Chăm sóc da vào thời kỳ mãn kinh cần lưu ý những gì?

Rụng tóc, nổi mụn, da sạm, khô và ngứa là những vấn đề rất phổ biến trong khoảng thời gian tiền mãn kinh, mãn kinh và hậu mãn kinh. Khi chức năng buồng trứng suy yếu, nồng độ hormone giảm sẽ có ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và vẻ ngoài của làn da. Hiểu được nguyên nhân gây ra những thay đổi ở da vào thời kỳ mãn kinh sẽ giúp bạn xây dựng thói quen chăm sóc da hợp lý để hạn chế tối đa các vấn đề về da. Chăm sóc tốt cho da vào giai đoạn này sẽ giúp làm chậm và làm giảm các dấu hiệu lão hóa da.

Mãn kinh là gì?

Mãn kinh được định nghĩa là sự chấm dứt vĩnh viễn chu kỳ kinh nguyệt, đánh dấu sự kết thúc khả năng sinh sản của phụ nữ. Mãn kinh thường diễn ra ở độ tuổi từ 45 - 55 khi buồng trứng ngừng sản xuất trứng và nồng độ hormone estrogen, progesterone suy giảm. Vào thời kỳ mãn kinh, phụ nữ có thể gặp phải nhiều thay đổi về da như nếp nhăn, da mỏng đi, lỏng lẻo, chảy xệ, da khô ráp và xỉn màu. Tốc độ lão hóa da tăng lên vào thời kỳ mãn kinh.

Ngoài làn da, mãn kinh còn gây ra những thay đổi khác trên cơ thể như:

• Bốc hỏa, ra nhiều mồ hôi
• Tăng nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu
• Giảm ham muốn tình dục
• Thường xuyên nhức mỏi người
• Dễ tăng cân
• Loãng xương

Những thay đổi trên da vào thời kỳ mãn kinh

Da mỏng

Hormone estrogen thúc đẩy sự sản xuất collagen loại I và III trong nguyên bào sợi. Vào thời kỳ mãn kinh, nồng độ estrogen sụt giảm đáng kể, khiến cho quá trình tổng hợp collagen bị chậm lại. Các nghiên cứu cho thấy phụ nữ mất 30% collagen trong da, chủ yếu là loại I và III, trong vòng 5 năm sau khi bắt đầu mãn kinh. Sự sụt giảm collagen làm giảm độ dày của lớp trung bì và khiến da mỏng đi, dễ xuất hiện nếp nhăn.

Giảm độ đàn hồi

Thời kỳ mãn kinh là thời điểm da bắt đầu trở nên lỏng lẻo và mất đi sự săn chắc. Hormone estrogen giúp duy trì các sợi elastin – thành phần giúp da đàn hồi, mềm mại. Khi estrogen giảm, các sợi elastin sẽ bị phân hủy và kết quả là làn da lỏng lẻo, chảy xệ.

Da khô

Estrogen giúp duy trì độ ẩm ở lớp biểu bì. Sự suy giảm estrogen làm tăng sự mất nước qua biểu bì, dẫn đến da khô và ngứa.

Da xỉn màu

Estrogen không phải là hormone duy nhất có sự dao động vào thời kỳ mãn kinh. Các hormone kích thích tế bào biểu bì tạo hắc tố (melanocyte) cũng thay đổi vào khoảng thời gian này. Điều này làm tăng sự sản xuất sắc tố melanin và khiến da bị xỉn, không đều màu, xuất hiện các đốm nâu hoặc thậm chí là nám.

Tuy nhiên, tình trạng nám da thường tự cải thiện theo thời gian, từ khi bạn sử dụng liệu pháp thay thế estrogen. Liệu pháp estrogen có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng nám da.

Mụn trứng cá

Mụn trứng cá là một vấn đề khá phổ biến ở phụ nữ mãn kinh. Nguyên nhân là do sự thay đổi nội tiết tố và sự gia tăng hormone androgen. Mụn trứng cá vào thời kỳ mãn kinh thường có dạng mụn mủ và mụn bọc ở cằm và đường viền hàm.

Một phương pháp trị mụn trứng cá do thay đổi nội tiết tố vào thời kỳ mãn kinh là dùng thuốc kháng androgen. Các loại thuốc này có cả dạng bôi trực tiếp lên da. Có thể sử dụng thuốc kháng androgen kết hợp với retinol để tăng hiệu quả trị mụn.

Các hormone ảnh hưởng đến da

Estrogen

Sự suy giảm estrogen vào thời kỳ mãn kinh dẫn đến giảm collagen loại I và IV ở lớp trung bì và màng đáy (lớp nằm giữa biểu bì và trung bì). Điều này khiến da mỏng đi, xuất hiện nếp nhăn và giảm tính toàn vẹn cấu trúc.

Liệu pháp estrogen có thể làm tăng lượng transforming growth factor-beta (TGF-β), một loại yếu tố tăng trưởng giúp điều chỉnh quá trình sản xuất collagen. Estrogen còn làm tăng tissue inhibitor of metalloproteinases (TIMP) và nhờ đó làm giảm matrix metallicoproteinase (MMP) gây hại. Nói chung, việc bổ sung estrogen có thể làm tăng lượng collagen loại I và III, độ dày, độ đàn hồi và độ ẩm của da.

Progesterone

Nồng độ progesterone cũng giảm vào thời kỳ mãn kinh. Điều này làm giảm sự sản xuất lipid trên bề mặt da, bao gồm cả ceramide, cholesterol và axit béo. Kết quả là hàng rào bảo vệ da bị suy yếu, khiến cho nước bay hơi khỏi da và da bị khô da.

Khi kết hợp với liệu pháp estrogen, progesterone giúp làm tăng các lipid trên bề mặt da như ceramide, cholesterol và axit béo tự do, từ đó củng cố hàng rào bảo vệ da. Điều này được cho là nhờ progesterone có tác dụng kích thích hoạt động của tuyến bã nhờn trong da. Một nghiên cứu cho thấy khi bổ sung progesterone cùng với estrogen, lượng lipid trên bề mặt da tăng nhiều hơn 48% so với khi chỉ bổ sung estrogen.

Testosterone

Sự suy giảm testosterone cùng với estrogen vào thời kỳ mãn kinh dẫn đến suy giảm khả năng kích thích sản xuất collagen trong da. Nghiên cứu cho thấy liệu pháp thay thế testosterone kết hợp với estrogen giúp làm tăng lượng collagen trong da nhiều hơn tới 48% so với liệu pháp estrogen. Testosterone được chuyển đổi thành estradiol bởi enzyme aromatase và estradiol sẽ kích hoạt thụ thể estrogen. Tuy nhiên, testosterone kết hợp với estrogen sẽ thúc đẩy sự tổng hợp collagen loại II. Một mình estrogen sẽ không làm được điều này.

Hormone tăng trưởng

Nồng độ hormone tăng trưởng (human growth hormone – HGH) giảm vào thời kỳ mãn kinh sẽ làm giảm sự tăng sinh tế bào và các thành phần của chất nền ngoại bào (ECM). Những điều này sẽ khiến cho lớp trung bì của da mỏng đi. Bổ sung hormone tăng trưởng có thể giúp tăng độ dày và collagen của da.

Hormone tuyến giáp

Các hormone tuyến giáp gồm triiodothyronine (T3) và thyroxine (T4) làm tăng hoạt động của ty thể, sự sản xuất ATP và các enzyme chống oxy hóa trong nguyên bào sợi ở da. Ở cấp độ phân tử, các hormone này điều hòa quá trình phiên mã gen collagen loại I và III, giúp cải thiện độ dày cho làn da bị lão hóa.

Lượng hormone tuyến giáp giảm vào thời kỳ mãn kinh sẽ làm giảm hoạt động của ty thể và giảm sản xuất collagen trong nguyên bào sợi. Điều này khiến cho da mỏng đi và dễ có nếp nhăn. Bổ sung T3 và T4 có thể giúp kích thích hoạt động của nguyên bào sợi và quá trình tổng hợp collagen

Chăm sóc da vào thời kỳ mãn kinh

Cho dù bạn đang trong thời kỳ tiền mãn kinh, mãn kinh hay hậu mãn kinh thì việc chăm sóc da cũng đều rất quan trọng. Về cơ bản, những lưu ý về chăm sóc da ở cả 3 giai đoạn của thời kỳ mãn kinh là tương tự nhau. Giống như khi chưa mãn kinh, việc chăm sóc da ở thời kỳ mãn kinh cũng phải dựa trên loại da. Những sản phẩm mà bạn cần dùng sẽ tùy thuộc vào vấn đề về da mà bạn gặp phải.

Dưới đây là những lời khuyên từ bác sĩ da liễu giúp phụ nữ cải thiện tình trạng của làn da vào thời kỳ mãn kinh. Lưu ý, không phải ai cũng nên sử dụng liệu pháp hormone thay thế. Bạn nên trao đổi với bác sĩ trước khi bắt đầu liệu pháp hormone thay thế, đặc biệt là khi có tiền sử gia đình hoặc cá nhân mắc bệnh ung thư vú, ung thư buồng trứng hoặc ung thư tử cung.

Khắc phục da khô do mãn kinh

Da khô là một vấn đề thường gặp vào thời kỳ mãn kinh. Các cách giúp khắc phục tình trạng này gồm có:

• Sử dụng sữa rửa mặt phù hợp với loại da, tránh dùng sữa rửa mặt tạo bọt chứa chất tẩy rửa mạnh. Da khô nên chọn sữa rửa mặt dạng kem
• Tăng lượng chất chống oxy hóa trong chế độ ăn uống
• Sử dụng retinoid
• Sử dụng kem dưỡng ẩm có tác dụng phục hồi hàng rào bảo vệ da
• Tẩy tế bào chết 2 - 3 lần một tuần
• Thoa kem chống nắng phổ rộng hàng ngày
• Uống đủ nước
• Cân nhắc sử dụng estrogen tại chỗ khi da bị khô nghiêm trọng

Những cách này có thể giúp phụ nữ mãn kinh duy trì làn da mịn màng, ẩm mượt, khỏe mạnh và rạng rỡ. Nhưng điều quan trọng là phải sử dụng sản phẩm chăm sóc da phù hợp với loại da. Có nhiều cách để khắc phục các vấn đề về da vào thời kỳ mãn kinh ngoài sử dụng kem dưỡng ẩm và kem chống nắng.

Những sản phẩm chăm sóc da mặt nên dùng vào thời kỳ mãn kinh

Không phải ai cũng có da khô khi bước vào thời kỳ mãn kinh. Thói quen chăm sóc da khô và da dầu là không giống nhau. Do đó, bạn cần xác định đúng loại da của mình để lựa chọn các sản phẩm chăm sóc da phù hợp.

Sữa rửa mặt

Sữa rửa mặt là bước không thể thiếu trong quy trình chăm sóc da. Sữa rửa mặt loại bỏ bụi bẩn, tế bào chết, bã nhờn và vi khuẩn trên da, giúp cho các sản phẩm dưỡng da khác thẩm thấu vào da dễ dàng hơn. Da khô cần dùng loại sữa rửa mặt khác với da dầu. Da dầu có thể dùng sữa rửa mặt tạo bọt trong khi da khô nên tránh sữa rửa mặt tạo bọt có chứa các thành phần gây khô da.

Serum

Các loại serum chứa chất chống oxy hóa như serum vitamin C và serum retinol rất tốt cho làn da vào thời kỳ mãn kinh. Các loại serum này có thể làm tăng lượng collagen trong da, giúp da săn chắc và căng mịn hơn.

Kem dưỡng da

Khi bước vào thời kỳ mãn kinh, phụ nữ nên sử dụng kem dưỡng chống lão hóa để giảm hình thành nếp nhăn. Có rất nhiều hoạt chất dưỡng da có tác dụng chống lão hóa, ví dụ như vitamin C, vitamin E, retinol, axit hydroxy, peptide…

Mỗi một sản phẩm mà bạn sử dụng trong quy trình chăm sóc da đều rất quan trọng. Các sản phẩm có thể tương tác với nhau nên bạn cần lựa chọn sản phẩm cẩn thận và dùng các sản phẩm đúng thứ tự. Nếu kết hợp đúng, các sản phẩm có thể hỗ trợ nhau và tăng hiệu quả của nhau. Ngược lại, nếu kết hợp không đúng, các sản phẩm sẽ giảm hiệu quả hoặc gây ra vấn đề không mong muốn.

Chăm sóc da cơ thể vào thời kỳ mãn kinh

Sữa tắm

Không nên dùng xà phòng bánh, viên tạo bọt bồn tắm và các loại sữa tắm có nhiều bọt chứa chất tẩy rửa mạnh. Những sản phẩm này sẽ làm mất lượng chất béo tự nhiên trên da và gây tổn thương hàng rào bảo vệ da. Dùng những sản phẩm này vào thời kỳ mãn kinh sẽ khiến da càng khô thêm. Thay vào đó, bạn nên chọn sữa tắm dạng kem và thoa dầu, sữa hoặc kem dưỡng thể sau khi tắm.

Kem dưỡng thể

Khi da bị khô do sự sụt giảm nồng độ estrogen, bạn cần sử dụng kem hoặc sữa dưỡng thể có tác dụng phục hồi hàng rào bảo vệ da và dầu dưỡng thể để bổ sung lipid cho da.

Thực phẩm chức năng nên dùng vào thời kỳ mãn kinh

Duy trì chế độ ăn uống cân bằng, lành mạnh là điều rất quan trọng khi bước vào thời kỳ mãn kinh. Bên cạnh đó, bạn cũng có thể dùng thực phẩm chức năng để bổ sung chất chống oxy hóa, ví dụ như chiết xuất trà xanh, chiết xuất dương xỉ (polypodium leuctoomas), lựu, vitamin C (axit ascorbic) và resveratrol.