Gan nhiễm mỡ là một bệnh lý xảy ra khi chất béo tích tụ trong gan. Bình thường gan của chúng ta luôn có một lượng nhỏ chất béo, đây là điều bình thường, nhưng khi lượng chất béo tăng cao thì lúc này lại trở thành một vấn đề sức khỏe.
Gan là cơ quan lớn thứ hai trong cơ thể, chỉ đứng sau da, có vai trò xử lý chất dinh dưỡng từ thực phẩm, đồ uống và lọc các chất có hại từ máu.
Quá nhiều chất béo trong gan có thể gây viêm gan, điều này sẽ làm tổn hại gan và hình thành sẹo. Trong trường hợp nghiêm trọng, những mô sẹo này sẽ dẫn đến suy gan.
Khi nguyên nhân gây gan nhiễm mỡ là do thói quen uống nhiều rượu thì được gọi là bệnh gan nhiễm mỡ do rượu. Còn nếu bị mắc bệnh kể cả khi không uống nhiều rượu thì tình trạng này được gọi là bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.
Có hai loại bệnh gan nhiễm mỡ là gan nhiễm mỡ do rượu và gan nhiễm mỡ không do rượu.
Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu lại được chia thành gan nhiễm mỡ không do rượu đơn thuần, viêm gan nhiễm mỡ không do rượu và gan nhiễm mỡ cấp tính trong thai kỳ.
Bệnh gan nhiễm mỡ do rượu gồm có gan nhiễm mỡ do rượu đơn thuần và viêm gan nhiễm mỡ do rượu.
Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (non-alcoholic fatty liver disease - NAFLD) xảy ra khi chất béo tích tụ trong gan ở những người không uống nhiều rượu.
Nếu sự tích tụ chất béo không gây viêm và không đi kèm với các biến chứng khác thì tình trạng này được gọi là gan nhiễm mỡ không do rượu đơn thuần.
Viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (nonalcoholic steatohepatitis - NASH) là một loại bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu. Tình trạng này xảy ra khi sự tích tụ chất béo thừa trong gan gây viêm gan.
Nếu gan tích tụ chất béo thừa, bị viêm dù bạn không uống nhiều rượu thì bác sĩ có thể chẩn đoán bạn bị viêm gan nhiễm mỡ không do rượu.
Khi không được điều trị, viêm gan nhiễm mỡ không do rượu sẽ gây xơ gan. Dần dần, tình trạng này sẽ phát triển thành xơ gan giai đoạn cuối (xơ gan mất bù) và suy gan.
Uống nhiều rượu là thói quen rất có hại cho gan. Khi bị tổn thương, gan sẽ không thể chuyển hóa chất béo một cách bình thường. Điều này sẽ dẫn đến tình trạng tích tụ chất béo và gây bệnh gan nhiễm mỡ do rượu (alcoholic fatty liver disease - ALFD).
Gan nhiễm mỡ do rượu là giai đoạn đầu tiên của bệnh gan do rượu.
Nếu không bị viêm và không có biến chứng khác thì tình trạng này được gọi là gan nhiễm mỡ do rượu đơn thuần.
Viêm gan nhiễm mỡ do rượu (Alcoholic steatohepatitis - ASH) là một loại bệnh gan nhiễm mỡ do rượu, xảy ra khi lượng chất béo trong gan tăng cao và gây viêm gan. Tình trạng này còn được gọi là viêm gan do rượu.
Khi có nhiều chất béo tích tụ trong gan, gan bị viêm và bạn thường xuyên uống nhiều rượu thì có khả băng bạn đã bị viêm gan nhiễm mỡ do rượu.
Nếu không được điều trị đúng cách, viêm gan nhiễm mỡ do rượu sẽ gây xơ gan và cũng có thể phát triển thành xơ gan mất bù rồi suy gan.
Để điều trị gan nhiễm mỡ do rượu, điều đầu tiên cần làm là ngừng uống rượu.
Gan nhiễm mỡ cấp tính trong thai kỳ (acute fatty liver of pregnancy - AFLP) là một tình trạng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng có thể xảy ra trong thai kỳ. Nguyên nhân của tình trạng này đến nay vẫn chưa được xác định rõ.
Gan nhiễm mỡ cấp tính trong thai kỳ thường xảy ra trong vòng 3 tháng cuối của thai kỳ. Nếu không được điều trị, bệnh sẽ gây ra những rủi ro nghiêm trọng cho sức khỏe của cả mẹ và thai nhi.
Nếu bạn đang mang bầu và được chẩn đoán mắc bệnh này thì bác sĩ thường sẽ đưa ra lời khuyên sinh con càng sớm càng tốt và bạn sẽ được theo dõi, chăm sóc cẩn thận trong vài ngày sau khi sinh.
Sức khỏe gan có thể sẽ trở lại bình thường trong vòng một vài tuần sau sinh.
Đọc thêm về tác hại của rượu đối với sức khỏe
Gan nhiễm mỡ tiến triển qua 4 giai đoạn:
Xơ gan mất bù là tình trạng có thể gây suy gan và có khả năng đe dọa đến tính mạng. Khi bệnh đã sang đến giai đoạn này thì không còn cách nào có thể phục hồi những tổn thương trong gan được nữa. Vì thế nên cần ngăn chặn bệnh gan nhiễm mỡ tiến triển thành xơ gan mất bù.
Trong nhiều trường hợp, gan nhiễm mỡ không biểu hiện các triệu chứng rõ rệt nhưng người bệnh có thể cảm thấy mệt mỏi hoặc cảm thấy khó chịu, đau ở vùng trên bên phải của bụng.
Một số người bị gan nhiễm mỡ còn gặp phải các biến chứng, bao gồm hình thành mô sẹo trong gan, được gọi là xơ gan.
Xơ gan có các triệu chứng như:
Khi phát triển sang xơ gan giai đoạn cuối, bệnh có thể đe dọa đến tính mạng.
Tìm hiểu thêm về xơ gan
Gan nhiễm mỡ xảy ra khi cơ thể sản sinh ra quá nhiều chất béo hoặc chuyển hóa chất béo kém hiệu quả. Lượng chất béo thừa được tích tụ trong các tế bào gan và gây ra bệnh gan nhiễm mỡ.
Có nhiều nguyên nhân khác nhau gây nên sự tích tụ chất béo này. Ví dụ, thói quen uống quá nhiều rượu là nguyên nhân gây ra bệnh gan nhiễm mỡ do rượu. Đây là giai đoạn đầu tiên của bệnh gan do rượu.
Ở những người không uống nhiều rượu thì khó xác định nguyên nhân gây bệnh hơn nhưng thường là do một trong các yếu tố sau:
Ngoài ra còn có các nguyên nhân ít phổ biến hơn như:
Uống nhiều rượu là yếu tố nguy cơ hàng đầu của bệnh gan nhiễm mỡ.
Tuy nhiên, đây không phải là yếu tố duy nhất. Nguy cơ mắc bệnh này cũng sẽ tăng cao nếu bạn:
Gen di truyền cũng là một trong những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Có nghĩa là nếu có người thân trong gia đình bị gan nhiễm mỡ thì bạn cũng rất dễ bị bệnh.
Để chẩn đoán gan nhiễm mỡ, bác sĩ sẽ lấy bệnh sử, tiến hành thăm khám lâm sàng và làm một số xét nghiệm.
Nếu bác sĩ nghi ngờ bạn bị gan nhiễm mỡ thì sẽ hỏi về:
Bác sĩ sẽ ấn lên bụng để kiểm tra gan có bị to ra hay không. Đây là một trong những dấu hiệu của viêm gan.
Tuy nhiên, đôi khi gan có thể bị viêm mà không to lên. Do đó, không thể chỉ dựa vào việc thăm khám lâm sàng đê kết luận viêm gan mà phải làm một số xét nghiệm nữa.
Để chẩn đoán bệnh gan nhiễm mỡ thì cần làm xét nghiệm máu để xác định các chỉ số men gan, ví dụ như alanine aminotransferase (ALT) hay aspartate aminotransferase (AST).
Men gan cao là dấu hiệu của viêm gan. Mặc dù bệnh gan nhiễm mỡ là nguyên nhân dẫn đến viêm gan nhưng lại không phải là nguyên nhân duy nhất.
Do vậy, nếu kết quả xét nghiệm cho thấy chỉ số men gan tăng cao thì vẫn cần làm thêm các xét nghiệm bổ sung để xác định nguyên nhân gây viêm.
Thông thường sẽ cần làm thêm một số phương pháp chẩn đoán hình ảnh sau đây để kiểm tra lượng mỡ thừa hoặc các vấn đề khác xảy ra ở gan:
Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể sử dụng cả kỹ thuật FibroScan – một kỹ thuật siêu âm đàn hồi mô gan. Kỹ thuật này dùng sóng âm thanh tần số thấp để đo độ độ cứng của mô gan và giúp phát hiện sự hình thành sẹo.
Sinh thiết gan là cách tốt nhất để xác định mức độ nghiêm trọng của bệnh gan.
Trong quá trình sinh thiết gan, bác sĩ đưa kim qua da vào gan và lấy một mẫu mô nhỏ để phân tích. Bạn sẽ được gây tê tại chỗ để giảm bớt cảm giác đau.
Phương pháp xét nghiệm này giúp xác định xem bạn có bị bệnh gan nhiễm mỡ hay xơ gan hay không.
Hiện nay vẫn chưa có loại thuốc nào được phê chuẩn cho mục đích điều trị bệnh gan nhiễm mỡ. Các nghiên cứu vẫn đang được tiến hành để tìm ra loại thuốc điều trị căn bệnh này.
Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, việc điều chỉnh một số thói quen sống có thể giúp đẩy lùi bệnh gan nhiễm mỡ, ví dụ như:
Nếu bệnh đã gây biến chứng thì bác sĩ sẽ đưa ra các phương pháp điều trị bổ sung. Ví dụ, để điều trị xơ gan, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc hoặc chỉ định phẫu thuật.
Xơ gan có thể dẫn đến suy gan và nếu bệnh đã tiến triển đến giai đoạn này thì bạn có thể cần phẫu thuật ghép gan.
Thay đổi lối sống là điều đầu tiên cần thực hiện trong quá trình điều trị gan nhiễm mỡ. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng hiện tại mà những thay đổi này có thể giúp cải thiện tình trạng bệnh hoặc làm chậm sự tiến triển của bệnh. Những thay đổi này gồm có:
Nếu bạn bị bệnh gan nhiễm mỡ thì cần điều chỉnh lại chế độ ăn uống để cải thiện tình trạng và giảm nguy cơ biến chứng. Cụ thể, bạn nên:
Ngoài ra, một số nghiên cứu đã cho thấy rằng việc dùng viên uống bổ sung vitamin E có tác dụng ngăn ngừa và điều trị tổn thương gan do bệnh gan nhiễm mỡ. Tuy nhiên, không nên lạm dụng vì việc bổ sung vitamin E quá liều sẽ gây ra một số tác hại cho sức khỏe.
Do đó, phải luôn hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng bất kỳ loại thuốc, thảo dược tự nhiên hoặc thực phẩm chức năng nào. Một số sản phẩm thực phẩm chức năng hoặc biện pháp tự nhiên có thể gây hại cho gan hoặc tương tác với các loại thuốc bạn đang dùng.
Tìm hiểu thêm về một số thay đổi khác trong chế độ ăn để kiểm soát bệnh gan nhiễm mỡ
Để ngăn ngừa gan nhiễm mỡ và các biến chứng đi kèm, bạn cần có một lối sống với các thói quen lành mạnh như:
Khi bệnh mới chỉ ở mức độ nhẹ, những tổn thương gan do bệnh gan nhiễm mỡ gây ra có thể được khắc phục, cải thiện đáng kể bằng các thay đổi về lối sống. Những thay đổi này giúp gan không bị tổn thương thêm và ngăn ngừa hình thành xơ gan. Nhưng khi một phần lớn mô gan đã bị thay thế bằng mô xơ thì lúc này bạn sẽ bị xơ gan mất bù và không thể phục hồi được nữa.
Xơ gan mất bù sẽ làm tăng nguy cơ ung thư gan và suy gan. Đây đều là những biến chứng có thể gây tử vong.
Do đó, cần tuân theo kế hoạch điều trị của bác sĩ và duy trì lối sống lành mạnh để làm chậm tối đa tốc độ phát triển của bệnh.
Tìm chúng tôi trên:-
-