[Bạn hỏi - Bác sĩ trả lời] - Bệnh Addison, Sheehan hay suy tuyến yên? - Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn

Câu hỏi:

Thưa bác sĩ, da mặt tôi bị xạm, cơ thể rất mệt mỏi, đặc biệt buổi sáng. Tôi đã đến khám nhiều bệnh viện và nhiều bác sĩ khác nhau. Các bác sĩ điều trị cho tôi giải thích là tôi thiếu corticoid nên phải bổ sung các thuốc như hydrocortisone, cortisol, soluMedrol, prednisolone... Tôi rất thắc mắc là tuy thuốc điều trị có vẻ giống nhau, nhưng bệnh của tôi lại được chẩn khác nhau: bệnh Addison, bệnh Sheehans và bệnh Suy tuyến yên. Tôi dùng khá dài ngày thuốc này đến độ mặt bị phù tròn, bác sĩ bảo là tôi bị Cushing do thuốc corticoid. Xin cho tôi biết những bệnh trên là một hay khác nhau? Nếu khác nhau tại sao dùng thuốc giống nhau? Cushing do thuốc là bệnh gì?  

Trả lời:

Cơ thể con người có những tuyến nội tiết quan trọng là tuyến yên, tuyến giáp, tuyến phó giáp, tuyến tụy, tuyến thượng thận (trên thận) và tuyến sinh dục (noãn sào, hai tinh hoàn). Trong đó, tuyến yên là “nhạc trưởng”, điều khiển hoạt động các tuyến này thông qua các hoóc môn: ACTH điều khiển tuyến thượng thận, FSH và LH điều khiển tuyến sinh dục, TSH điều khiển tuyến giáp.

• Khi tuyến yên bị suy, các hóc môn ACTH, FSH, LH và TSH không được tổng hợp đủ (suy giảm) nên các tuyến tương ứng bị suy “thứ phát” theo: suy giáp, suy thượng thận, suy sinh dục.Tuyến yên có thể bị suy vì u bướu, chấn thương, tắt mạch (Sheehan), thâm nhiễm… 
• Bệnh Addison là bệnh suy tuyến thượng thận “nguyên phát” (tại ngay tuyến thượng thận). Phân biệt Suy tuyến yên với bệnh Addison rất dễ qua xét nghiệm hóc môn ACTH: nếu ACTH không có hay rất ít là suy tuyến yên và ngược lại ACTH rất cao là bệnh Addison.  
• Tuyến thượng thận giữ nhiệm vụ sinh tổng hợp nên các hóc môn nhóm corticoid (hydrocortisone, cortisol, soluMedrol hoặc prednisolone). Cho nên khi bị suy thượng thận thứ phát do suy tuyến yên hay nguyên phát do bệnh Addison đều phải được điều trị bằng cách cho thêm hóc môn corticoid thay thế. 
• Thay thế hóc môn rất tinh tế: thiếu thì không lành bệnh nhưng thừa lại gây chứng Cushing (cường thượng thận, thừa corticoid). Do đó, thầy thuốc phải theo dõi thật sát, rà soát liều lượng rất tỉ mỉ mới điều chỉnh, chọn được liều lượng thích hợp (không thừa, không thiếu) cho bệnh nhân.    

Nguồn: Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn