Một số điều cần biết khi điều trị bệnh tắc ruột - Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn
1. Nguyên tắc
Điều trị phẫu thuật kết hợp với hồi sức ngoại khoa trước trong và sau mổ nằm điều chỉnh các rối loạn toàn thân do tắc ruột gây nên ( rối loạn nước điện
giải ) và loại trừ nguyên nhân gây tắc, phục hồi lưu thông ruột.
2. Điều trị các rối loạn toàn thân do tắc ruột
- Truyền dịch và điện giải theo điện giải đồ, huyết tương, máu.
- Hút dịch dạ dày ruột, phải làm ngay: dặt sonde dạ dày để hút dịch ở trên chỗ tắc.
- Kháng sinh và thuốc trợ sức, corticoid, giảm đau…
3. Điều trị phẫu thuật
3.1. Gây mê NKQ có giãn cơ.
3.2. Đường mổ:
- Nếu biết nguyên nhân tắc thì đường mổ phụ thuộc vị trí nguyên nhân và phẫu thuật dự định tiến hành.
- Nếu nguyên nhân chưa rừ ràng thì nên dùng đường trắng giữa trên dưới rốn.
3.3. Thăm dò:
Tìm vị trí tắc:
- Khi vào ổ bụng, cho tay vào hố chậu phải kiểm tra gúc hồi manh tràng, nếu góc hồi manh tràng xẹp là tắc ở ruột non, lần ngược lên. Nếu dãn thì tắc ở đại tràng, lần dọc theo khung đại tràng.
- Chỗ tắc là ranh giới giữa đoạn dãn to ở trên và đoạn xẹp ở dưới.
Đánh giá tổn thương.
Dịch trong ổ bụng:
- Màu vàng trong là tắc đơn thuần.
- Dịch hồng + màu đen là nghẹt hay xoắn ruột.
- Dịch vàng lợn cợn, có thức ăn giả mạc thì cần theo dõi thủng ruột.
Ruột: phải đánh giá quai ruột nhất là khi nghẹt.
- Nếu hồng hào, thanh mạc trơn bóng, có nhu động, mạch máu đập tốt
- Tím đen = hoại tử.
- Trung gian: phong bế mạc treo bằng Novocain, ủ ấm bằng nước muối sinh lý ấm.
3.4. Xử trí nguyên nhân gây tắc ruột.
Dị vật trong lòng ruột:
- Đẩy dị vật: khi dị vật gần góc hồi manh tràng. Ta đẩy qua van
- Bauhin. Nếu không được thì mở ruột lấy dị vật (không nên mở gần gúc hồi manh tràng)
- Mở ruột lấy dị vật: mổ dưới chỗ tắc, lấy dị vật rồi khâu kín.
Thoát vị bẹn, đùi nghẹt:
Phải xử trí ruột nghẹt, sau đó khâu phục hồi thành bụng bằng cách:
Lồng ruột
- Ở trẻ em: tiến hành tháo lồng và cố định. Nếu không tháo lồng được hoặc ruột bị hoại tử thì cần cắt đoạn ruột.
- Người lớn: tháo lồng, cố định hồi tràng với đại tràng, manh tràng với thành bụng, cắt ruột thừa. Nếu có u, cắt đoạn ruột có khối u hoặc nối tắt.
Xoắn ruột.:
Tháo xoắn và cắt bỏ nguyên nhân gây xoắn:
- Xoắn ruột non: Tháo xoắn khi chưa có biểu hiện hoại tử, nếu có biểu hiện hoại tử thì cắt đoạn ruột rộng rãi tới chỗ nuôi tốt.
- Xoắn đại tràng sigma: Khi chưa hoại tử thì tháo xoắn và cố định đại tràng sigma vào thành bụng. Nếu đó hoại tử thì cắt đoạn đại tràng sigma làm hậu môn nhân tạo.
K đại trực tràng:
- Đại tràng phải: Nếu không cắt được thì mở thụng manh tràng hoặc nối tắt. Nếu cắt được thì cắt 1/2 đại tràng phải, dẫu lưu hồi tràng hoặc làm phẫu thuật Quénu
- Đại tràng trái: Làm hậu môn nhân tạo đại tràng ngang mà không cắt khối u hoặc cắt u làm hậu môn nhân tạo.
- Trực tràng: Làm hậu môn nhân tạo đại tràng sigma.
Tắc ruột tái phát phải mổ đi mổ lại nhiều lần thì sau khi giải quyết nguyên nhân tắc ruột phải nghĩ đến việc cố định lại ruột. Làm phẫu thuật xếp ruột hoặc tạo dính ruột có thứ tự không bị gập góc thường là những tắc ruột sau mổ dính nhiều lần
Phẫu thuật Noble (TB. Noble – 1937), được gọi là phẫu thuật xếp ruột: gỡ dính, xếp ruột lại từng bè và khâu bờ tự do gần mạc treo của hai quai ruột sát nhau từng đoạn 18 – 20cm, các góc để ra 3 – 4 cm không khâu. Bệnh viện Việt Đức dùng từ đầu năm 1958.
Ưu điểm:
- Hạn chế tắc ruột sau mổ do việc xếp ruột có trật tự.
- Do khâu phủ thanh mạc tổn thương nên giảm biến chứng rũ ruột sau mổ
Nhược điểm:
- Ruột xếp thành khối cứng chắc, mất nhu động sinh lý nên gây đau.
- Tốn thời gian mổ dễ dẫn đến sốc.
- Mũi kim khâu có thể làm thủng ruột.
- Khi mổ lại thì khó khăn.
Cũng có tác giả chủ trương không nên áp dụng các phương pháp trên nên bệnh nhân tắc ruột lại (do bã thức ăn, giun u ruột….) hoặc ác cấp cứu bụng khác sẽ rất khó khăn cho việc mổ xử trí thương tổn.
Nguồn: Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn
