Nang cơ năng buồng trứng là gì?

U cơ năng buồng trứng hay nang buồng trứng chức năng thông thường túi sẽ biến mất sau khi trứng rụng, tuy nhiên nếu trứng không rụng hoặc túi đóng lại sau khi trứng được giải phóng, túi có thể phồng lên đựng chất lỏng bên trong.

Nguyên nhân của u nang cơ năng buồng trứng là do một hoặc nhiều thay đổi nhỏ trong cách buồng trứng sản xuất hoặc giải phóng trứng. Trong chu kỳ kinh nguyệt, u nang cơ năng buồng trứng có thể phát triển do:

• Khi nang trứng trong buồng trứng không giải phóng trứng và bị phình ra với chất lỏng bên trong buồng trứng hoặc trên bề mặt của nang trứng.
• U nang xảy ra khi hoàng thể không biến mất mà tiếp tục phình ra với chất lỏng bên trong. Đây là loại u nang buồng trứng phổ biến nhất.
• Sự phát triển của các u nang cơ năng buồng trứng cũng phổ biến trong quá trình điều trị bằng clomiphene (như Clomid hoặc Serophene) trong các trường hợp vô sinh. Những u nang này sẽ biến mất sau khi kết thúc điều trị, mặc dù có thể mất vài tháng. Chúng không gây nguy hiểm cho thai kỳ.
• Một số u nang cơ năng buồng trứng có thể là một khối u nang lành tính hoặc liên quan đến lạc nội mạc tử cung hoặc ung thư.

U nang cơ năng buồng trứng thường vô hại, không gây ra triệu chứng và biến mất mà không cần điều trị trong 1 đến 2 tháng hoặc sau 1 đến 2 kỳ kinh nguyệt. Do đó, u nang buồng trứng thường được phát hiện khi đi khám sức khỏe định kỳ hoặc đi khám do bệnh lý khác.

Nếu u nang cơ năng buồng trứng càng lớn thì mới bắt đầu có triệu chứng như:

• Đi tiểu thường xuyên, nếu một u nang lớn đang ép vào bàng quang.
• Đau bụng.
• Kinh nguyệt thay đổi.
• Tăng cân.

Các triệu chứng nghiêm trọng hơn có thể phát triển nếu u nang bị xoắn, chảy máu hoặc vỡ. Gặp bác sĩ ngay nếu bạn có bất kỳ triệu chứng đau, sốc hoặc chảy máu nào sau đây:

• Đột ngột đau bụng dữ dội hoặc đau vùng chậu
• Buồn nôn và ói mửa
• Đột nhiên cảm thấy chóng mặt, và yếu
• Chảy máu âm đạo hoặc các triệu chứng sốc do chảy máu nặng.

Có nhiều nguyên nhân khác gây ra các dấu hiệu hoặc triệu chứng của u nang cơ năng buồng trứng, đó là lý do tại sao cần kiểm tra sớm nếu bạn có bất kỳ các triệu chứng bất thường ở vùng chậu.

Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ phát triển u nang cơ năng buồng trứng bao gồm:

• Tiền sử đã mắc u nang cơ năng buồng trứng trước đó.
• Gần đây có sử dụng thuốc clomiphene, như Clomid hoặc Serophene.
• Sử dụng biện pháp tránh thai chỉ có progestin liều thấp (như một số loại que cấy, thuốc viên và dụng cụ tránh thai).

Nếu siêu âm cho thấy người bệnh có u cơ năng buồng trứng với đầy chất lỏng nhưng không gây đau đớn dữ dội, bác sĩ có thể sẽ đề nghị chờ xem trong một khoảng thời gian. Sau đó, người bệnh có thể kiểm tra u nang từ 1 đến 2 tháng sau để xem kích thước có thay đổi hay không. Hầu hết các u nang sẽ biến mất sau 1 đến 2 tháng mà không cần điều trị hoặc sau 1 hoặc 2 kỳ kinh nguyệt.

Bác sĩ sẽ đề nghị xét nghiệm hoặc điều trị thêm nếu:

• Siêu âm ban đầu không cho thấy rõ loại u nang nào hoặc cả hai buồng trứng đều bị ảnh hưởng.
• Người bệnh bị đau vừa đến nặng hoặc chảy máu âm đạo.
• U cơ năng buồng trứng không nhỏ hơn hoặc biến mất như dự kiến.
• Người bệnh có các yếu tố nguy cơ ung thư buồng trứng, chẳng hạn gia đình có người mắc ung thư hoặc thay đổi gen. Nguy cơ ung thư buồng trứng càng cao thì người bệnh cần thực hiện thêm các xét nghiệm để tìm ra nguyên nhân của u nang buồng trứng.
• Nội soi cho phép bác sĩ nhìn vào buồng trứng thông qua một dụng cụ có đèn và lấy mẫu của u nang để sinh thiết. Sau khi kiểm tra mẫu, bác sĩ có thể quyết định phẫu thuật cắt bỏ u nang hay toàn bộ buồng trứng bằng phẫu thuật nội soi.
• Xét nghiệm CA-125 (kháng nguyên ung thư) chỉ được khuyến nghị cho những phụ nữ có nguy cơ mắc ung thư buồng trứng rất cao. Đây là những người bệnh có tiền sử nhiều người trong gia đình mắc ung thư.

Hầu hết u cơ năng buồng trứng vô hại, không gây ra triệu chứng và biến mất mà không cần điều trị. Khi cần điều trị, mục tiêu điều trị bao gồm:

• Giảm các triệu chứng đau hoặc giảm áp lực lên vùng chậu.
• Ngăn ngừa nhiều u nang phát triển bằng cách ngăn ngừa rụng trứng. Điều trị bằng thuốc tránh thai để ngăn trứng rụng.

5.1 Điều trị ban đầu

Do u cơ năng buồng trứng thường biến mất mà không cần điều trị, nên bác sĩ có thể đề nghị một khoảng thời gian quan sát mà không cần điều trị để xem liệu u cơ năng buồng trứng có tự khỏi hay không. Bác sĩ sẽ hẹn người bệnh sau 1 đến 2 tháng đến khám lại.

Nếu u cơ năng buồng trứng không biến mất, bác sĩ sẽ thực hiện thêm các xét nghiệm để chắc chắn rằng các triệu chứng của bạn không phải do một loại u buồng trứng khác gây ra. Người bệnh có thể sử dụng tại nhà bằng thuốc giảm đau để giúp giảm các triệu chứng khó chịu trong thời gian này.

5.2 Điều trị liên tục

Nếu u cơ năng buồng trứng không biến mất, xuất hiện bất thường trên siêu âm hoặc gây ra các triệu chứng thì người bệnh có thể cần điều trị bằng thuốc hoặc phẫu thuật.

Bác sĩ có thể đề nghị bạn thử dùng thuốc tránh thai trong vài tháng để ngăn chặn nhiều u nang hơn hình thành.

Phẫu thuật cắt bỏ u nang thông qua mổ nội soi ổ bụng có thể cần thiết nếu một u nang buồng trứng gây đau đớn mà không bị biến mất mặc dù đã được điều trị nội khoa. Nếu u nang có hình dạng bất thường trên siêu âm hoặc nếu bạn có các yếu tố nguy cơ ung thư buồng trứng khác, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật mở ổ bụng thay vì sử dụng phương pháp nội soi.