Điều trị gãy cổ xương đùi - Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn

Nguyên nhân và cơ chế gãy xương

a.Do chấn thương:

• Chấn thương trực tiếp : ngã đập vùng mấu chuyển to xuống đất. Lực truyền qua cổ xương đùi và gây gãy. Cơ chế này thường tạo nên thể gẫy dạng( 2 mấu xưong cấm gắn vào nhau) chấn thương trực tiếp ít gặp
• Chấn thương gián tiếp: lực chấn thương tác động vào gối hoặc bàn chân trong tư thế đùi khép tạo ra 1 lực dồn bẻ làm gãy cổ xưong đùi.Cơ chế này hay gặp.
• Đối với người trẻ thường do cả lực chấn thưong mạnh như xe đè, ngã cao… Ở ngừoi già do xưong thưa, chỉ cần 1 lực chấn thưong nhỏ cũng có thể gãy.

b. Do bệnh lý

Có thể gặp gãy cổ xương đùi do bệnh lý như nang xương, viêm xương, u xương, di căn ung thư…

Triệu chứng lâm sàng 

Gãy thể giạng ( 2 đầu gãy cắm gắn vào nhau )

Cơ năng : không bị mất cơ năng hoàn toàn ,vẫn có thể nhấc chân ra khỏi mặt giừờng

• Đau : đau khi ấn vào nếp bẹn, gõ dồn từ gót hoặc mấu chuyển bệnh nhân thấy nhói đau
• Biến dạng : không có biến dạng đáng kể, chuẩn đoán chủ yếu dựa vào chụp X.Q, khớp háng ở 2 tư thế thẳng và nghiêng

Gãy thể khép :

Cơ năng : mất hoàn toàn , không nhấc được chân khỏi mặt giường.

• Đau nhiều khi ấn vào mấu chuyển lớn hoặc thúc dồn
• Biến dạng: chi ngắn,đùi khép, bàn chân đổ ngoài. Kẻ các đường Peter, Nelatol-Roser, Schmoeker thấy mấu chuyển lớn lên cao
• Đo chiều dài tương đối :chi ngắn hơn bên lành.
• X.Q : cần chụp X.Q ở 2 tư thế thẳng và nghiêng để biết chính xác vị trí gãy và mức độ di lệch.

Điều trị

Sơ cứu:

Giảm đau :

• Dùng các thuốc giảm đau toàn thân promedol 0,02 hoặc morphin0,01,hoặc dolargan 0,01 / tiêm bắp thịt
• Tiêm ở khớp novocain 1%x20ml
• Cố đinh ổ gãy :  dung nẹp tre, nẹp êke gỗ hoặc nẹp cramer.Thông thường hay dùng 3 nẹp : 1 nẹp từ nếp bẹn đến cổ chân, 1 nẹp từ hõm nách xuống bờ ngoài gót chân và 1 nẹp đặt phía sau từ góc xương bả vai xuống bờ sau gót chân.
• Sau khi cố định, vận chuyển nhẹ nhàng bằng cáng cứng về tuyến sau.

Điều trị thực thụ :

Bó bột :

• Chỉ định : gãy xương ở trẻ em, gãy xưong cắm gắn ở người lớn
• Phương pháp: vô cảm bằng thuốc giảm đau toàn thân kết hợp với gây tê Novocain 1% tại ổ gãy hoặc gây mê
• Nắn chỉnh trên bàn chỉnh hình
• Bó bột Whitmann ( bột ngực – chậu – bàn chân, háng giạng 45º bàn chân xoay trong tối đa).
• Thời gian giữ bột 3 tháng.

Kết hợp xương

• Kết xương ngoại khớp bằng vít xương xốp (2,3), đinh Smith-Petersen hoặc chùm đinh Krischer (Hakerthan /1) là những phuơng pháp trước đây đã được nhiều tác giả áp dụng nhưng hiện nay cũng không còn ai áp dụng nữa.
• Kết hợp xương mở khớp bằng vít xương xốp, đinh  Smith-Petersen,  cluo- plaque.
• Kết hợp xương bằng nẹp DHS (dynamic hip screw) có ưu điểm là kết xương vững chắc, luôn ép cho 2 mặt gẫy áp khít nhau và chống được sự đổ gập của cổ xương đùi gây biến dạng khép. Tuy nhiên vẫn có một tỷ lệ nhất định BN bị biến chứng tiêu cổ gây khớp giả và tiêu chỏm gây thoái hoá khớp…

Thay khớp: với người già trên 60 tuổi có thể chủ động ngay từ đầu chọn phẫu thuật thay chỏm xương đùi (chỏm More, chỏm Bipolar) hoặc thay khớp háng toàn phần ( khớp có xi măng và khớp không xi măng)…

Nguồn: Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn