Các dạng Viêm Mũi Xoang và phương pháp điều trị - Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn

Viêm mũi xoang, viêm xoang mũi, viêm xoang thực chất chỉ là một bệnh, nhưng khác tên gọi. Y học thống nhất gọi là bệnh viêm mũi xoang (VMX). VMX là bệnh rất phổ biến, do nhiều nguyên nhân khác nhau như virus, vi khuẩn, vi nấm, dị ứng (triệu chứng nhảy mũi, ngứa mũi, sổ mũi trong, ngứa mắt, nghẹt mũi) và có liên quan đến môi trường ô nhiễm , khói bụi.

Các Dạng Viêm Mũi Xoang

Viêm xoang là một bệnh rất phổ biến, đa số trường hợp do nhiễm trùng, nhiễm virus, nhiễm nấm. Viêm xoang được phân loại theo tính chất cấp tính và mãn tính. Viêm xoang cấp tính thường được điều trị nội khoa, còn mãn tính thì phải xét đến vấn đề điều trị ngoại khoa.

Viêm xoang cấp tính theo thứ tự thường gặp là

• Viêm xoang hàm
• Viêm xoang sàng
• Viêm xoang trán
• Viêm xoang bướm
• Viêm nhiều xoang cùng một lúc (viêm đa xoang)

Nguyên nhân 

Viêm mũi xoang do rất nhiều nguyên nhân, có thể do dị ứng, do các virus, vi khuẩn, hoặc do các bệnh mũi xoang mạn tính khác. Tùy theo nguyên nhân mà bệnh có các biểu hiện khác nhau.

• Viêm mũi xoang do dị ứng: Có thể gặp dị ứng theo mùa hoặc dị ứng quanh năm, nhất là ở các thời kỳ chuyển tiếp giữa các mùa.
• Dị ứng theo mùa: Do cơ thể phản ứng với phấn hoa, cây cỏ tùy theo mùa. Các triệu chứng bao gồm nhảy mũi, sổ mũi, nghẹt mũi, ngứa mũi, ngứa mắt, chảy nước mắt. Thường gặp ở người 20-40 tuổi. Viêm mũi xoang dị ứng có thể là giai đoạn khởi phát của cơn hen phế quản.
• Dị ứng quanh năm với các dị ứng nguyên: Các chất gây dị ứng bao gồm bụi nhà, vi nấm, lông chó mèo. Triệu chứng bệnh như đã mô tả ở trên và xảy ra quanh năm.
• Viêm mũi xoang vận mạch: Bệnh xuất hiện với triệu chứng sổ, nghẹt mũi khi có thay đổi về nhiệt độ hoặc độ ẩm trong không khí, khi bệnh nhân hít phải khói bụi, các hóa chất bay hơi hoặc khi có stress tâm lý.
• Viêm mũi xoang nhiễm khuẩn: Bệnh xảy ra do cảm lạnh, nhiễm siêu vi kèm biến chứng nhiễm khuẩn mũi xoang kéo dài hơn 6 tuần. Triệu chứng khởi đầu là đau rát họng, ho, nhảy mũi, sổ mũi, sau đó là sốt, mệt mỏi, nhức đầu và nước mũi đặc có mủ vàng xanh, hôi.
• Viêm mũi mãn tính do thuốc xịt mũi: Đây là trường hợp viêm mũi do lạm dụng thuốc nhỏ mũi lâu ngày hoặc nghiện hít bột ma tuý. Triệu chứng biểu hiện là nghẹt mũi liên tục ở bất kỳ tư thế nào và dịch tiết chảy từ mũi xuống họng. Để tránh hậu quả này, không nên dùng thuốc bơm xịt mũi trong thời gian quá lâu, vì sẽ có hiện tượng phản hồi sau khi ngưng thuốc, các cuống mũi dãn nở ra khiến tình trạng nghẹt mũi nặng thêm. 
• Viêm mũi do nội tiết: Hay gặp ở thai phụ và trong bệnh suy tuyến giáp, biểu hiện như viêm mũi dị ứng.
• Viêm mũi xoang còn có thể do một nguyên nhân đặc hiệu: Viêm mũi xoang do vi nấm. Hiện nay, với các tiến bộ trong chẩn đoán hình ảnh (CT scan, chụp cộng hưởng từ MRI), những phát triển về kỹ thuật vi sinh và huyết thanh chẩn đoán, thầy thuốc đã có thể phát hiện và định danh các chủng vi nấm gây bệnh một cách chính xác. 

Triệu chứng và dấu hiệu

• Viêm mũi xoang là viêm một hay nhiều xoang cạnh mũi. Có bốn loại xoang khác nhau là xoang hàm, xoang sàng, xoang bướm, xoang trán.
• Ngoài ra, còn có loại viêm mũi xoang do sâu răng hàm trên. Loại này thường gây sổ mũi xanh và có mùi rất hôi thối.
• Nhức đầu trong viêm xoang bướm thường khu trú ở vùng đỉnh, vùng chẩm lệch về bên xoang bị bệnh. Ðôi khi khịt mũi, khạc đàm có lẫn ít máu
• Bệnh nhân viêm mũi xoang trước thường nhức đầu, sổ mũi, đau vùng góc trong hai cung lông mày, vùng má, nước mũi chảy ra ngoài. Nếu bị viêm mũi xoang  sau, thường sổ mũi chảy ngược xuống họng, đau vùng sau gáy.

Điều Trị

Một số thuốc thường dùng trong bệnh viêm mũi xoang

• Thuốc kháng histamin như chlorpheniramin, promethazin, acrivastin, levocetirizine, loratadine ... Các loại thuốc này rất hiệu quả đối với ngứa và sổ mũi do dị ứng nhưng không có tác dụng chữa nghẹt mũi. Do vậy cần phối hợp với các thuốc điều trị nghẹt mũi.
• Thuốc thông mũi, điều trị nghẹt mũi: Các dược chất thường dùng là phenylpropanolamin, pseudoephedrin. Thuốc khá hiệu quả trong việc làm thông mũi nhưng cũng có tác dụng phụ. Loại thuốc này dùng dưới dạng uống hay xịt, chỉ nên dùng trong vòng 7 ngày do hiện tượng lờn thuốc tạo nên vòng bệnh lý luẩn quẩn (vicious circle) dẫn tới viêm mũi mãn tính.
• Thuốc corticoid uống hoặc xịt: Thuốc xịt mũi có corticoid là hiệu quả nhất trong việc điều trị tất cả các thể viêm mũi xoang mãn tính. Thuốc làm giảm tất cả các triệu chứng như ngứa niêm mạc mũi xoang, do đó làm thông mũi và giải quyết ứ tắc xoang. Thuốc này tương đối an toàn khi sử dụng lâu dài do ít bị hấp thu vào máu.
• Corticosteroid uống hiệu quả nhưng ít được sử dụng vì có nhiều tác dụng phụ độc hại như gây loãng xương, suy thượng thận (Cushing do thuốc), viêm loét dạ dày tá tràng... chỉ nên dùng trong trường hợp viêm mũi xoang nặng với thời gian ngắn khoảng từ  3-7 ngày.
• Thuốc súc rửa mũi: Dùng dung dịch nước muối loãng hoặc NaCl 0,9% để rửa mũi bằng cách cho dung dịch nước muối 0,9% vào lọ nhựa sạch (neti pot) rồi nhỏ vài giọt vào hốc mũi sau đó cúi xuống và xì sạch dịch mũi, thực hiện  như vậy vài lần vào các buổi  sáng, chiều, tối.
• Thủ thuật Proetz (súc rửa xoang- “kê kê”): Đây là cách rửa xoang, lấy mủ từ xoang ra bằng áp lực âm không gây đau hoặc chảy máu, không cần dụng cụ y khoa như kìm, kéo v.v., phù hợp với những trường hợp viêm mũi xoang nhẹ.
• Các thuốc kháng sinh: Việc dùng thuốc đúng, đủ và đều đặn có thể diệt được vi khuẩn. Ngược lại, nếu dùng thuốc không đúng chỉ định, vi khuẩn sẽ lờn thuốc, gây bùng phát bệnh trở lại.

Phẫu thuật:

• Đây là chọn lựa sau cùng khi các phương pháp trên đều thất bại.
• Hiệu quả phẫu thuật xoang ít khi trọn vẹn, khả năng phục hồi trên 80% được xem là khá tốt.
• Thời gian phẫu thuật khoảng 15-30 phút.
• Với những ca phức tạp, phải can thiệp nhiều xoang như xoang hàm, sàng, trán, bướm, thời gian phẫu thuật kéo dài khoảng 2 giờ.

VMX có thể phòng ngừa được

Như đã nói ở trên, viêm mũi xoang do nhiều nguyên nhân nên việc dự phòng trước hết cần loại bỏ các tác nhân gây bệnh bằng cách thực hiện những nguyên tắc vệ sinh sau:

• Phòng ở phải thoáng mát, đủ ánh sáng và nên mở cửa sổ thường xuyên thông thoáng với không khí tươi ngoài trời. Nếu có điều kiện dùng các loại máy lọc bụi đặt trong phòng.
• Nên dùng gối đệm bằng chất liệu tổng hợp, gối nệm chăn chiếu cần phơi nắng thường xuyên, hạn chế dùng thảm trải nhà.
• Hạn chế nuôi súc vật trong nhà như chó, mèo, bọ, chim kiểng v.v.
• Không hút thuốc lá.
• Cần tránh mọi tác nhân có thể gây viêm mũi dị ứng; cụ thể là tránh xa bụi khói, không bơi ở những hồ bơi chưa đảm bảo vệ sinh.
• Khi thấy mũi nghẹt, ngứa, tiết dịch và nhảy mũi thì nên đến ngay bệnh viện. Không nên tự mua thuốc uống nếu chưa có chỉ định của bác sĩ.

Nguồn: Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn