Ý nghĩa của các dấu ấn ung thư CA 72-4, CEA, CA 19-9 trong chẩn đoán ung thư dạ dày - bệnh viện 103

Đại cương ung thư dạ dày

Ung thư dạ dày là một trong những ung thư phổ biến nhất hiện nay. Tỉ lệ mới mắc và tỷ lệ tử vong ngày càng gia tăng trên Thế giới và tại Việt Nam. Bệnh nhân khi đến khám thường đã ở giai đoạn muộn, thời gian sống thêm của bệnh nhân ngắn, việc điều trị trở lên tốn kém.

Vì vậy các nhà khoa học liên tục đưa ra các phương pháp chẩn đoán sớm trong các lĩnh vực như sinh học phân tử, chẩn đoán hình ảnh hay sinh hóa miễn dịch. Tuy nhiên độ nhạy và độ đặc hiệu của mỗi phương pháp còn chưa cao cần phối hợp và hỗ trợ nhau trong chẩn đoán và theo dõi điều trị ung thư.

Khoa Sinh hóa Bệnh viện Quân y 103 triển khai nhiều xét nghiệm đánh giá dấu ấn ung thư thường gặp như ung thư phổi, ung thư gan mật, ung thư vú, tử cung buồng trứng, dạ dày đại tràng…

Các xét nghiệm dấu ấn ung thư được thực hiện trên các máy sinh hóa miễn dịch tự động tiên tiến nhất hiện nay như máy Sinh hóa miễn dịch Architect ci16200, Cobas E602… cho kết quả phân tích nhanh, chính xác, đáng tin cậy.

Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng ung thư dạ dày.

Triệu chứng lâm sàng của UTDD

• Thường rất mơ hồ, nghèo nàn và không đặc hiệu.
• Các triệu chứng hay gặp như đau bụng âm ỉ vùng thượng vị hoặc quanh rốn, đau không có chu kỳ, dùng thuốc điều trị triệu chứng không làm giảm hoặc hết đau, mệt mỏi, chán ăn, gầy sút cân, buồn nôn, nôn, nuốt nghẹn.
• Đôi khi bệnh nhân đến khám bệnh vì các biến chứng như thủng dạ dày, hẹp môn vị hoặc xuất huyết tiêu hóa.

Triệu chứng cận lâm sàng

Các xét nghiệm cận lâm sàng trong ung thư dạ dày bao gồm:

• Nội soi dạ dày ống mềm, chụp XQ, siêu âm, xét nghiệm giải phẫu bệnh.
• Xét nghiệm chất chỉ điểm u: Có nhiều chất chỉ điểm u trong UTDD nhưng hay sử dụng hơn cả là các dấu ấn CEA, CA 19-9, CA 72-4 đặc biệt CA 72-4 rất có giá trị trong tiên lượng bệnh.
• Giá trị chẩn đoán khi phối hợp CEA, CA 19-9 và CA 72-4 trong ung thư dạ dày

Xét nghiệm các dấu ấn ung thư trong máu bằng phương pháp sinh hóa miễn dịch góp phần mở ra một lĩnh vực mới về các dấu ấn ung thư giúp chẩn đoán sớm, theo dõi, đánh giá sự phát triển của khối u và tiên lượng thời gian sống thêm của bệnh nhân.

Các dấu ấn ung thư có những ưu điểm:

• Phát hiện sớm ung thư ở đối tượng có nguy cơ cao.
• Góp phần chẩn đoán ung thư.
• Tiên lượng ung thư.
• Theo dõi điều trị.
• Phát hiện sớm tái phát ung thư.

Trong một nghiên cứu mới đây tại Khoa Sinh hóa – Bệnh viện Quân y 103 cho thấy xét nghiệm CEA có giá trị trong chẩn đoán UTDD với độ nhạy là 32,1%, độ đặc hiệu là 100%, giá trị dự đoán dương tính là 100%, giá trị dự đoán âm tính là 67,5%.

• Xét nghiệm CA 19-9 có giá trị trong chẩn đoán UTDD với độ nhạy là 62,5%, độ đặc hiệu là 84,8 %,  giá trị dự đoán dương tính là 74,5%,  giá trị dự đoán âm tính là 76,1 %.
• Xét nghiệm CA 72-4 có giá trị trong chẩn đoán UTDD với độ nhạy là 78,6 %, độ đặc hiệu là 75,9 %, giá trị dự đoán dương tính là 69,8 %, giá trị dự đoán âm tính là 83,3%.
• Khi kết hợp hai xét nghiệm CEA và CA 19-9 trong chẩn đoán UTDD thì độ nhạy là 71,2%; Khi kết hợp hai xét nghiệm CEA và CA 72-4 trong chẩn đoán UTDD độ nhạy là 83,5%;
• Khi kết hợp cả ba xét nghiệm CEA, CA 19-9 và CA 72-4 trong chẩn đoán UTDD thì độ nhạy tăng lên đến 93,8%.

Như vậy khi kết hợp cả ba dấu ấn ung thư CEA, CA 19-9 và CA 72-4 thì độ nhạy của xét nghiệm tăng lên khá cao do đó khuyến cáo bệnh nhân nên làm xét nghiệm cả ba dấu ấn ung thư này trong chẩn đoán UTDD.

Giá trị tham chiếu của các dấu ấn ung thư bình thường trong máu như sau:

• CEA: < 5 ng/ml
• CA19-9 < 37 U/ml
• CA 72-4 < 6,9 µg/ml.

Nguồn: Bệnh viện 103