Tiểu không tự chủ, tiểu không kiểm soát hay tiểu són xảy ra khi bàng quang mất kiểm soát. Chứng tiểu không tự chủ có nhiều mức độ nghiêm trọng khác nhau, từ chỉ thi thoảng rò rỉ nước tiểu mỗi khi ho hoặc hắt hơi cho đến tình trạng liên tục buồn tiểu gấp, khiến cho người bệnh không đi vệ sinh kịp. Tiểu không tự chủ có thể là tạm thời hoặc mãn tính, tùy thuộc vào nguyên nhân.
Khi chúng ta già đi, các cơ hỗ trợ bàng quang sẽ trở nên suy yếu và dẫn đến tình trạng tiểu không tự chủ. Theo Johns Hopkins Medicine, chứng tiểu són phổ biến ở phụ nữ từ 50 tuổi trở lên. Tuy nhiên, tình trạng này có thể ảnh hưởng đến bất cứ ai ở bất cứ độ tuổi nào.
Nhiều vấn đề sức khỏe khác nhau cũng có thể là nguyên nhân gây nên chứng tiểu són, ví dụ như ung thư, sỏi thận, nhiễm trùng tuyến tiền liệt hoặc phì đại tuyến tiền liệt.
Nếu bạn gặp phải hiện tượng tiểu són thì nên đi khám. Tiểu són có ảnh hưởng không nhỏ đến cuộc sống hàng ngày và nếu không được điều trị, nguyên nhân gây tiểu són có thể sẽ dẫn đến những vấn đề nghiêm trọng hơn.
Chứng tiểu không tự chủ được chia thành 5 loại dựa trên nguyên nhân và một người có thể bị từ hai loại trở lên cùng một lúc.
Còn được gọi là tiểu són do gắng sức, đây là loại tiểu không tự chủ phổ biến nhất, đặc biệt là ở những phụ nữ đã sinh thường hoặc trải qua thời kỳ mãn kinh.
"Áp lực" ở đây có nghĩa là áp lực về mặt thể chất chứ không phải áp lực về mặt tinh thần. Khi bàng quang và các cơ có chức năng kiểm soát đường tiết niệu phải chịu áp lực lớn đột ngột, người bệnh sẽ bị són tiểu.
Các hoạt động có thể gây áp lực lên bàng quàng cùng các cơ quan trong đường tiết niệu và dẫn đến són tiểu gồm có:
Còn được gọi là són tiểu do bàng quang tăng hoạt, đây là loại són tiểu phổ biến thứ hai. Khi bị loại són tiểu này, cơ của bàng quang co thắt đột ngột, gây buồn tiểu gấp và không thể nhịn được.
Lúc này, chỉ một thời gian rất ngắn sau khi buồn tiểu là nước tiểu đã được giải phóng nên người bệnh không kịp vào nhà vệ sinh.
Cảm giác buồn tiểu gấp có thể đến khi:
Cơ bàng quang cũng có thể hoạt động quá mức do tổn thương dây thần kinh chỉ đạo bàng quang, hệ thần kinh hoặc tổn thương ở chính các cơ.
Dạng tiểu không tự chủ này xảy ra phổ biến ở những nam giới có vấn đề về tuyến tiền liệt, bàng quang bị tổn thương hoặc niệu đạo bị tắc nghẽn. Tuyến tiền liệt bị phì đại có thể gây tắc nghẽn bàng quang.
Trong những trường hợp này, bàng quang không thể chứa được hết lượng nước tiểu mà cơ thể tạo ra hoặc bàng quang không thể xả hết nước tiểu hoàn toàn và gây rò rỉ nước tiểu.
Thông thường, bệnh nhân sẽ cần đi tiểu thường xuyên nhưng mỗi lần chỉ tiểu nhỏ giọt hay một lượng nước tiểu rất ít.
Là dạng có cả các triệu chứng của són tiểu do áp lực và són tiểu cấp kỳ.
Khi bị són tiểu chức năng, người bệnh biết mình cần phải đi tiểu nhưng lại không thể đến toilet do vấn đề về thể chất hoặc thần kinh.
Một số nguyên nhân phổ biến gây són tiểu chức năng gồm có:
Són tiểu chức năng là vấn đề chủ yếu xảy ra ở người cao tuổi.
Đây là dạng tiểu không tự chủ nghiêm trọng nhất, xảy ra khi đường tiết niệu hoàn toàn mất kiểm soát, khiến người bệnh bị rò rỉ nước tiểu liên tục hoặc thường xuyên giải phóng một lượng lớn nước tiểu một cách không chủ đích.
Nguyên nhân của dạng tiểu không tự chủ này có thể là do khuyết tật bẩm sinh, bị tổn thương tủy sống, hệ tiết niệu hoặc có lỗ rò giữa bàng quang và âm đạo.
Có nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra chứng tiểu không tự chủ.
Một số đồ uống, thực phẩm và thuốc có thể kích thích bàng quang và gây hiện tượng tiểu són trong thời gian ngắn, ví dụ như:
Tình trạng nhiễm trùng có thể kích thích bàng quang, gây buồn tiểu gấp và tiểu són.
Trực tràng nằm gần bàng quang và hai cơ quan này có cùng một số dây thần kinh. Tình trạng phân cứng, nén trong trực tràng lâu ngày có thể làm cho các dây thần kinh này hoạt động quá mức và tăng tần suất đi tiểu cũng như là tiểu són.
Một số nguyên nhân phổ biến gồm có:
Một số nguyên nhân có thể dễ dàng điều trị và chỉ gây ra vấn đề tạm thời trong khi một số nguyên nhân lại nghiêm trọng và gây tiểu không tự chủ trong thời gian dài.
Khi chúng ta già đi, các cơ hỗ trợ bàng quang sẽ trở nên suy yếu và điều này làm tăng nguy cơ mắc chứng tiểu không tự chủ.
Để duy trì cơ chắc khỏe và bàng quang khỏe mạnh, bạn cần duy trì những thói quen sống lành mạnh. Cơ thể càng khỏe mạnh thì các cơ quan bên trong càng vận hành bình thường được lâu dài và khả năng mắc chứng tiểu không tự chủ khi có tuổi càng thấp.
Cơ sàn chậu có nhiệm vụ hỗ trợ bàng quang. Khi các cơ này bị tổn hại thì có thể gây ra tình trạng tiểu không kiểm soát. Nguyên nhân gây tổn thương cơ sàn chậu có thể là do phẫu thuật, chẳng hạn như cắt tử cung hoặc do việc mang thai và sinh nở. Việc sinh thường có thể làm suy yếu các cơ sàn chậu và cũng làm tổn thương các dây thần kinh bàng quang cùng với các mô hỗ trợ, dẫn đến sa tạng vùng chậu. Khi bị sa, tử cung, bàng quang, trực tràng hoặc ruột non bị xệ xuống từ vị trí bình thường và nhô vào âm đạo. Tình trạng này có thể gây tiểu không tự chủ.
Tuyến tiền liệt là một tuyến chỉ có nam giới, nằm ở quanh cổ bàng quang. Tuyến này có vai trò tiết ra chất dịch bảo vệ và nuôi dưỡng tinh trùng. Tuyến tiền liệt thường phình to dần khi có tuổi, dẫn đến kết quả là nam giới thường gặp phải tình trạng tiểu không tự chủ khi về già.
Ung thư tuyến tiền liệt hoặc ung thư bàng quang có thể gây ra chứng tiểu són không tự chủ. Trong một số trường hợp, các phương pháp điều trị ung thư lại là nguyên nhân khiến cho bàng quang bị mất kiểm soát. Khối u ở bất cứ vị trí nào dọc theo đường tiết niệu đều có thể chặn dòng nước tiểu bình thường và dẫn đến tình trạng tiểu không tự chủ. Ngay cả các khối u lành tính cũng có thể gây nên vấn đề này.
Các bệnh về thần kinh như đa xơ cứng, bệnh Parkinson, đột quỵ, u não hoặc chấn thương cột sống có thể cản trở các tín hiệu thần kinh chỉ đạo hoạt động của bàng quang và gây ra chứng tiểu không kiểm soát.
Các nguyên nhân khác cũng có thể gây tiểu không tự chủ còn có:
Một số thói quen xấu trong lối sống cũng có thể gây ra chứng tiểu són tạm thời, ví dụ, uống quá nhiều rượu, đồ uống chứa caffein có thể khiến bàng quang tạm thời bị mất kiểm soát.
Dưới đây là một số yếu tố làm tăng nguy cơ tiểu không tự chủ:
Bất kỳ trường hợp tiểu không tự chủ nào cũng cần phải đi khám bởi đó có thể là triệu chứng của một vấn đề nghiêm trọng hơn cần được điều trị.
Ngay cả khi nguyên nhân gây tiểu són không nghiêm trọng thì vấn đề này vẫn có ảnh hưởng lớn đến việc sinh hoạt hàng ngày. Nên đi khám để được chẩn đoán chính xác nguyên nhân và có biện pháp điều trị kịp thời.
Trong một số trường hợp, tiểu không tự chủ thậm chí còn là dấu hiệu của một vấn đề khẩn cấp.
Bạn nên đi khám bác sĩ ngay lập tức nếu bị tiểu són không kiểm soát và gặp bất kỳ triệu chứng nào sau đây:
Đầu tiên, bác sĩ sẽ hỏi các triệu chứng, bao gồm cả thời gian bị tình trạng tiểu són, những thời điềm cụ thể bị tiểu són cùng các biểu hiện bất thường khác. Vì bàng quang mất kiểm soát có thể là do tác dụng phụ của thuốc nên bạn cần liệt kê đầy đủ tất cả các loại thuốc hoặc thực phẩm chức năng mà bạn đang dùng.
Ngoài ra, bạn sẽ cần ghi lại lượng nước uống mỗi ngày, thời gian buồn tiểu, lượng nước tiểu mỗi lần và số lần tiểu són mỗi ngày để bác sĩ đánh giá.
Sau đó, bác sí sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng. Ở nữ giới, bác sĩ sẽ kiểm tra âm đạo và độ chắc khỏe của cơ sàn chậu. Ở nam giới thì sẽ cần kiểm tra trực tràng để xem tuyến tiền liệt có bị phì đại hay không.
Tùy thuộc vào các triệu chứng và bệnh sử, bác sĩ sẽ yêu cầu các xét nghiệm bổ sung như:
Một số biến chứng của chứng tiểu không tự chủ mãn tính:
Phác đồ điều trị chứng tiểu không tự chủ phụ thuộc vào loại, mức độ nghiêm trọng và nguyên nhân. Đôi khi, người bệnh có thể cần kết hợp các phương pháp điều trị với nhau. Nếu như nguyên nhân gây tiểu són là do một vấn đề về sức khỏe thì cần điều trị vấn đề đó trước tiên.
Thường thì bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp điều trị ít xâm lấn trước và sau đó khi không có hiệu quả thì mới chuyển sang các phương pháp khác.
Các liệu pháp hành vi để điều trị chứng tiểu không tự chủ gồm có:
Người bị tiểu không tự chủ nên thực hiện các bài tập Kegel thường xuyên để tăng cường các cơ có vai trò kiểm soát việc đi tiểu (cơ sàn chậu). Những bài tập này đặc biệt hiệu quả đối với chứng tiểu són do áp lực nhưng cũng có tác dụng cải thiện chứng tiểu són cấp kỳ.
Cách thực hiện các bài tập cơ sàn chậu như sau:
Đầu tiên, siết chặt cơ sàn chậu giống như khi nhịn tiểu hoặc khi ngừng tiểu giữa chừng, sau đó giữ trong 5 giây và thả lỏng trong 5 giây. Nếu cảm thấy quá khó thì ban đầu có thể chỉ giữ trong 2 giây và thả lỏng trong 3 giây rồi tăng dần. Nếu có thể thì siết chặt cơ trong 10 giây rồi thả lỏng 10 giây. Thực hiện lặp lại 3 lượt x 10 lần như vậy mỗi ngày.
Đây là phương pháp đưa các điện cực tạm thời vào trực tràng hoặc âm đạo để kích thích và tăng cường cơ sàn chậu. Xung điện nhẹ giúp cải thiện tình trạng tiểu không tự chủ do áp lực và tiểu không tự chủ cấp kỳ nhưng sẽ cần điều trị nhiều lần trong thời gian vài tháng liên tục.
Các loại thuốc thường được sử dụng để điều trị chứng tiểu không tự chủ gồm có:
Các thiết bị được sử dụng cho phụ nữ bị chứng tiểu không tự chủ gồm có:
Các phương pháp khác cũng được sử dụng để điều trị tiểu són không tự chủ gồm có:
Khi các phương pháp điều trị khác đều không hiệu quả thì người bệnh sẽ cần làm phẫu thuật để điều trị các vấn đề gây ra chứng tiểu són không tự chủ:
Nếu tất cả các phương pháp điều trị nói trên đều không thể khắc phục được hoàn toàn tình trạng tiểu không tự chủ thì sẽ cần phải dùng đến các sản phẩm giúp giảm bớt sự khó chịu và bất tiện do rò rỉ nước tiểu:
Không phải nguyên nhân gây tiểu không tự chủ nào cũng có thể ngăn ngừa được nhưng vẫn có những cách bạn có thể thực hiện để giảm nguy cơ gặp phải vấn đề này như:
Tìm chúng tôi trên:-
-