90% người mắc viêm gan C chưa được phát hiện và điều trị - Bệnh viện Bạch Mai

Theo số liệu thống kê của ngành y tế, Việt Nam hiện có khoảng 1 triệu người nhiễm virus viêm gan C. Trong số đó có đến 90% số người chưa được phát hiện và điều trị. Đây là thách thức lớn trong việc quản lý, hỗ trợ, chăm sóc và điều trị cho người bệnh nhiễm viêm gan C.

Để có cái nhìn toàn diện hơn về tình trạng viêm gan C hiện nay, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với PGS.TS Đỗ Duy Cường – Trưởng khoa Truyền nhiễm, Bệnh viện Bạch Mai.

Phóng viên: Thưa bác sĩ tại sao lại có tình trạng 90% người nhiễm virus viêm gan C không biết mình bị nhiễm bệnh?

PGS.TS Đỗ Duy Cường: Theo số liệu thống kê: Việt Nam có khoảng 1 triệu người bị viêm gan virus C nhưng số người được phát hiện chỉ khoảng 100 nghìn người, tức là khoảng 10%. Nguyên nhân là do bệnh này tiến triển rất âm thầm, không có triệu chứng đặc hiệu. Khi phát hiện ra thường là quá muộn hoặc do tình cờ làm xét nghiệm. Do đó việc sàng lọc, phát hiện sớm nguy cơ mắc bệnh là rất quan trọng. 

Phóng viên: Bác sĩ có thể cho biết nguyên nhân nào dẫn đến viêm gan virus C?

PGS.TS Đỗ Duy Cường: Viêm gan virus C lây qua đường máu, các dụng cụ tiêm chích hay dụng cụ thực hành y tế, quan hệ tình dục không an toàn… 

Hiện nay chưa có vắc xin phòng viêm gan C, vì vậy người dân cần phòng tránh bệnh giảm nguy cơ lây nhiễm bằng cách:

• Hạn chế tối thiểu việc tiêm trích không cần thiết và không an toàn
• Quản lý và sử dụng các sản phẩm máu an toàn
• Quản lý, thu gom và xử lý chất thải sắc nhọn an toàn
• Tránh sử dụng ma túy và dùng chung bơm kim tiêm
• Tránh xăm trổ hoặc xâu khuyên và châm cứu bằng các dụng cụ không tiệt trùng, tránh quan hệ tình dục không an toàn với người bị nhiễm virus viêm gan C.

Phóng viên: Căn bệnh này có thể để lại hậu quả và gánh nặng bệnh tật cho bệnh nhân, người nhà bệnh nhân và xã hội như thế nào?

PGS.TS Đỗ Duy Cường: Virus viêm gan như một kẻ giết người thầm lặng nhưng hậu quả rất nặng nề. Virus viêm gan tấn công tế bào gan gây tổn thương gan cấp và mạn tính. Virus này có thể sống ngoài cơ thể ít nhất 7 ngày. Thời gian ủ bệnh từ 1-6 tháng sau phơi nhiễm, virus có thể được phát hiện 30-60 ngày sau khi nhiễm. 

Ước tính sau khoảng 10-20 năm người nhiễm virus viêm gan C có thể tiến triển thành viêm gan mạn, xơ gan hoặc ung thư gan. Đây là gánh nặng lớn nhất mà viêm gan C gây ra cho người bệnh, gia đình người bệnh và xã hội. Do đó việc phát hiện sớm và điều trị đúng phác đồ là vô cùng quan trọng. 

Phóng viên: Được biết hiện nay thuốc mới điều trị viêm gan C chưa được bảo hiểm y tế (BHYT) thanh toán. Đây có phải là một trong những rào cản chính để bệnh nhân viêm gan C tiếp cận điều trị?

PGS.TS Đỗ Duy Cường: Khoảng 5 năm về trước, chi phí điều trị cho bệnh nhân viêm gan C rất tốn kém và lâu dài. Một liệu trình điều trị kéo dài hàng năm và chi phí lên tới khoảng 200 triệu, với nhiều tác dụng phụ của thuốc đi kèm, hơn nữa tỷ lệ khỏi bệnh hoàn toàn chỉ đạt khoảng 40%. 

Gần đây với sự ra đời của các thuốc kháng virus tác động trực tiếp (DAAs) điều trị viêm gan C với phác đồ đơn giản, thời gian điều trị rút ngắn với tỷ lệ điều trị khỏi bệnh cao (trên 95%) đã đem lại sự sống cho nhiều người bệnh. Tổng thời gian điều trị khoảng 3 tháng, ngày uống 1 viên, chi phí cho cả liệu trình chỉ khoảng 30 triệu. Đó là 1 trong những tiến  bộ vượt bậc của y học hiện đại. Tuy nhiên số người tiếp cận được điều trị cũng còn rất hạn chế, chỉ chiếm khoảng 10% số bệnh nhân viêm gan C được phát hiện.

Một vấn đề khó khăn nữa hiện nay đó là loại thuốc mới này chưa được bảo hiểm y tế chi trả. Vừa qua, chúng tôi cũng đề nghị Bộ Y tế đẩy nhanh việc cấp đăng ký lưu hành thuốc ở Việt Nam, đưa thuốc mới điều trị viêm gan C vào danh mục được bảo hiểm y tế chi trả với tỷ lệ chi trả hợp lý để hàng trăm nghìn người bệnh có cơ hội được chữa khỏi. Tuy nhiên việc nâng cao nhận thức để người dân chủ động đi khám sàng lọc phát hiện sớm viêm gan C trong cộng đồng cũng sẽ góp phần quan trọng để quản lý và điều trị viêm gan hiệu quả.

Phóng viên: Để có thể giúp người dân phòng bệnh cũng như phát hiện sớm viêm gan virus C, bác sĩ có khuyến cáo gì?

PGS.TS Đỗ Duy Cường: Viêm gan virus C lây qua đường máu, tuy nhiên hiện nay chưa có vắc-xin phòng bệnh. Vì vậy người dân cần phòng tránh bệnh chủ động bằng cách: Hạn chế tối thiểu việc tiêm chích không cần thiết và không an toàn; thực hiện truyền máu và các sản phẩm máu cũng như thu gom và xử lý chất thải sắc nhọn an toàn; không xăm trổ, sử dụng ma túy có dùng chung dụng cụ tiêm chích; quan hệ tình dục an toàn với người bị nhiễm virus viêm gan C….

Việc khám sức khỏe tổng quát hiện nay cần có thêm chỉ định xét nghiệm viêm gan C. Tuy số người nhiễm viêm gan C ở Việt Nam thấp hơn so với người viêm gan B nhưng việc sàng lọc và chẩn đoán sớm là rất quan trộng, đặc biệt với những đối tượng có nguy cơ cao như: đã từng xăm trổ, nghiện hút ma túy, có HIV, quan hệ tình dục không an toàn… Việc tăng cường phát hiện sớm sẽ rất hữu ích trong công tác quản lý và điều trị vì viêm gan C là một trong những bệnh lây nhiễm có thể chữa khỏi hoàn toàn.

Nguồn tham khảo: Bệnh viện Bạch Mai