ bị một số bệnh như viêm đường hô hấp trên, viêm mũi họng, viêm phế quản, viêm tiểu phế quản, viêm phổi, xẹp phổi do ứ đàm... Các nguyên nhân dẫn đến tình trạng này rất đa dạng có thể do thời tiết thay đổi đột ngột, thói quen sinh hoạt của trẻ như bật quạt trực tiếp vào cơ thể hoặc nằm điều hòa nhiệt độ thấp và do hệ miễn dịch của trẻ em trong độ tuổi này vẫn chưa phát triển một cách toàn diện.

Lúc này cơ thể trẻ sẽ mắc phải những bệnh lý hô hấp, với các biểu hiện ban đầu như hắt hơi, sổ mũi, ho khan, ho có đờm, khò khè, nôn ói... và sẽ được khám nội khoa để tìm ra nguyên nhân gây bệnh, từ đó có phương pháp điều trị hợp lý. Bên cạnh đó, vật lý trị liệu hô hấp nhi cũng thật sự rất cần thiết trong việc tống khứ những chất đàm nhớt, chất bẩn có trong đường hô hấp của trẻ ra ngoài để phục hồi sự thông thoáng cho phế quản, tiểu phế quản và phổi của trẻ. Một số nghiên cứu cho thấy rằng vật lý trị liệu hô hấp nhi mang lại hiệu quả cao trong những trường hợp trẻ bị viêm tiểu phế quản dẫn đến biến chứng xẹp phổi, và phương pháp này giúp bệnh nhân mau chóng hồi phục hơn so với kỹ thuật hút đàm bằng nội soi phế quản như trước đây.

Một số kỹ thuật được dùng trong vật lý trị liệu hô hấp nhi như sau:

• Thông mũi họng ngược dòng hay còn gọi là rửa mũi
• Dẫn lưu tư thế
• Tập thở: Tập thở ra chậm rãi, kéo dài, tăng luồng khí thở ra bằng cách chủ động hoặc thụ động, dẫn lưu tự sinh, thở ra khi gắng sức, hít vào chậm cùng với một số dụng cụ, thở ngực chủ động, thở có đối kháng, thở cơ hoành bằng những động tác như vỗ rung, vận động trị liệu hô hấp, ho có trợ giúp, kích thích ho...

Chỉ định vật lý trị liệu hô hấp nhi được áp dụng trong những trường hợp bệnh lý hô hấp có khả năng để lại những biến chứng do ứ đờm, cụ thể là:

• Ứ đờm gây tắc nghẽn phổi, trẻ nằm tại giường trong thời gian quá lâu
• Bệnh nhi mắc phải những bệnh lý mãn tính khiến đàm bị ứ đọng trong đường hô hấp, các bệnh lý có thể là bệnh bại não, bệnh lý về thần kinh – cơ, bệnh đường hô hấp mãn tính.
• Bệnh nhi bị xẹp phổi do ứ đàm
• Bệnh nhi sau khi phẫu thuật có những biến chứng ứ đờm, đặc biệt là những phẫu thuật liên quan đến lồng ngực.

Tuy nhiên, không phải bất cứ trẻ em nằm bị bệnh về đường hô hấp cũng cần tập vật lý trị liệu hô hấp vì đây không phải là một biện pháp điều trị nguyên nhân của những bệnh lý này. Những bệnh nhi bị nhiễm khuẩn hô hấp, có thể là viêm thanh khí phế quản hoặc viêm phổi, viêm tiểu phế quản không để lại biến chứng do tình trạng ứ đờm thì không cần thiết tập vật lý trị liệu hô hấp.

Vật lý trị liệu hô hấp là phương pháp hỗ trợ điều trị cho những bệnh nhân bị các bệnh lý đường hô hấp hoặc những bệnh lý khác gây nên biến chứng do ứ đờm và tắc nghẽn đường hô hấp. Trong đó, vật lý trị liệu hô hấp nhi có hiệu quả điều trị rất cao khi kết hợp cùng với phương pháp điều trị nội khoa, giúp bệnh nhân mau chóng hồi phục chức năng hô hấp.

Trẻ trong giai đoạn từ 6 tháng đến 3 tuổi rất dễ gặp phải các vấn đề về hệ hô hấp, các bệnh lý về da và nhiễm trùng đường tiêu hóa...cha mẹ cần đặc biệt chú ý đến việc chăm sóc và cung cấp dinh dưỡng đầy đủ cho trẻ.