Cách điều trị mụn và tình trạng viêm da

Nội dung chính của bài viết

• Vi khuẩn mụn p. acnes không gây viêm mụn mà chính phản ứng của hệ miễn dịch mới là nguyên nhân.
• Tình trạng viêm hoàn toàn có thể được ngăn ngừa bằng cách giữ cho lỗ chân lông thông thoáng.
• Mỗi một loại da lại cần cách điều trị khác nhau.

Xem thêm: cách trị mụn

Vi khuẩn gây mụn p. acnes và viêm mụn

Vi khuẩn mụn p. acnes thường được cho là nguyên nhân gây ra viêm mụn, nhưng sự thật lại không hẳn là như vậy. Thực ra, chúng tiết ra những chất làm cho các tế bào da xung quanh trở nên nhạy cảm hơn với phản ứng viêm do hệ miễn dịch tạo ra. Vùng da xung quanh khi bị tổn thương sẽ tạo đường cho vi khuẩn di chuyển sang những mô da khác.

Trên thực tế, khi tồn tại với số lượng nhỏ, vi khuẩn gây mụn thậm chí còn có lợi cho da. Làn da tạo ra dầu để duy trì sự đàn hồi và không bị khô. Nhiều người khi bị mụn thường chọn cách làm khô da để trị mụn nhưng điều này thực chất lại làm da tiết nhiều dầu hơn. Khi làn da bị tác động, kéo giãn hoặc bị viêm, tuyến bã nhờn bên dưới lỗ chân lông sẽ tạo ra nhiều dầu hơn để bảo vệ cho da. Khi cả cơ thể bị tác động, não sẽ giải phóng ra hormone kích thích corticotrophin, loại hormone kích hoạt quá trình sản sinh ra dầu thừa trên da.

Vi khuẩn mụn ăn dầu thừa, nhờ đó, lượng dầu thừa sẽ không được đưa lên bề mặt da. Chừng nào lỗ chân lông tiếp tục sản sinh ra dầu mới thì vi khuẩn vẫn còn nguồn thức ăn và tiếp tục sinh sôi. Tuy nhiên, sau một thời gian, dầu sẽ tạo ra các axit béo – chất cần thiết cho da nhưng lại là chất độc giết chết vi khuẩn. Điều này sẽ giúp da kiểm soát số lượng vi khuẩn, ngăn không cho vi khuẩn sinh sôi quá mức, nhưng điều này chỉ diễn da khi lỗ chân lông không bị tắc.

Ngoài ra, còn có một quan niệm nữa là vi khuẩn trong các lỗ chân lông bị tắc chính là nguyên nhân làm da bị kích ứng. Nhưng điều này cũng không đúng. Phản ứng của hệ miễn dịch chống lại những vi khuẩn không bị tiêu diệt bởi axit béo mới là nguyên nhân gây viêm và hình thành nên mụn trứng cá

. Vi khuẩn tiết ra những chất làm da trở nên nhạy cảm hơn với một chất tên là interleukin-8. Khi hormone kích thích corticotrophin kích hoạt sự giải phóng histamine từ các dưỡng bào trong da, interleukin-8 sẽ đưa chất này đến thành lỗ chân lông. Lỗ chân lông bị viêm mở đường cho vi khuẩn thoát lên bề mặt da và đi sang những lỗ chân lông khác.

Tiêu diệt vi khuẩn gây mụn và điều trị mụn viêm

Cách mà vi khuẩn tham gia vào quá trình gây viêm da đã phần nào lí giải được tại sao những cách trị mụn truyền thống đã không còn tác dụng. Viêm mụn có thể xảy ra khi có hoặc không có vi khuẩn gây mụn p. acnes. Hormone giảm stress cortisol có thể kích thích sự giải phóng histamine, làm da bị kích ứng và đỏ.

Bất kì phương pháp trị mụn nào làm tổn thương cả các tế bào da khỏe mạnh đều làm da tiết nhiều dầu, dẫn đến mụn trứng cá. Việc lo lắng quá nhiều về mụn cũng làm tăng phản ứng viêm trong da. Hơn nữa, một sản phẩm có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn gây mụn ở loại da này lại có thể gây viêm mụn ở những loại da khác.

Da người Châu Á và Châu Phi là hai loại da đặc biệt nhạy cảm với các chất tẩy rửa. Bất kì loại sản phẩm nào chứa nhiều xút, tạo bọt to đều có thể loại bỏ dầu và vi khuẩn trong lỗ chân lông tuy nhiên lại làm tổn thương da và khiến da sản sinh nhiều dầu hơn, tạo thành nguồn thức ăn cho vi khuẩn tiếp túc sinh sôi.

Da người Châu Âu lại thường nhạy cảm với các loại tinh dầu do da trắng thường phản ứng với hormone cortisol mà tinh dầu lại kích thích não sản sinh tra loại hormone này. Đây có thể là một điều tốt trong điều trị nhiều vấn đề khác về sức khỏe và giúp não được thư giãn nhưng đối với những người da trắng, tinh dầu hay các sản phẩm dùng trong liệu pháp mùi hương lại làm da bị kích ứng. Do đó, người có da trắng cần tránh xa những sản phẩm có mùi thơm.

Những người Hispanic thường gặp phải hai trường hợp phổ biến, một là không hề có mụn hoặc hai là bị mụn các thể mụn nặng như mụn bọc. Các sản phẩm kích thích sản sinh collagen sẽ khiến cho tình trạng này trở nên nghiêm trọng hơn.

Viêm mụn thường để lại các đốm thâm trên da tối màu vì làn da dùng các hắc tố melanin để chống lại các phản ứng viêm. Da tối có nhiều tế bào tạo sắc tố hơn nên thường tạo ra nhiều melanin hơn để kiểm soát phản ứng viêm. Mụn trứng cá, các loại thuốc trị mụn không phù hợp cũng như các tổn thương ngoài da như đứt, trầy xước, sưng và các loại nhiễm khuẩn khác đều có thể gây ra hiện thượng thâm đối với da nâu và da đen.

Cách điều trị mụn trứng cá viêm

Khi điều trị viêm do mụn, điều mà bạn cần làm là trị viêm chứ không phải loại bỏ dầu trên da hay các tác nhân khác mà bạn cho là nguyên nhân gây ra mụn. Mục tiêu điều trị luôn phải hướng đến một làn da khỏe mạnh thật sự chứ không chỉ sạch vi khuẩn hay sạch dầu. Để đạt được mục đích này, bạn cần chọn được một phương pháp phù hợp dành cho mình.

Việc làm dịu da đóng vai trò rất quan trọng nếu bạn có làn da trắng, chắc và dễ bị dị ứng. Cách đơn giản nhất để làm dịu da đó là xịt khoáng lên da sau khi rửa mặt và trước khi bôi kem dưỡng và trang điểm. Xịt khoáng sẽ cung cấp nhiều loại khoáng chất cho da, ví dụ như ma-giê có tác dụng làm chậm quá tình giải phóng hormone giảm stress trên da, lưu huỳnh có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn và selen để giúp da tạo ra các enzyme chống oxy hóa. Bạn cần chọn được những loại xịt khoáng chỉ có thành phần nước và không chứa thảo dược, tinh dầu hay hương liệu.

Việc cấp nước cho da lại đóng vai trò quan trọng đối với da Châu Á. Người Châu Á nên tránh những sản phẩm có chứa cồn và chất tẩy rửa vì những thành phần này sẽ làm khô da. Bên cạnh đó cần dùng thêm các loại kem dưỡng ẩm có nền nước hoặc nên dầu để giữ độ ẩm lại trong da.

Điều trị mụn ngay từ sớm đóng vai trò quan trọng đối với người Hispanic hoặc người ở vùng Địa Trung Hải và cả người da đen. Những loại da này thường có tốc độ chữa lành tổn thương rất nhanh và do đó giữ vi khuẩn lại bên trong lỗ chân lông gây ra mụn bọc. Đối với những loại da này, cần dùng các chất sát khuẩn dịu nhẹ như benzoyl peroxide 2.5% ngay khi mụn vừa bắt đầu hình thành. Tuy nhiên cần tránh những sản phẩm làm da bị nóng rát hay ngứa vì chúng sẽ làm da bị thâm.

Ngoài ra, còn một số loại da khác không dùng được tẩy da chết, trong trương hợp này, có thể dùng nước chanh tươi để thay thế. Nước chanh có tác dụng làm lỏng dầu trên da, giúp cho vi khuẩn thoát ra ngoài, nhờ đó giảm được các phản ứng viêm để chống lại vi khuẩn.