Một số vấn đề về sử dụng đông dược phòng chống ung thư - Bệnh viện 108

Ung thư trong y học cổ truyền:

• Ung thư, hiểu theo nghĩa của danh từ Cancer, Carcinoma, không phải là căn bệnh của riêng thời hiện đại mà từ xa xưa nó đã từng xuất hiện trong xã hội loài người.
• Nói như vậy để khẳng định: nền YHCT trên thế giới nói chung và đông y dược nói riêng đã từng nghiên cứu và sử dụng nhiều biện pháp để phòng chống căn bệnh này.
• Trong YHCT phương đông, bệnh danh Ung thư đã có từ rất lâu đời nhưng bản chất nó được dùng để chỉ các loại mụn nhọt nói chung và sau này còn được dùng để chỉ một số bệnh lý khác như lao hạch, lao xương khớp, viêm tắc động mạch.
• Còn thực chất căn bệnh mà ngày nay y học hiện đại gọi là Ung thư (mượn danh từ Ung thư theo âm Hán Việt của đông y để dịch các từ Cancer, Carcinoma) lại thuộc vào phạm vi các chứng Nham, chứng Thũng lựu của YHCT.

Phòng chống ung thư bằng đông dược:

• Nguyên tắc chung là phải chỉnh thể và tam nhân chế nghi, nghĩa là phải toàn diện, tùy người mà dùng (nhân nhân chế nghi), tùy lúc mà dùng (nhân thời chế nghi) và tùy nơi, tùy điều kiện cụ thể mà dùng (nhân địa chế nghi).
• Toàn diện là: phải kết hợp giữa điều trị tại chỗ và toàn thân (đa cầu duy hiệp), giữa nâng cao sức đề kháng của cơ thể với tác động trực tiếp vào các nhân tố gây bệnh (phù chính và công tà), giữa dùng thuốc uống trong và xông, xoa, bôi, đắp...bên ngoài, giữa trị liệu theo bệnh danh (tên bệnh) và bệnh cơ (cơ chế bệnh sinh, gọi là biện chứng luận trị), giữa trị liệu căn nguyên (trị bản) và trị liệu triệu chứng (trị tiêu)...

Biện pháp:

Phù chính bồi bản:

• Theo đông y, ung thư là một bệnh mạn tính, đa phần thuộc hư chứng, đặc biệt là khi phải sử dụng đến các biện pháp như phẫu thuật, hóa trị liệu, xạ trị liệu...
• Vậy nên, trước hết và nhất thiết phải phù chính bồi bản, có nghĩa là phải chú ý nâng cao sức đề kháng của cơ thể bằng một số biện pháp trọng yếu tùy theo tình trạng bệnh lý cụ thể như bổ ích khí huyết, ích khí kiện tỳ, dưỡng âm sinh tân, tư âm bổ huyết, ôn thận tráng dương, kiện tỳ bổ thận...
• Kết quả nghiên cứu hiện đại cho thấy, các biện pháp này có tác dụng: nâng cao năng lực miễn dịch của cơ thể, cải thiện công năng tạo huyết của tủy xương, thúc đẩy quá trình chuyển hóa các chất, điều hòa hệ thống nội tiết, tăng cường tác dụng của thuốc kháng ung, giảm thiểu tác dụng không mong muốn của hóa xạ trị liệu...

Khứ tà kháng ung:

• Theo đông y, ung thư tuyệt đại đa số là có biểu hiện “bản hư tiêu thực”, có nghĩa là sức đề kháng thì suy nhược trong khi các nhân tố bệnh lý thì đang phát huy mạnh mẽ sức tàn phá.
• “Tà” ở đây được hiểu là các nguyên nhân gây bệnh, các tế bào ung thư và các rối loạn bệnh lý toàn thân hoặc tại chỗ do chúng gây nên.
• Bởi vậy, trong trị liệu, không những phải phù chính bồi bản mà còn phải chú ý khứ tà kháng ung, có nghĩa là phải tác động trực tiếp vào các nhân tố gây bệnh bằng nhiều biện pháp như: thanh nhiệt giải độc, hóa đàm trừ thấp, công hạ trục thủy, nhuyễn kiên tán kết, tiêu thũng chỉ thống, sơ can lý khí, hoạt huyết hóa ứ...
• Kết quả nghiên cứu hiện đại cho thấy, các biện pháp này có tác dụng trực tiếp tiêu diệt hoặc ức chế sự phát triển của tế bào ung thư, làm giảm các triệu chứng như giảm đau, chống viêm, kháng khuẩn, hạ sốt, giải độc, chống phù nề, cầm máu, chống ngưng tập tiểu cầu, ngăn ngừa di căn...

Phù chính khứ tà:

• Thực chất đây là biện pháp mang tính kết hợp giữa hai biện pháp đã nêu ở trên nhưng đặt ra để nhấn mạnh sự phối hợp linh hoạt và biện chứng giữa chúng.
• Phù chính là để tăng cường thể chất, nâng cao năng lực chống đỡ bệnh tật của cơ thể, từ đó mà góp phần tiêu trừ bệnh tà. Khứ tà là sử dụng các biện pháp tác động trực tiếp vào nguyên nhân gây bệnh, phòng ngừa và xử lý các biến chứng, ngăn chặn quá trình phát triển của bệnh, giúp cho cơ thể dần dần phục hồi sức đề kháng.
• Phù chính khứ tà là căn cứ vào thực tế tranh đấu giữa “chính” và “tà”, vào tình hình biến hóa thịnh suy của quá trình bệnh lý khách quan mà phân rõ tiêu (ngọn) và bản (gốc), hư và thực, chủ và thứ, trước và sau...để từ đó vận dụng các biện pháp trị liệu cho phù hợp.
• Nhìn chung, ung thư giai đoạn đầu thường lấy khứ tà làm chủ, phù chính là phụ; giai đoạn giữa kết hợp vừa khứ tà vừa phù chính (công bổ kiêm thi); giai đoạn muộn lấy phù chính là chủ, khứ tà là phụ.

Đối chứng trị liệu:

• Trong quá trình phát triển của bệnh ung thư có thể xuất hiện nhiều triệu chứng khác nhau như: phát sốt, xuất huyết, đau nhức, suy nhược...
• Bởi vậy, bên cạnh việc tuân thủ nguyên tắc trị liệu cơ bản như đã nêu ở trên, giống như y học hiện đại, YHCT cũng sử dụng những biện pháp mang tính chất điều trị triệu chứng, có nghĩa là những bệnh lý ung thư do nhiều nguyên nhân khác nhau nhưng khi xuất hiện những triệu chứng giống nhau thì cách xử lý cũng tương tự nhau.
• Tuy nhiên, theo quan điểm của YHCT, ngay cả khi điều trị triệu chứng cũng cần phải phân biệt từng thể loại cụ thể để lựa chọn các vị thuốc, bài thuốc cho phù hợp.
• Ví như, cùng là triệu chứng phát sốt nhưng có thể do ngoại cảm tà nhiệt, do thấp nhiệt uất kết, do âm hư hỏa vượng...thì cách xử lý cũng không giống nhau.

Những vị thuốc:

•  Tùy theo công năng dược tính có thể phân ra 13 loại: tả hỏa kháng ung, thanh nhiệt kháng ung, lợi thấp kháng ung, hóa thấp kháng ung, tán hàn kháng ung, lý khí kháng ung, hoạt huyết khứ ứ kháng ung, hóa đàm kháng ung, tiêu thực kháng ung, ích khí kháng ung, bổ dương kháng ung, dưỡng huyết kháng ung, và dưỡng âm kháng ung. 

Nguồn: Bệnh viện 108​​​​​​​