Khí hư thế nào là bình thường và bất thường?

Nội dung chính của bài viết

• Khí hư có vai trò là chất bôi trơn, giúp giữ cho các mô âm đạo khỏe mạnh và bảo vệ chống nhiễm trùng và kích ứng.
• Khí hư bình thường có màu hơi trắng hoặc trong suốt, có mùi nhẹ và để lại vết màu vàng trên quần lót.
• Khí hư được coi là bất thường khi có màu xanh lá, xám hoặc đỏ nâu có lẫn máu; có màu trắng đục nhưng lợn cợn vón cục như bã đậu; có mùi khó chịu đi kèm với ngứa bỏng rát âm đạo.
• Khí hư bất thường là dấu hiệu cho thấy các bệnh nhiễm trùng, bệnh lây truyền qua đường tình dục hoặc một số vấn đề sức khỏe khác.
• Cần phải làm sạch vùng kín đúng cách, mặc đồ thoải mái và khám phụ khoa định kỳ để âm đạo luôn luôn khỏe mạnh.
• Đi khám ngay khi thấy khí hư bất thường và kèm theo các biểu hiện khác ở vùng kín.

Dịch tiết âm đạo hay khí hư là một phần bình thường trong chu kỳ sinh sản của người phụ nữ. Khí hư có sự thay đổi trong suốt chu kỳ kinh nguyệt và từng thời điểm khác nhau trong đời. Tuy nhiên, có những thay đổi lại là bất thường và là dấu hiệu của các bệnh nhiễm trùng hoặc vấn đề sức khỏe khác cần điều trị.

Khí hư là gì?

Khí hư hay dịch tiết âm đạo là chất dịch được tiết ra từ các tuyến nhỏ trong âm đạo và cổ tử cung.

Khí hư có vai trò là chất bôi trơn, giúp giữ cho các mô âm đạo khỏe mạnh và bảo vệ chống nhiễm trùng và kích ứng. Khí hư được rỉ từ âm đạo mỗi ngày để loại bỏ các tế bào chết và vi khuẩn, giữ cho âm đạo cũng như là hệ sinh dục sạch sẽ và khỏe mạnh.

Dịch tiết âm đạo hiện diện liên tục ở phụ nữ, thường bắt đầu xuất hiện từ khi có kinh nguyệt lần đầu tiên ở tuổi thiếu niên và giảm dần sau khi mãn kinh.
Lượng, màu sắc và kết cấu của dịch tiết âm đạo bình thường ở mỗi người là khác nhau, có thể màu trắng và đặc hoặc trong suốt và lỏng như nước. Ngoài ra, dịch tiết còn tùy thuộc vào các yếu tố như:

• Giai đoạn của chu kỳ kinh nguyệt.
• Hormone (nội tiết tố)
• Thai kỳ
• Các bệnh lý

Khí hư thế nào là bình thường?

Khí hư thường bắt đầu xuất hiện vào kỳ kinh nguyệt đầu tiên của con gái, có thể có từ 6 tháng trước khi ra máu kinh. Đây là thời điểm mà cơ thể đang trải qua nhiều thay đổi về nội tiết tố. Loại khí hư mà cơ thể tạo ra có thể thay đổi trong chu kỳ kinh nguyệt và trong suốt cuộc đời. Nếu quan sát, bạn sẽ nhận thấy khí hư đặc hơn hoặc lỏng hơn vào những thời điểm khác nhau trong đời.

Nói chung, khí hư bình thường có những đặc điểm sau:

• Trong suốt hoặc hơi trắng
• Hơi có mùi nhẹ nhưng không hôi tanh khó chịu
• Để lại vệt màu vàng nhạt trên đồ lót
• Thay đổi kết cấu (độ đặc lỏng) tùy theo thời điểm trong chu kỳ kinh nguyệt

Khí hư được tạo ra từ tử cung, cổ tử cung và âm đạo. Khi một quả trứng được giải phóng từ buồng trứng hay còn gọi là sự rụng trứng vào mỗi tháng, bạn sẽ thấy khí hư đặc hơn. Sự thay đổi này là dấu hiệu cho biết thời điểm dễ thụ thai thành công nhất.

Khi mang thai, cơ thể phụ nữ tiết ra nhiều khí hư hơn bình thường. Khi có tuổi và trải qua thời kỳ mãn kinh, cơ thể sẽ tiết ra ít hoặc không tiết khí hư vì không còn rụng trứng và nồng độ estrogen suy giảm. Do đó, những phụ nữ ở thời kỳ tiền mãn kinh, mãn kinh hoặc sau mãn kinh sẽ gặp hiện tượng khô âm đạo.

Thế nào là bất thường và cần đi khám?

Đa phần thì dịch tiết âm đạo là hiện tượng bình thường và không phải vấn đề đáng lo ngại. Tuy nhiên, khi nhận thấy dịch tiết âm đạo có sự thay đổi về kết cấu đặc lỏng, màu sắc và mùi không bình thường hoặc còn có các dấu hiệu bất thường khác ở vùng kín thì cần lưu ý và đi khám bác sĩ phụ khoa.

Dịch tiết âm đạo được coi là bất thường khi có những đặc điểm sau:

• Thay đổi độ đặc lỏng so với bình thường và có màu vàng, xanh lá hoặc xám
• Có màu trắng đục, lợn cợn, vón cục như bã đậu
• Có bọt
• Có mùi tanh hoặc mùi hôi khó chịu
• Có màu nâu hoặc lẫn máu
• Đi kèm hiện tượng đỏ, ngứa, rát trong âm đạo hoặc vùng xung quanh âm đạo (âm hộ)

Nguyên nhân

Các bệnh lý

Khí hư bất thường là dấu hiệu cho thấy các bệnh nhiễm trùng, bệnh lây truyền qua đường tình dục (STD) hoặc một vấn đề sức khỏe khác ví dự như:

• Viêm âm đạo do vi khuẩn (nhiễm khuẩn âm đạo)
• Viêm cổ tử cung
• Ung thư âm đạo
• Ung thư cổ tử cung
• Bệnh viêm vùng chậu
• Nhiễm trichomonas
• Viêm âm đạo
• Nhiễm nấm men (viêm âm đạo do nấm)

Vì những bệnh này có thể ảnh hưởng đến tử cung, buồng trứng và ống dẫn trứng, hơn nữa còn có thể lây truyền sang bạn tình nên cần được chẩn đoán đúng và điều trị kịp thời.

Nguyên nhân khác

Ngoài ra còn có một số nguyên nhân khác cũng khiến khí hư trở nên bất thường như:

• Vệ sinh vùng kín không đúng cách, chẳng hạn như thụt rửa hoặc sử dụng các sản phẩm xịt và xà phòng có mùi thơm, chứa thành phần gây kích ứng
• Sử dụng kháng sinh hoặc steroid
• Dùng thuốc tránh thai
• Bệnh tiểu đường
• Nhiễm trùng vùng chậu sau phẫu thuật
• Mang thai
• Teo âm đạo
• Lỗ rò âm đạo

Đôi khi, dịch tiết âm đạo màu nâu hoặc lẫn máu có thể là dấu hiệu của ung thư cổ tử cung.

Dịch tiết âm đạo bất thường cũng có thể là do có vật lạ trong âm đạo như mảnh giấy vệ sinh hay tampon. Nếu bé gái có dịch tiết âm đạo trước tuổi dậy thì thì khả năng cao là có vật lạ bị kẹt bên trong âm đạo.

Dịch âm đạo thay đổi có thể là do thói quen thụt rửa. Thụt rửa là biện pháp làm sạch bên trong âm đạo bằng nước hoặc các sản phẩm vệ sinh mà nhiều phụ nữ sử dụng. Tuy nhiên, vì âm đạo có khả năng tự làm sạch nên thụt rửa là điều không cần thiết. Thói quen này có thể làm mất sự cân bằng hệ vi sinh vật trong âm đạo và có thể gây nhiễm trùng. Do đó, thụt rửa là điều không được các bác sĩ khuyến khích. Thụt rửa thậm chí còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục và dẫn đến vấn đề về sinh sản.

Cách điều trị

Khí hư bất thường không phải là triệu chứng của một bệnh nhiễm trùng hoặc vấn đề sức khỏe nào cụ thể. Bác sĩ sẽ cần thăm khám để kiểm tra các triệu chứng khác và tiến hành các xét nghiệm để xác định nguyên nhân chính xác khiến cho khí hư trở nên bất thường.

Các xét nghiệm này gồm có:

• Phết tế bào cổ tử cung hay xét nghiệm Pap smear
• Soi tươi dịch âm đạo (lấy mẫu bệnh phẩm và soi dưới kính hiển vi)
• Kiểm tra độ pH âm đạo

Nếu bị nhiễm trùng nấm men thì sẽ cần dùng thuốc trị nấm dạng viên uống hoặc dạng kem bôi. Các vấn đề khác, như nhiễm trichomonas hoặc viêm âm đạo do vi khuẩn, sẽ cần điều trị bằng một số loại thuốc kháng sinh và các phương pháp điều trị khác. Các bệnh lây truyền qua đường tình dục cũng được điều trị bằng thuốc kháng sinh. Nếu là do các bệnh nghiêm trọng hơn như ung thư cổ tử cung, ung thư âm đạo hay viêm vùng chậu thì sẽ cần xác định rõ tình trạng và giai đoạn bệnh mới có thể đưa ra phác đồ điều trị thích hợp. Khí hư bất thường có thể là dấu hiệu của nhiều hơn một vấn đề nên cần đi khám để được chẩn đoán chính xác.

Cách bảo vệ sức khỏe vùng kín

Để giữ cho âm đạo luôn trong tình trạng khỏe mạnh, bạn nên:

• Chỉ làm sạch bên ngoài âm đạo bằng nước khi tắm.
• Tránh sử dụng các sản phẩm có mùi thơm, chẳng hạn như băng vệ sinh hoặc các loại dung dịch vệ sinh có mùi và nước hoa vùng kín.
• Mặc quần lót bằng chất liệu cotton thoáng, đặc biệt là khi độ ẩm cao, để tránh gây kích ứng, ẩm ướt âm đạo.
• Hạn chế mặc quần bó.
• Thay quần ướt và đồ tắm nhanh chóng.
• Khám phụ khoa định kỳ, đặc biệt là khi có quan hệ tình dục
• Đi khám ngay khi thấy khí hư bất thường và kèm theo các biểu hiện khác ở vùng kín