Các nguyên nhân gây khô mắt mãn tính và cách điều trị

Khô mắt thường có các triệu chứng là mắt bị đỏ, cộm vướng như có vật gì bay vào mắt, mỏi mắt, nóng rát và giảm thị lực.

Khô mắt có thể là vấn đề tạm thời hoặc mãn tính. Tình trạng này xảy ra do tuyến lệ không tạo ra đủ nước mắt hoặc do nước mắt bay hơi quá nhanh.

Bệnh khô mắt mãn tính nếu không được điều trị có thể dẫn đến nhiều biến chứng khác nhau, chẳng hạn như song thị (nhìn một vật thành hai) và nhiễm trùng. Có nhiều cách để điều trị khô mắt, từ các biện pháp tự nhiên cho đến dùng thuốc. Trước tiên cần phải hiểu rõ các nguyên nhân gây khô mắt để có thể ngăn ngừa và khắc phục một cách hiệu quả.

Dưới đây là 15 nguyên nhân phổ biến nhất gây khô mắt mãn tính.

Các nguyên nhân gây khô mắt mãn tính

1. Lão hóa

Mặc dù ai cũng có thể bị khô mắt nhưng nguy cơ xảy ra tình trạng này sẽ tăng cao khi có tuổi. Khô mắt là một vấn đề rất thường gặp ở những người trên 50 tuổi vì khả năng tiết nước mắt bị suy giảm theo thời gian.

Không có cách nào có thể ngăn ngừa khô mắt do lão hóa nhưng sử dụng nước mắt nhân tạo thường xuyên sẽ giúp bổ sung chất bôi trơn cho mắt và giảm khô.

2. Tác dụng phụ của thuốc

Nước mắt được tạo nên từ các thành phần cơ bản là dầu, nước và chất nhầy. Một số loại thuốc làm giảm khả năng sản xuất chất nhầy và góp phần gây ra chứng khô mắt mãn tính.

Các loại thuốc này gồm có thuốc kháng histamine, thuốc chống trầm cảm, thuốc lợi tiểu và thuốc chẹn beta – loại thuốc thường được sử dụng để điều trị cao huyết áp.

Nếu đang dùng các loại thuốc này và bị khô mắt thì hãy nói chuyện với bác sĩ. Bác sĩ sẽ kê loại thuốc khác hoặc giảm liều để giảm khô mắt.

Hoặc có thể sử dụng nước mắt nhân tạo trong thời gian dùng thuốc để bôi trơn cho mắt.

3. Sử dụng máy tính

Ngồi trước máy tính trong thời gian dài có thể gây mỏi mắt và nhức đầu do căng thẳng. Ngoài những vấn đề này, việc nhìn vào màn hình máy tính quá lâu còn có thể dẫn đến khô mắt.

Xem thêm: Các phương pháp thư giãn mắt khi ngồi máy tính lâu

Lý do là bởi khi ngồi trước máy tính, chúng ta thường ít chớp mắt hơn bình thường và kết quả là nước mắt bay hơi nhanh hơn.

Có thể làm giảm tình trạng khô mắt khi phải làm việc trên máy tính bằng cách chớp mắt thường xuyên hơn. Chớp mắt giúp bôi trơn cho mắt và nhờ đó ngăn ngừa khô, mỏi mắt.

Nếu vẫn bị khô mắt thì hãy sử dụng nước mắt nhân tạo trong thời gian ngồi làm việc trước máy tính. Ngoài ra, thi thoảng hãy cho mắt được nghỉ ngơi bằng cách nhìn ra chỗ khác khoảng 20 phút một lần và chớp mắt liên tục để làm ướt mắt.

4. Phẫu thuật mắt bằng laser

Một số người gặp phải tình trạng khô mắt sau khi phẫu thuật mắt bằng laser. Nguyên nhân là do trong quá trình phẫu thuật, tia laser cắt một số dây thần kinh trong giác mạc và điều này khiến mắt tiết ra ít nước mắt hơn.

Vấn đề này thường chỉ xảy ra tạm thời và tự hết sau vài ngày đến vài tuần. Có thể dùng thuốc nhỏ mắt bôi trơn để giữ ẩm cho mắt trong thời gian chờ mắt trở về bình thường.

5. Mãn kinh

Sự thay đổi hormone trong cơ thể cũng có thể góp phần khiến mắt bị khô. Do đó mà nhiều phụ nữ gặp phải tình trạng khô mắt khi mang thai, mãn kinh hoặc sử dụng thuốc tránh thai.

Một số hormone có chức năng kích thích sự tiết nước mắt nên sự mất cân bằng hormone có thể làm giảm lượng nước mắt và dẫn đến khô mắt.

Liệu pháp hormone thay thế có thể cải thiện các vấn đề khác do mất cân bằng hormone nhưng thường không có tác dụng đối với tình trạng khô mắt. Tuy nhiên, có thể dùng thuốc nhỏ mắt bôi trơn để giảm khô và kích ứng.

6. Thiếu vitamin A

Vitamin A là chất dinh dưỡng có vai trò rất quan trọng đối với sức khỏe mắt. Chế độ ăn có quá ít thực phẩm chứa vitamin A có thể gây thiếu hụt và dẫn đến khô mắt cũng như là các vấn đề về thị lực như quáng gà. Cách khắc phục là tăng cường ăn các loại thực phẩm giàu vitamin A như trứng, gan, cá, các loại rau củ màu vàng cam (cà rốt, bí ngô, khoai lang,..), các loại rau màu xanh đậm, ớt chuông.

Ngoài ra có thể dùng thuốc nhỏ mắt có chứa vitamin A nhưng những loại thuốc này thường không được sử dụng để điều trị khô mắt.

7. Gió

Thời tiết lạnh và gió to có thể khiến nước mắt bay hơi quá nhanh và dẫn đến khô mắt.

Hãy sử dụng thuốc nhỏ mắt bôi trơn và đeo kính khi ra ngoài để bảo vệ đôi mắt.

8. Hội chứng Sjögren

Hội chứng Sjögren là một bệnh tự miễn, trong đó các tế bào bạch cầu tấn công tuyến nước bọt và tuyến lệ, khiến cho chức năng của các tuyến này bị suy giảm, dẫn đến khô miệng và khô mắt.

Tình trạng khô mắt do hội chứng Sjögren có thể được khắc phục bằng cách dùng thuốc uống và thuốc nhỏ mắt bôi trơn. Đôi khi phải sử dụng cả thuốc nhỏ mắt steroid.

Nếu đã dùng thuốc nhỏ mắt mà mắt vẫn bị khô thì có thể sẽ phải phẫu thuật để đặt các miếng silicone vào ống dẫn nước mắt nhằm giữ lại một phần nước mắt.

9. Các bệnh tự miễn khác

Ngoài hội chứng Sjögren, nhiều bệnh tự miễn khác như viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ và tiểu đường tuýp 1 cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng tiết nước mắt và gây khô mắt.

Thông thường, chỉ cần kiểm soát được tình trạng bệnh là có thể làm giảm khô mắt.

Các bệnh tự miễn thường được điều trị bằng thuốc ức chế miễn dịch hoặc corticoid.

Ngoài ra, những người mắc bệnh tiểu đường cần kiểm soát lượng đường trong máu bằng cách duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh, điều chỉnh chế độ ăn uống và dùng thuốc.

10. Viêm bờ mi mắt

Viêm bờ mi mắt xảy ra khi các tuyến tiết dầu nhỏ ở bên trong mí mắt bị tắc và viêm. Ngoài khô mắt, viêm bờ mi mắt còn có triệu chứng là có các vảy nhỏ bám quanh lông mi.

Hiện chưa có cách chữa trị tình trạng này nhưng có thể giảm viêm bằng cách chườm ấm lên mí mắt trong vài phút và làm sạch lông mi bằng dầu gội dịu nhẹ dành cho trẻ sơ sinh. Bên cạnh đó hãy sử dụng nước mắt nhân tạo để giảm khô mắt. Nếu các triệu chứng không cải thiện thì cần đi khám để được kê thuốc nhỏ mắt kháng sinh.

11. Dị ứng

Dị ứng cũng có thể gây ra chứng khô mắt mãn tính với các triệu chứng là ngứa, đỏ, nóng rát và chảy nước mắt. Thuốc kháng histamin đường uống có tác dụng làm giảm phản ứng dị ứng nhưng lại có thể làm trầm trọng thêm tình trạng khô mắt.

Nếu chỉ gặp các triệu chứng ở mắt khi bị dị ứng thì có thể dùng thuốc nhỏ mắt kháng histamin.

12. Mất nước

Đôi khi, khô mắt là do cơ thể bị mất nước hoặc uống không đủ nước. Các triệu chứng khác khi bị mất nước còn có: đi tiểu ít, nước tiểu sẫm màu, mệt mỏi, thiếu năng lượng, khô miệng, chóng mặt và tim đập nhanh.

Uống nhiều nước là cách đơn giản nhất để cải thiện tình trạng mất nước nhẹ và giảm khô mắt.

13. Độ ẩm không khí thấp

Không khí khô cũng góp phần gây khô mắt. Điều này thường xảy ra vào mùa đông – thời điểm có thời tiết hanh khô hoặc khi làm việc trong môi trường có độ ẩm không khí thấp.

Không để gió lạnh thổi trực tiếp vào mắt và sử dụng máy phun sương tạo độ ẩm trong phòng để tránh bị khô mắt.

14. Khói thuốc lá

Hút thuốc lá hoặc tiếp xúc với khói thuốc có thể làm cho mắt bị khô.

Để khắc phục thì cần tránh môi trường có khói thuốc và cố gắng cai thuốc nếu như hút thuốc lá.

15. Kính áp tròng

Sử dụng kính áp tròng trong thời gian dài cũng là một nguyên nhân phổ biến gây khô mắt mãn tính vì kính áp tròng gây cản trở oxy đến giác mạc.

Nếu dùng kính áp tròng và mắt thường xuyên bị khô thì nên chuyển sang dùng kính gọng hoặc hỏi bác sĩ nhãn khoa về loại kính áp tròng không gây khô mắt. Những loại kính này được thiết kế để duy trì độ ẩm cho mắt.

Các cách ngăn ngừa và giảm khô mắt

Việc điều trị khô mắt tùy thuộc vào nguyên nhân cụ thể nhưng nói chung, để ngăn ngừa khô mắt thì cần tránh:

• hút thuốc lá chủ động và hút thuốc lá thụ động
• để mắt tiếp xúc với không khí quá khô
• để gió từ máy sấy tóc hoặc quạt thổi thẳng vào mặt
• ngồi trước máy tính liên tục trong thời gian dài

Một số cách để giảm khô mắt:

• Sử dụng thuốc nhỏ mắt hay nước mắt nhân tạo
• Sử dụng máy tạo độ ẩm
• Thi thoảng nhìn ra xa hoặc nhắm mắt khi phải làm việc lâu trên máy tính và đọc sách để đôi mắt được nghỉ ngơi
• Đeo kính để bảo vệ mắt khi đi ngoài trời
• Sử dụng kính gọng hoặc kính áp tròng không gây khô mắt
• Dùng thuốc điều trị khô mắt

Theo một nghiên cứu vào năm 2019, bổ sung axit béo omega-3 có thể giúp ngăn ngừa và cải thiện tình trạng khô mắt. (1)

Ngoài ra, một nghiên cứu vào năm 2020 cho thấy nước mắt nhân tạo có chứa trehalose (một loại đường) và dầu hạt lanh giúp điều trị hiệu quả chứng khô mắt. Tuy nhiên, cần nghiên cứu thêm về phương pháp điều trị này.

Nếu cảm thấy mắt bị khô khi dùng một loại thuốc nào đó thì hãy báo với bác sĩ để chuyển sang một loại thuốc khác.

Trong trường hợp khô mắt là triệu chứng của một vấn đề sức khỏe thì cần phải điều trị vấn đề đó để giảm khô mắt.

Khi nào cần đi khám?

Hãy đi khám nếu mắt bị khô, đỏ hoặc đau rát trong thời gian dài hoặc đã thử các phương pháp điều trị tại nhà nhưng không hiệu quả.

Bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám để tìm ra nguyên nhân gây khô mắt và đưa ra phương pháp điều trị. Đây là điều rất cần thiêt vì khô mắt có thể dẫn đến các biến chứng như nhiễm trùng, viêm và suy giảm thị lực.