Các lợi ích của tinh dầu cam hương bergamot

Cam hương (bergamot) là một loại quả thuộc họ cam quýt, lai giữa cam và chanh, có vỏ sần. Tinh dầu cam hương được chiết xuất từ vỏ của loại quả này.

Mặc dù được cho là có nguồn gốc ở Đông Nam Á nhưng giống cam này bắt đầu được biết đến nhiều tại thị trấn Bergamo ở miền nam nước Ý. Do đó, giống cam này được đặt tên là cam bergamot. Hiện cam bergamot được trồng ở nhiều nơi trên khắp thế giới.

Cách sử dụng tinh dầu cam hương

Bạn có thể thoa tinh dầu lên da nhưng trước tiên cần pha tinh dầu với một loại dầu nền, chẳng hạn như dầu ô liu để tránh bị kích ứng da.

Sau khi pha tinh dầu với dầu nền, chấm thử một lượng nhỏ hỗn hợp lên cánh tay để kiểm tra phản ứng dị ứng. Nếu sau vài tiếng mà da không có phản ứng gì thì mới được sử dụng.

Tinh dầu cam hương được sử dụng trong nhiều sản phẩm chăm sóc cá nhân như nước hoa, xịt thơm toàn thân và mỹ phẩm. Tinh dầu cam hương có loại ăn được và được dùng làm hương liệu trong thực phẩm và đồ uống. Loại tinh dầu này còn có giá trị trong y học.

Liệu pháp mùi hương

Tinh dầu cam hương có mùi thơm thanh mát, dễ chịu và là một trong những loại tinh dầu được sử dụng nhiều nhất trong liệu pháp mùi hương. Dưới đây là một số cách mà bạn có thể sử dụng tinh dầu cam hương:

• Trộn 15 - 30 giọt tinh dầu cam hương với dầu nền và sử dụng như dầu dưỡng da hoặc dầu mát-xa.
• Trộn 2 - 5 giọt tinh dầu cam hương vào các sản phẩm như sữa tắm, dầu gội hay tẩy tế bào chết và sử dụng sản phẩm như bình thường.
• Thêm tinh dầu cam hương vào nến thơm hoặc máy khuếch tán tinh dầu để mùi hương lan tỏa đều trong phòng.
• Cho tinh dầu vào chai xịt phòng.
• Nhỏ vài giọt tinh dầu vào khăn tay và hít mùi thơm từ khăn

Theo một nghiên cứu vào năm 2017, liệu pháp mùi hương sử dụng tinh dầu cam hương có lợi cho sức khỏe tinh thần.

Thoa tinh dầu lên da

Một số hợp chất trong tinh dầu cam hương có đặc tính điều hòa miễn dịch, chữa lành vết thương và chống viêm.

Nhờ đó nên tinh dầu cam hương có thể được dùng để trị mụn trứng cá hoặc các vết thương nhỏ trên da. Tinh dầu cam hương còn có thể giúp cải thiện các triệu chứng của bệnh vảy nến.

Cách sử dụng tinh dầu cam hương để trị mụn trứng cá hoặc các vấn đề về da khác:

• Pha tinh dầu cam hương với dầu nền rồi chấm trực tiếp lên mụn hoặc vết thương, để qua đêm.
• Trộn hỗn hợp tinh dầu đã pha loãng với sữa rửa mặt hoặc kem dưỡng đang dùng.

Dùng cho tóc

Tinh dầu cam hương được cho là có thể làm mềm và giảm tình trạng tóc khô xơ, hư tổn, ngoài ra còn giúp làm dịu da đầu bị kích ứng.

Một số bằng chứng còn cho thấy rằng sử dụng tinh dầu cam hương trên tóc có thể thúc đẩy sự mọc tóc.

Bạn có thể thêm một vài giọt tinh dầu cam hương vào dầu gội và dùng để gội đầu như bình thường hoặc trộn một đến hai giọt tinh dầu với một thìa canh dầu nền rồi mát xa dầu lên da đầu, để qua đêm và gội sạch vào ngày hôm sau.

Trộn với các loại tinh dầu khác

Nhiều loại tinh dầu khác cũng có những lợi ích tương tự tinh dầu cam hương. Bạn có thể pha trộn nhiều loại tinh dầu yêu thích với nhau. Một số loại tinh dầu mà bạn có thể thử trộn với tinh dầu cam hương gồm có:

• Tinh dầu hoa oải hương (lavender): Hoa oải hương có mùi thơm nồng nàn và cũng là một lựa chọn lý tưởng cho liệu pháp mùi hương. Tinh dầu oải hương cũng được sử dụng nhiều trong các sản phẩm chăm sóc da và tóc.
• Tinh dầu tràm trà (tea tree oil): Loại tinh dầu này có đặc tính kháng khuẩn, nhờ đó có tác dụng trị mụn trứng cá và làm dịu viêm da.
• Tinh dầu cúc La Mã (chamomile): Có tác dụng làm dịu da và cải thiện tâm trạng.

Mùi tinh dầu cam bergamot có thể lấn át các loại tinh dầu khác nhưng không tồn tại lâu. Các loại tinh dầu khác có mùi nhẹ hơn nhưng sẽ lưu lại lâu hơn. Bạn cần lưu ý điều này để lựa chọn loại và tỷ lệ tinh dầu phù hợp.

Trước khi dùng bất kỳ loại tinh dầu mới nào, bạn nên thử chấm một lượng nhỏ lên da cánh tay.

Nếu da không có phản ứng thì mới được sử dụng. Ngoài ra,dù là loại tinh dầu nào thì cũng phải pha loãng với dầu nền để tránh gây kích ứng da.

Không uống tinh dầu

Mặc dù tinh dầu có thể mang lại nhiều lợi ích nhưng chỉ nên sử dụng ngoài da hoặc trong liệu pháp mùi hương. Không được uống tinh dầu. Nuốt phải tinh dầu có thể gây ngộ độc, thậm chí là ngộ độc nghiêm trọng và đe dọa đến tính mạng. Do đó, cần để tinh dầu xa tầm tay trẻ em.

Các lợi ích của tinh dầu cam hương

Nghiên cứu đã phát hiện ra nhiều lợi ích của tinh dầu cam hương.

Giảm căng thẳng

Một nghiên cứu nhỏ được thực hiện trên phụ nữ Nhật Bản vào năm 2015 cho thấy hít tinh dầu cam hương hòa trong nước nóng giúp làm giảm cảm giác lo lắng và mệt mỏi. (1)

Nhiều nghiên cứu khác cũng đã cho thấy những lợi ích của tinh dầu cam hương đối với sức khỏe tinh thần.

Điều trị ngộ độc thực phẩm

Các hợp chất trong cam hương có khả năng tiêu diệt vi khuẩn gây ngộ độc thực phẩm.

Nghiên cứu đã phát hiện ra rằng tinh dầu cam hương có thể được sử dụng để kiểm soát các dạng ngộ độc thực phẩm và đây là một giải pháp hiệu quả hơn so với thuốc kháng sinh, đặc biệt là trong tình hình ngày càng có nhiều chủng vi khuẩn trở nên kháng kháng sinh như hiện nay.

Một nghiên cứu vào năm 2016 đã thử nghiệm tác động của tinh dầu cam hương đến các chủng Listeria monocytogenes, loại vi khuẩn gây nhiễm trùng máu và các khu vực khác của cơ thể. Các nhà nghiên cứu đã sử dụng mẫu vi khuẩn listeria từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm cả cá và gia cầm.

Tinh dầu cam bergamot có tác dụng từ nhẹ đến mạnh trong việc ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn. Từ đó, các nhà nghiên cứu kết luận rằng nên tinh dầu cam hương có thể là một giải pháp hiệu quả chống lại vi khuẩn gây ngộ độc thực phẩm. (2)

Một nghiên cứu vào năm 2017 về các loại thảo dược và nấm aspergillus cho thấy tinh dầu cam hương có đặc tính kháng nấm. Loại tinh dầu này có thể giúp ức chế sự phát triển của nấm. Một nghiên cứu in vitro vào năm 2022 cũng cho thấy tác dụng tương tự của tinh dầu cam hương đối với loại nấm gây bệnh cho trái cây.

Điều này cho thấy tinh dầu cam hương có thể được dùng để bảo vệ thực phẩm khỏi nhiễm nấm thay cho các chất bảo quản nhân tạo. Tuy nhiên, tinh dầu cam hương khó hòa tan trong nước và dễ bị phân hủy. Đây có thể là một trở ngại cho việc sử dụng tinh dầu cam hương trong lĩnh vực này.

Giảm cholesterol

Nhiều nghiên cứu đã phát hiện ra rằng tinh dầu cam hương có thể làm giảm cholesterol trong máu. (3)

Một tổng quan tài liệu vào năm 2016 gồm các nghiên cứu trên người và động vật đã chỉ ra rằng hợp chất flavonoid trong cam hương có thể giúp giảm lượng lipid. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu chưa xác định được cơ chế chính xác dẫn đến điều này.

Một nghiên cứu trên động vật vào năm 2018 cũng đã cho thấy điều tương tự. Các nhà nghiên cứu còn phát hiện ra rằng polyphenol trong cam hương có tác dụng chống viêm trong gan của những con chuột mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.

Giảm đau và viêm

Linalool và carvacrol là những hợp chất được tìm thấy trong tinh dầu cam hương. Một tổng quan tài liệu vào năm 2017 đã tổng hợp các nghiên cứu phân tích tác động của nhiều loại tinh dầu đối với phản ứng đau và các tình trạng khác ở người và động vật.

Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng cả linalool và carvacrol đều có đặc tính giảm đau, chống co giật và chống viêm khi được sử dụng theo các cách khác nhau, bao gồm cả bôi nó lên da.

Tổng quan tài liệu này cũng chỉ ra rằng cần nghiên cứu thêm về độc tính tiềm ẩn của tinh dầu ở người. Một nghiên cứu khác được thực hiện trên chuột đã xác nhận những phát hiện tương tự.

Tuy nhiên, phát hiện của những nghiên cứu kể trên vẫn chưa rõ ràng về cách sử dụng tinh dầu cam hương để đạt được những lợi ích này ở người. Cũng chưa có đủ bằng chứng để kết luận liệu điều này có an toàn hay không.

Rủi ro và lưu ý khi sử dụng tinh dầu cam hương

Có một số điều bạn cần lưu ý trước khi sử dụng tinh dầu cam hương.

Dị ứng

Tinh dầu cam hương có thể gây kích ứng hoặc dị ứng ở một số người, đặc biệt là khi không được pha loãng với dầu nền. Các loại tinh dầu, bao gồm cả tinh dầu cam hương, đôi khi có thể gây viêm da dị ứng.

Các triệu chứng của phản ứng dị ứng với tinh dầu cam hương gồm có:

• Mẩn đỏ, sưng tấy
• Nổi mề đay
• Nóng rát
• Phồng rộp
• Đau

Nếu có các triệu chứng như khó thở, sưng môi, lưỡi hoặc buồn nôn và nôn thì rất có thể bạn đang bị sốc phản vệ, một phản ứng nghiêm trọng, có thể đe dọa đến tính mạng. Gọi cấp cứu hoặc đến ngay bệnh viện gần nhất khi có những triệu chứng này.

Trước khi dùng tinh dầu cam hương hay bất kỳ loại tinh dầu mới nào, bạn nên thử phản ứng dị ứng. Thoa một lượng tinh dầu đã pha loãng với dầu nền lên vùng da nhỏ ở cẳng tay. Nên pha loãng tinh dầu với nồng độ gấp đôi nồng độ mà bạn định sử dụng. Ví dụ, nếu bạn định sử dụng hỗn hợp với 3% tinh dầu cam hương thì hãy pha hỗn hợp chứa 6% tinh dầu để thử trên da tay. Nếu da không có bất kỳ phản ứng nào trong vòng 24 giờ thì bạn có thể an tâm sử dụng.

Sốc phản vệ

Sốc phản vệ là một phản ứng dị ứng nghiêm trọng, có thể đe dọa tính mạng.

Các triệu chứng sốc phản vệ có thể xảy đến nhanh chóng, gồm có:

• Cảm giác choáng váng, lâng lâng
• Khó thở hoặc thở khò khè
• Rối loạn nhịp tim
• Lú lẫn
• Bồn chồn, hồi hộp
• Da lạnh, ẩm
• Mất ý thức
• Nổi mề đay
• Sưng tấy
• Đau bụg, buồn nôn hoặc nôn

Nếu thấy có người bị những triệu chứng này, cách xử trí như sau:

1. Kiểm tra xem người đó có bút tiêm epinephrine không. Nếu có, hãy đọc và làm theo hướng dẫn đi kèm.
2. Gọi cấp cứu.
3. Đặt người đó nằm xuống. Nếu bị nôn, hãy đặt người đó nằm nghiêng.
4. Ở lại với nạn nhân cho đến khi cấp cứu đến.

Đôi khi cần tiêm nhiều mũi epinephrine. Nếu các triệu chứng không thuyên giảm sau 5 phút, hãy tiêm mũi thứ hai.

Sử dụng cho phụ nữ mang thai

Theo Hiệp hội Quốc gia về Liệu pháp mùi hương Toàn diện (National Association for Holistic Aromatherapy, tinh dầu cam hương an toàn với phụ nữ mang thai.

Tuy nhiên, phụ nữ mang thai nên sử dụng nồng độ thấp hơn và tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụg bất kỳ liệu pháp mùi hương nào.

Tiếp xúc với ánh sáng mặt trời

Không được để tinh dầu cam hương trên da khi ra ngoài trời vào ban ngày, nhất là khi trời nắng, kể cả khi đã pha loãng tinh dầu với dầu nền hoặc các sản phẩm chăm sóc da. Một số hợp chất trong loại tinh dầu này khiến da trở nên nhạy cảm với ánh nắng và có thể dẫn đến phản ứng da.

Nếu tránh gặp phải vấn đề này, bạn có thể tìm loại tinh dầu cam hương không chứa bergapten (bergapten-free). Điều này đặc biệt quan trọng nếu bạn đang dùng các loại thuốc làm tăng độ nhạy cảm của da với ánh nắng mặt trời, chẳng hạn như một số loại kháng sinh.

Tương tác thuốc

Tuyệt đối không được nuốt tinh dầu cam hương vì tinh dầu có thể gây độc khi vào cơ thể. Ngoài ra, tinh dầu còn có thể ảnh hưởng đến một số loại thuốc, ngay cả khi chỉ hít hoặc dùng tinh dầu ngoài da.

Nếu bạn đang dùng thuốc, hãy hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng tinh dầu.

Các câu hỏi thường gặp

Tinh dầu cam hương có tác dụng trị mất ngủ không?

Khi được sử dụng như trong liệu pháp mùi hương, tinh dầu cam hương có thể làm giảm lo âu và từ đó giúp bạn đi vào giấc ngủ dễ dàng và ngủ ngon giấc hơn.

Tại sao tinh dầu cam hương lại đắt?

Tinh dầu cam hương nguyên chất có giá khá cao. Điều này một phần là do quá trình sản xuất tinh dầu phức tạp và tốn nhiều thời gian. Bạn không nên mua những sản phẩm có giá rẻ vì đó đa phần là những sản phẩm có chất lượng kém, có thể bị pha trộn với các thành phần khác.

Tinh dầu cam hương có tác dụng đuổi muỗi không?

Mùi của tinh dầu cam hương có tác dụng đuổi côn trùng. Theo nghiên cứu, tác dụng đuổi côn trùng của tinh dầu cam hương không bằng một số loại tinh dầu khác nhưng vẫn có hiệu quả nhất định. Bạn có thể hòa một vài giọt tinh dầu cam hương với nước và cho vào bình xịt sạch. Sau đó, xịt dung dịch tinh dầu lên quần áo hoặc lên da để đuổi muỗi và các côn trùng khác.

Tóm tắt bài viết

Tinh dầu cam hương có mùi thơm dễ chịu và là một thành phần có trong nhiều loại mỹ phẩm. Loại tinh dầu này còn có một số ích lợi đối với sức khỏe.

Nghiên cứu chỉ ra rằng tinh dầu cam hương có thể giúp giảm viêm đau, giảm mức cholesterol và cải thiện tâm trạng.

Khi sử dụng bất cứ loại tinh dầu nào, phải luôn pha loãng với dầu nền hoặc nước. Tinh dầu cam hương có thể gây kích ứng hoặc dị ứng nên cần thử phản ứng da trước khi dùng. Loại tinh dầu này còn có thể khiến da nhạy cảm với ánh nắng. Bạn có thể dùng tinh dầu cam hương trong liệu pháp mùi hương, thoa lên da hoặc tóc nhưng tuyệt đối không được uống.