Chụp PET/CT có an toàn?

Chụp CT cho thấy hình ảnh chi tiết của các cơ quan và mô bên trong cơ thể. Chụp PET/ CT có thể tìm thấy các hoạt động bất thường và nó có thể nhạy hơn các xét nghiệm hình ảnh khác. Nó cũng có thể cho thấy những thay đổi trong cơ thể bạn sớm hơn các phương pháp khác. Các bác sĩ sử dụng phương pháp chụp PET/CT để tìm kiếm thêm các thông tin về tình trạng của bệnh nhân ung thư.

Ngoài việc xác định giai đoạn của bệnh ung thư, chụp PET/CT có thể giúp bác sĩ:

• Xác định đúng vị trí cần thực hiện sinh thiết;
• Theo dõi kết quả của quá trình điều trị ung thư;
• Kiểm tra sự phát triển của khối u sau khi điều trị đã kết thúc;
• Lên kế hoạch xạ trị.

Trước khi chụp PET-CT, bạn sẽ được tiêm một lượng nhỏ đường phóng xạ có tên fluorodeoxyglucose-18 hay còn được gọi là FGD-18, glucose phóng xạ hoặc chất đánh dấu. Các tế bào trong cơ thể người bệnh sẽ hấp thụ đường. Các vị trí sử dụng nhiều năng lượng sẽ hấp thụ nhiều đường hơn. Các tế bào ung thư có xu hướng sử dụng nhiều năng lượng hơn các tế bào khỏe mạnh. Chụp PET cho thấy nơi có chất đánh dấu phóng xạ trong cơ thể.

Chụp CT sẽ cho thấy hình ảnh từ các góc khác nhau. Bạn có thể được tiêm thuốc nhuộm trước khi chụp X-quang. Điều này giúp một số chi tiết được hiển thị tốt hơn. Cuối cùng, một máy tính kết hợp hình ảnh PET và CT. Bác sĩ nhận được kết quả 3 chiều một cách chi tiết, giúp xác định được sự bất thường trong cơ thể, bao gồm cả khối u.

Chụp PET/CT có nguy cơ phát ra chất phóng xạ. Phương pháp này sử dụng một số bức xạ từ tia X, chất được sử dụng trong chụp PET hoặc cả hai. Thực hiện chụp PET/CT với khu vực hẹp có nghĩa là ít bức xạ hơn. Chụp CT không có thuốc nhuộm giúp hiển thị chi tiết.

Lợi ích của các phương pháp chẩn đoán này thường lớn hơn rủi ro mà nó đem lại. Trong thủ thuật này, bạn sẽ tiếp xúc với một lượng nhỏ chất phóng xạ. Với một lượng như vậy, chất phóng xạ được chứng minh là không gây hại. Đối với trẻ em hoặc những người khác cần chụp PET, chụp CT và chụp X-quang, có thể có nguy cơ thấp mắc ung thư trong tương lai, tuy nhiên trường hợp này rất hiếm xảy ra.

Các bác sĩ có thể thực hiện kỹ thuật chụp PET/CT với lượng phóng xạ thấp hơn hoặc giới hạn các khu vực cần được quét. Bạn cần phải báo cho bác sĩ biết về các thông tin, chẳng hạn như số lần bạn thực hiện xét nghiệm hình ảnh, bao gồm cả số lượng và phương pháp thực hiện.

Thông tin này có thể giúp bác sĩ quyết định có nên thực hiện phương pháp xét nghiệm hình ảnh nào khác nhằm giảm rủi ro. Nếu bạn lo lắng về việc tiếp xúc với bức xạ, hãy nói chuyện với bác sĩ của bạn, và tham khảo xem bạn có thể thực hiện phương pháp xét nghiệm nào khác sử dụng ít bức xạ hơn không.

Kỹ thuật viên sẽ giúp bạn thực hiện chụp PET/CT. Sau khi kiểm tra xong, bác sĩ chuyên khoa, thường là chuyên gia y học hạt nhân hoặc bác sĩ X-quang, sẽ dựa vào bản quét để đưa ra kết quả.

Chụp PET/CT có thể được thực hiện tại bệnh viện hoặc trung tâm thực hiện các xét nghiệm hình ảnh. Trước khi chụp PET/CT, kỹ thuật viên sẽ hướng dẫn bạn chuẩn bị một cách cẩn thận để tránh ảnh hưởng đến kết quả, bao gồm:

• Ăn uống: Bạn có thể được chỉ định chỉ uống nước sau nửa đêm vào đêm trước khi tiến hành chụp PET/CT. Tùy thuộc vào vị trí cần chụp, bác sĩ sẽ chỉ định bạn cần phải ngừng ăn và uống 4 giờ trước khi chụp. Với một số trường hợp khác, bạn có thể ăn và uống bình thường.
• Thuốc và lịch sử sức khỏe của bạn: Bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ về việc có thể dùng thuốc hoặc chất bổ sung vào ngày kiểm tra được không. Ngoài ra, cung cấp thông tin cho bác sĩ nếu bạn bị tiểu đường hoặc một số vấn đề về sức khỏe khác. Cụ thể, bệnh tiểu đường có thể làm thay đổi kết quả xét nghiệm và chất đánh dấu phóng xạ có thể tác động đến lượng đường trong máu của bạn. Nếu bạn đang cho con bú hoặc có thể mang thai, bạn nên báo cho bác sĩ. Chụp PET/CT có thể khiến em bé gặp nguy hiểm.

• Dị ứng: bạn cần báo cho bác sĩ biết nếu bạn dị ứng với bất kỳ một loại thuốc hoặc thực phẩm nào đó, bao gồm mọi phản ứng đã từng xảy ra.
• Những thứ bạn cần tránh: Đừng lựa chọn những hoạt động quá mức như chạy bộ hay cử tạ trước khi chụp 24h. Tập thể dục có thể khiến kết quả trở nên kém chính xác.
• Bạn nên mặc quần áo rộng rãi, thoải mái mà không có khóa kéo hoặc nút bằng kim loại. Bạn sẽ cần phải loại bỏ bất kỳ quần áo nào có kim loại vì kim loại có thể ảnh hưởng đến quá trình chụp, chẳng hạn như thắt lưng, hoa tai, áo sơ mi có khóa hoặc khóa kéo, áo lót và kính. Bạn có thể mặc áo choàng bệnh viện. Trong quá trình chụp PET/CT bạn sẽ được yêu cầu không mang bất cứ đồ trang sức nào, vì vậy, tốt nhất bạn nên để chúng ở nhà vào ngày kiểm tra.

Bảo hiểm, chi phí, và sự đồng ý của người bệnh: Nếu bạn lo lắng về chi phí chụp PET-CT, bạn nên tìm hiểu về các gói bảo hiểm mà bạn có về những khoản được chi trả trước khi tiến hành chụp. Ngoài ra, nhân viên y tế sẽ yêu cầu bạn ký vào giấy đồng ý thực hiện kiểm tra. Trong đó có nói rõ về những lợi ích và rủi ro khi thực hiện thủ thuật này.

Kỹ thuật viên sẽ đưa chất phóng xạ vào cơ thể bạn bằng phương pháp truyền tĩnh mạch.

Sau khi tiêm chất này, bạn phải hạn chế cử động và tránh hoạt động, nhưng bạn có thể ngồi trên ghế một cách thoải mái. Di chuyển quá nhiều có thể làm cho chất di chuyển vào các khu vực không được kiểm tra. Điều này làm cho các bác sĩ khó đọc kết quả hơn khi quét. Mất khoảng từ 30 đến 90 phút để chất phóng xạ đi đến các bộ phận cơ thể cần được chụp.

Trong một số trường hợp, bệnh nhân cần tiêm thuốc nhuộm có thể gây dị ứng hoặc phản ứng phụ. Hầu hết phản ứng là nhẹ như gây phát ban hoặc ngứa. Rất hiếm xảy ra trường hợp phản ứng dị ứng nghiêm trọng. Tuy nhiên, nếu bạn có phản ứng nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như khó thở, bạn cần báo ngay cho nhân viên y tế. Trước khi bắt đầu thủ thuật này, bác sĩ sẽ yêu cầu bạn làm trống bàng quang.

Khi thực hiện, bạn sẽ được hướng dẫn nằm lên bàn với các tư thế như nằm ngửa, nằm nghiêng hoặc nằm sấp, tùy thuộc vào bộ phần cần được kiểm tra. Với một số trường hợp, chụp PET/CT được sử dụng để lên kế hoạch xạ trị nhằm điều trị ung thư.

Máy PET-CT trông giống như một chiếc bánh rán lớn. Khi bắt đầu, bảng trượt nhanh chóng qua lỗ ở trung tâm. Điều này giúp hiển thị nếu bạn đang ở đúng vị trí. Sau đó, bàn trượt từ từ qua lại. Một nhân viên sẽ xem xét hình ảnh từ một phòng gần đó. Bạn có thể nói chuyện với họ và họ có thể nói chuyện với bạn.

Các nhân viên sẽ giúp bạn cảm thấy thoải mái nhất có thể. Chụp PET-CT không làm tổn thương nhưng một số vị trí có thể khiến bạn thấy không thoải mái hoặc mệt mỏi. Bạn cần nằm yên trong suốt quá trình kiểm tra. Bạn cũng có thể cần giữ hai cánh tay trên đầu. Thỉnh thoảng kỹ thuật viên có thể yêu cầu bạn nín thở. Chuyển động từ hơi thở có thể gây ra hình ảnh mờ.

Nhân viên cũng có thể nâng, hạ hoặc nghiêng bàn trong quá trình quét. Điều này giúp họ có được hình ảnh từ các góc độ khác nhau.

Chụp PET/CT thường sẽ kéo dài từ 1 đến 3 giờ. Khi chất phóng xạ đến đúng vị trí cần chụp, việc thực hiện thường chỉ mất khoảng 30 phút. Nếu máy quét một khu vực rộng trên cơ thể, việc kiểm tra có thể mất nhiều thời gian hơn. Nhân viên sẽ cho bạn biết thời gian cần thực hiện.

Khi quá trình kiểm tra kết thúc, bạn vẫn cần nằm lại trên bàn cho đến khi bác sĩ chắc chắn về các hình ảnh thu được không bị mờ. Nếu chúng không rõ ràng, bạn có thể cần phải thực hiện lại.

Sau khi chụp PET/CT, bạn có thể hoạt động như bình thường. Kỹ thuật viên sẽ nhắc bạn uống vài ly nước nhằm rửa chất phóng xạ và thuốc nhuộm ra khỏi cơ thể.

Trước khi chụp PET/CT, bạn có thể hỏi bác sĩ một số vấn đề sau đây:

• Tôi sẽ chụp PET/CT ở đâu?
• Chụp PET/CT mất bao lâu?
• Những lợi ích và rủi ro là gì?
• Tôi sẽ cần thuốc nhuộm khi tiến hành chụp CT? Làm thế nào tôi sẽ nhận được nó? Điều gì xảy ra nếu tôi bị dị ứng với thuốc nhuộm?
• Tôi có thể ăn hoặc uống gì trước khi quét? Còn việc dùng thuốc thông thường của tôi thì sao?
• Tôi nên tránh những gì?
• Khi nào tôi nhận được kết quả kiểm tra?
• Ai sẽ cho tôi biết kết quả, và làm thế nào?
• Tôi có cần các xét nghiệm khác không?