Thuốc Zidovudine: Công dụng, chỉ định và lưu ý khi dùng

Zidovudine thuộc nhóm thuốc được gọi là chất ức chế men sao chép ngược nucleoside-NRTIs.Zidovudine được sử dụng cho phụ nữ mang thai để ngăn chặn việc truyền vi rút HIV sang thai nhi. Thuốc này cũng được sử dụng cho trẻ sơ sinh được sinh ra từ mẹ bị nhiễm HIV để ngăn ngừa lây nhiễm cho trẻ sơ sinh.

Zidovudine không phải là thuốc chữa bệnh HIV. Để giảm nguy cơ truyền bệnh HIV cho người khác, bạn cần tiếp tục dùng tất cả các loại thuốc điều trị HIV theo đúng chỉ định của bác sĩ. Sử dụng phương pháp ngăn cản hiệu quả (bao cao su hoặc bao cao su polyurethane) trong khi sinh hoạt tình dục theo chỉ dẫn của bác sĩ. Không dùng chung các vật dụng cá nhân (như kim tiêm hay ống tiêm, bàn chải đánh răng và dao cạo râu) có thể đã tiếp xúc với máu hoặc các chất dịch cơ thể khác.

Thuốc Zidovudine được chỉ định trong các trường hợp sau:

• HIV
• Điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang thai nhi
• Dự phòng lây nhiễm HIV sau phơi nhiễm

Thuốc Zidovudine chống chỉ định trong các trường hợp sau:

• Tăng axit trong máu do lượng axit lactic cao
• Thiếu máu
• Mức độ thấp bạch cầu trung tính cao
• Bệnh cơ
• Giảm thị lực nghiêm trọng, mất thị lực
• Bệnh gan
• Bệnh gan nặng
• Viêm cơ
• Gan to
• Phụ nữ đang cho con bú
• Bệnh thận mãn tính giai đoạn 5 (suy thận)

Dùng thuốc Zidovudine bằng đường uống cùng hoặc không cùng với thức ăn theo chỉ dẫn của bác sĩ, thường là 2 đến 3 lần mỗi ngày. Uống thuốc Zidovudine với một cốc nước đầy (240 ml) trừ khi bác sĩ hướng dẫn bạn cách khác. Nếu bạn đang sử dụng dạng lỏng của thuốc Zidovudine, hãy đo liều cẩn thận bằng dụng cụ hoặc thìa đo đặc biệt.

Liều lượng thuốc Zidovudine dành cho bạn được tính dựa trên tình trạng sức khỏe của bạn và đáp ứng với điều trị. Đối với trẻ em, liều lượng Zidovudine cũng được tính dựa trên cân nặng. Phụ nữ mang thai có thể cần dùng thuốc Zidovudine 5 lần một ngày. Trẻ sơ sinh thường được cho uống dạng lỏng của thuốc Zidovudine cứ 6 giờ một lần trong 6 tuần sau khi sinh để ngăn ngừa nhiễm trùng.

Dùng thuốc Zidovudine 2 giờ trước hoặc sau khi dùng clarithromycin. Bởi vì clarithromycin có thể ngăn cơ thể bạn hấp thụ zidovudine hoàn toàn.

Để có hiệu quả tốt nhất, hãy uống thuốc Zidovudine vào các thời điểm cách đều nhau. Để giúp bạn ghi nhớ dùng thuốc, hãy dùng thuốc Zidovudine vào cùng một thời điểm mỗi ngày.

Điều rất quan trọng là phải tiếp tục dùng thuốc Zidovudine và các thuốc điều trị HIV khác theo đúng chỉ định của bác sĩ. Đừng bỏ qua bất kỳ liều thuốc nào.

Không dùng nhiều hơn hoặc ít hơn thuốc Zidovudine so với quy định hoặc ngừng dùng thuốc (hoặc các loại thuốc điều trị HIV khác) ngay cả trong thời gian ngắn trừ khi bác sĩ của bạn chỉ định làm như thế.

Bỏ qua hoặc thay đổi liều lượng của thuốc Zidovudine mà không được sự chấp thuận của bác sĩ có thể khiến lượng virus tăng lên, làm cho bệnh nhiễm trùng của bạn khó điều trị hơn (kháng thuốc) hoặc làm trầm trọng thêm các tác dụng phụ của thuốc.

Các xét nghiệm trong phkiểm tra y tế (chẳng hạn như công thức máu, xét nghiệm gan, tải lượng virus, số lượng tế bào T) nên được thực hiện trong khi bạn đang dùng thuốc Zidovudine.

Trong quá trình sử dụng thuốc Zidovudine, bạn có thể bị nhức đầu, buồn nôn, nôn, khó ngủ hoặc chán ăn có thể xảy ra. Nếu có bất kỳ tác dụng phụ nào của thuốc Zidovudine kéo dài hoặc xấu đi, hãy thông báo ngay cho bác sĩ của bạn.

Hãy nhớ rằng bác sĩ đã kê đơn loại thuốc này cho bạn vì họ đã đánh giá rằng lợi ích thuốc mang lại cho bạn lớn hơn nguy cơ gây ra tác dụng phụ. Nhiều người sử dụng thuốc Zidovudine mà không có tác dụng phụ nghiêm trọng nào xảy ra.

Khi hệ thống miễn dịch của bạn trở nên tốt hơn, nó có thể bắt đầu chống lại các bệnh nhiễm trùng mà bạn đang mắc phải, điều này có thể khiến các triệu chứng bệnh tái phát. Bạn cũng có thể có các triệu chứng của tình trạng hệ thống miễn dịch của bạn hoạt động quá mức. Phản ứng này có thể xảy ra bất cứ lúc nào ngay sau khi bắt đầu sử dụng Zidovudine hoặc nhiều tháng sau đó.

Nhận trợ giúp y tế ngay lập tức nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nghiêm trọng nào sau khi sử dụng thuốc Zidovudine, bao gồm: Giảm cân không rõ nguyên nhân, mệt mỏi nghiêm trọng, đau đầu dữ dội hoặc không biến mất, đau hoặc yếu cơ không biến mất, đau khớp, thay đổi thị lực, tê hoặc ngứa ran bàn tay/bàn chân/cánh tay/chân, dấu hiệu nhiễm trùng (như sốt, ớn lạnh, sưng hạch bạch huyết, khó thở, ho, vết loét da không lành), các dấu hiệu của tuyến giáp hoạt động quá mức (như cáu kỉnh, căng thẳng, không dung nạp nhiệt, nhịp tim nhanh/đập mạnh/không đều, mắt lồi, phát triển bất thường ở cổ/tuyến giáp được gọi là bướu cổ), các dấu hiệu của một vấn đề thần kinh nhất định được gọi là hội chứng Guillain-Barre (như khó thở/nuốt/di chuyển mắt, mặt xệ, liệt, nói khó).

Hãy báo cho bác sĩ của bạn ngay lập tức nếu bạn có bất kỳ tác dụng phụ nghiêm trọng nào của thuốc Zidovudine, bao gồm: Thay đổi tâm thần/tâm trạng (như trầm cảm, lo lắng, lú lẫn), dễ bầm tím hoặc chảy máu, thay đổi màu da hoặc móng tay.

Nhận trợ giúp y tế ngay lập tức nếu bạn có bất kỳ tác dụng phụ nào rất nghiêm trọng của thuốc Zidovudine, bao gồm: Co giật.

Mất mỡ trong cơ thể (như ở mặt, cánh tay, chân và mông) có thể xảy ra khi bạn đang dùng thuốc Zidovudine, hiệu ứng này có thể là vĩnh viễn. Hãy báo cho bác sĩ của bạn ngay lập tức nếu bạn nhận thấy bất kỳ thay đổi nào về chất béo trong cơ thể.

Một phản ứng dị ứng rất nghiêm trọng với thuốc Zidovudine rất hiếm khi xảy ra. Tuy nhiên, nếu bạn nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào của phản ứng dị ứng nghiêm trọng với thuốc Zidovudine, bao gồm: Phát ban, ngứa hoặc sưng (đặc biệt là ở mặt, lưỡi hay cổ họng), cảm giác chóng mặt nghiêm trọng, khó thở, hãy nhận trợ giúp y tế ngay lập tức.

Dưới đây là tác dụng phụ của thuốc Zidovudine theo khả năng xảy ra.

Tác dụng phụ thường gặp của thuốc Zidovudine gồm có:

• Thiếu máu
• Mức độ tế bào bạch cầu thấp
• Mức độ bạch cầu trung tính thấp
• Đau cơ
• Sốt
• Giảm sự thèm ăn
• Đau đầu
• Ho
• Buồn nôn
• Nôn mửa
• Cảm giác khó chịu

Tác dụng phụ ít gặp của thuốc Zidovudine gồm có:

• Khó tiêu
• Táo bón
• Đổi màu móng
• Đau khớp
• Khó ngủ
• Năng lượng thấp
• Ớn lạnh
• Co thăt dạ day
• Suy nhược cơ thể
• Đau cơ hoặc xương
• Rối loạn thần kinh cảm giác ngoại vi

Tác dụng phụ hiếm gặp của thuốc Zidovudine gồm có:

• Tăng tính axit trong máu do lượng axit lactic cao
• Thiếu máu tan máu
• Giảm bạch cầu
• Số lượng tế bào máu thấp do suy tủy xương
• Giảm tiểu cầu trong máu
• Hành vi hưng cảm
• Tác động độc hại lên hệ thần kinh trung ương, bao gồm não và tủy sống.
• Bệnh cơ
• Bệnh cơ tim
• Viêm mạch máu
• Gan nhiễm mỡ mở
• Viêm gan
• Phân hủy biểu bì nhiễm độc
• Hội chứng Stevens-Johnson
• Tiêu cơ vân
• Viêm cơ
• Co giật
• Sốc phản vệ
• Phù mạch
• Vàng mắt, vàng da do tích tụ Bilirubin
• Viêm tụy
• Phù Macular
• Tăng sản tế bào đỏ tinh khiết
• Sự hoang mang
• Phiền muộn
• Mắt đờ đẫn
• Thị giác nhạy cảm với ánh sáng
• Mũi nghẹt và chảy nước mũi
• Viêm mô lót xoang
• Vú to
• Ngứa
• Thay đổi màu da
• Đau lưng
• Buồn ngủ
• Ngất xỉu
• Cảm giác quay
• Chóng mặt
• Các triệu chứng giống như cúm
• Đổ quá nhiều mồ hôi
• Rung cơ
• Suy giảm vị giác
• Lượng Bilirubin trong máu cao
• Khó thở
• Khó nuốt
• Ợ hơi
• Tăng nhu cầu đi tiểu thường xuyên
• Cảm giác kim châm trên da
• Phân bố chất béo bất thường
• Chậm trễ khi bắt đầu đi tiểu
• Tăng sắc tố bên trong miệng
• Cảm giác lo lắng

Đây không phải là danh sách đầy đủ các tác dụng phụ có thể xảy ra của thuốc Zidovudine. Nếu bạn nhận thấy các tác dụng phụ khác của thuốc Zidovudine không được liệt kê ở trên, hãy liên hệ với bác sĩ của bạn ngay lập tức để có hướng xử trí kịp thời.

Trước khi dùng zidovudine, hãy cho bác sĩ biết nếu bạn bị dị ứng với loại thuốc này và bất kỳ dị ứng nào khác nếu có. Sản phẩm Zidovudine có thể chứa các thành phần không có tác dụng, chúng có thể gây ra phản ứng dị ứng hoặc các vấn đề khác.

Trước khi sử dụng thuốc Zidovudine, hãy cho bác sĩ biết tiền sử bệnh của bạn, đặc biệt là: Các vấn đề về thận, các vấn đề về gan (như viêm gan B hoặc viêm gan C, xơ gan), sử dụng rượu, lượng hồng cầu hoặc bạch cầu thấp.

Các sản phẩm dạng lỏng của thuốc Zidovudine có thể chứa đường. Nên thận trọng nếu bạn đang bị bệnh tiểu đường hoặc bất kỳ tình trạng nào khác yêu cầu bạn hạn chế đường trong chế độ ăn uống của mình.

Trước khi phẫu thuật, hãy nói với bác sĩ hoặc nha sĩ của bạn về việc bạn đang phải điều trị bằng thuốc Zidovudine.

Cho bác sĩ biết nếu bạn đang mang thai trước khi sử dụng thuốc Zidovudine, sử dụng thuốc có thể làm giảm nguy cơ lây nhiễm HIV sang con bạn.

Thuốc Zidovudine đi vào sữa mẹ. Tuy nhiên, vì sữa mẹ có thể lây truyền HIV, không nên cho con bú nếu bạn bị nhiễm HIV.

Tương tác thuốc có thể làm thay đổi cách hoạt động của thuốc Zidovudine hoặc làm tăng nguy cơ mắc các tác dụng phụ nghiêm trọng. Cho bác sĩ biết tất cả các loại thuốc theo đơn, thuốc không kê đơn và các sản phẩm thảo dược bạn đang sử dụng. Trong khi đang sử dụng thuốc Zidovudine, không bắt đầu, ngừng hoặc thay đổi liều lượng của bất kỳ loại thuốc nào, mà không có sự chấp thuận của bác sĩ.

Một số sản phẩm có thể tương tác với thuốc Zidovudine bao gồm: Orlistat, probenecid, ribavirin, stavudine, các loại thuốc có thể ức chế chức năng tủy xương (như ganciclovir, dapsone, trimethoprim, hóa trị liệu bao gồm doxorubicin, vincristine), các loại thuốc có thể ảnh hưởng đến thận (bao gồm NSAID chẳng hạn như ibuprofen hoặc naproxen).

Các loại thuốc khác có thể ảnh hưởng đến việc loại bỏ zidovudine khỏi cơ thể của bạn, do đó ảnh hưởng đến cách zidovudine hoạt động. Những loại thuốc này bao gồm methadone, rifampin và một số loại thuốc dùng để điều trị co giật (chẳng hạn như phenytoin, axit valproic).

Thuốc Zidovudine không được dùng chung với các thuốc khác có chứa zidovudine. Kiểm tra nhãn trên tất cả các loại thuốc theo đơn khác của bạn để đảm bảo chúng không chứa zidovudine.

Các triệu chứng quá liều thuốc Zidovudine có thể bao gồm buồn ngủ hoặc mệt mỏi, lú lẫn, co giật. Nếu bạn hoặc ai đó đã sử dụng quá liều thuốc Zidovudine và có các triệu chứng nghiêm trọng như ngất đi hoặc khó thở, hãy gọi cấp cứu 115 ngay lập tức.

Nếu bạn bỏ lỡ một liều thuốc Zidovudine, hãy dùng nó ngay khi bạn nhớ ra. Nếu đã gần đến thời điểm dùng liều tiếp theo, hãy bỏ qua liều đã quên, sử dụng liều Zidovudine tiếp theo của bạn vào thời điểm bình thường và đừng dùng gấp đôi liều thông thường để bù cho liều thuốc đã quên trước đó.

Bảo quản thuốc Zidovudine trong điều kiện nhiệt độ phòng, tránh khỏi ánh sáng và hơi ẩm, không lưu trữ trong phòng tắm, để thuốc tránh xa trẻ em và vật nuôi. Vứt bỏ sản phẩm Zidovudine một cách thích hợp khi hết hạn hoặc không còn cần thiết với bạn nữa.