Đôi điều cần biết về Bệnh Viêm Tụy - Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn

Bệnh sử

• Triệu chứng chủ yếu của viêm tụy cấp là đau thượng vị hoặc đau hạ sườn phải, xuyên thấu ra sau lưng.
• Buồn nôn và nôn
• Sốt
• Hỏi bệnh nhân về các lần phẫu thuật hoặc thủ thuật xâm lấn gần đây (nội soi mật tụy ngược dòng=ERCP), về tiền sử tăng triglyceride máu gia đình.
• Bệnh nhân thường có tiền sử đau quặn mật và uống nhiều rượu, nguyên nhân hàng đầu gây viêm tụy cấp.

Khám thực thể

• Nhịp tim nhanh
• Thở nhanh
• Hạ huyết áp
• Sốt
• Đau bụng, trướng bụng, phản ứng thành bụng, bụng cứng
• Vàng da nhẹ
• Giảm hoặc mất nhu động ruột
• Do viêm lan tỏa từ tụy, có thể nghe thấy ran ở đáy phổi, nhất là ở phổi trái.
• Co quắp cơ ở các chi do hạ calcium máu.
• Dấu hiệu Grey Turner (vết bầm xanh 2 bên hông) trong những trường hợp nặng và dấu hiệu Cullen (vết bầm xanh ở vùng quanh rún) do xuất huyết vào khoang sau phúc mạc trong những trường hợp viêm tụy xuất huyết.

Nguyên nhân

- Nguyên nhân chính là uống rượu kéo dài và sỏi mật. Ở những nước phát triển, nguyên nhân hàng đầu gây viêm tụy cấp là nghiện rượu.

• Nghiên cứu gần đây cho thấy rượu là nguy cơ chủ yếu gây viêm tụy cấp và mạn ở 44% bệnh nhân
• Ở bình diện tế bào, ethanol dẫn đến việc tích tụ các men tiêu hóa vào khoang nội tế bào, kích hoạt và phóng thích chúng sớm.
• Trên bình diện ống tụy, ethanol tăng tính thấm của các ống tụy nhỏ, cho phép men tiêu hóa tiếp cận với chủ mô, hậu quả là gây tổn thương tụy.
• Ethanol tăng thành phần protein trong dịch tụy, giảm lượng bicarbonate và nồng độ của chất ức chế trypsin. Điều này dẫn đến hình thành các nút protein ngăn dòng chảy của dịch tụy và gây tác nghẽn.

- Một nguyên nhân chủ yếu khác gây viêm tụy cấp là bệnh lý sỏi mật (sỏi đường mật, sỏi ống mật chủ). Sỏi mật có thể di chuyển vào ống tụy hoặc bóng Vater gây tắc ống tụy, khiến men tiêu hóa tràn vào chủ mô tụy.

- Các nguyên nhân gây viêm tụy ít gặp hơn:

• Thuốc men, bao gồm azathioprine, corticoid, sulfonamide, thiazide, furosemide, thuốc NSAID, mercaptopurine, methyldopa, và tetracycline
• Chụp mật tụy ngược dòng nội soi (Endoscopic retrograde cholangiopancreatography=ERCP)
• Tăng triglyceride máu (khi lượng triglyceride vượt quá 1000 mg có thể gây ra một đợt viêm tụy cấp.)
• Loét dạ dày tá tràng
• Phẫu thuật bắc cầu ở bụng và tim mạch có thể gây thiếu máu ở tụy
• Chấn thương bụng hoặc lưng, chèn ép đột ngột tuyến tụy vào cột sống phía sau
• Carcinôm tuyến tụy, dẫn đến tắc nghẽn dòng chảy của dịch tụy
• Nhiễm virus, bao gồm quai bị, nhiễm virus coxsackie (tay chân miệng), cytomegalovirus (CMV), virus viêm gan, virus Epstein-Barr (EBV), và rubella
• Nhiễm trùng, như mycoplasma
• Ký sinh trùng đường ruột, như Ascaris, có thể chui vào và làm tắc ống tụy
• Tụy phân đôi (pancreas divisum)
• Rắn, bò cạp cắn.

Nguồn: Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn