Chán ăn tâm thần - bệnh viện 103

Chán ăn tâm thần (Anorexia nervosa) là gì?

• Một rối loạn ăn uống đặc trưng bởi sự hạn chế  quá mức các thức ăn và nỗi sợ vô lý của sự tăng cân, cũng như sự biến dạng cơ thể. Nó  liênquan đến giảm cân quá mức và thường gặp ở phụ nữ 10 lần nhiều  hơn ở nam giới [1].
• Ở bệnh viện 103 đã gặpnhiều trường hợp  chán ăn tâm thần (CATT),gây tổn hại lớn về sức khỏe thể chất và tinh thần của người bệnh.

Lâm sàng

• Do sợ tăng cân, người bệnh hạn chế  ăn, dẫn đến rốiloạn chuyển hóa và nội tiết tố.
• Người bị CATT có thể bị chóng mặt, nhức đầu,buồn ngủ và thiếu năng lượng.
• CATT được đặc trưng bởi trọng lượng cơ thể thấp,thói quen ăn uống không phù hợp, nỗi ám ảnh với việc cần có một cơ thể gầy, vànỗi lo sợ tăng cân.
• Những đau khổ do tự cho mình là “quá béo” ngay cảkhi họ đã cân.
• Họ có thể  lặp đi lặp lại cân, đong, đo, cùng với hành động ám ảnhkhác để đảm bảo họ vẫn còn gầy[3].

Dịch tễ học

CATT thường  khởi phát  trong thời niên thiếu.  

Tuy nhiên, nghiên cứu gần đây cho thấy độ tuổi bắt đầu đã giảm trung bình từ 13 đến 17  xuống9-12 tuổi.

Khi nó có thể ảnh hưởng đến những người đàn ông và phụ nữ ở mọi lứa tuổi, chủng tộc, và nền kinh tế xã hội và văn hóa.

Người bệnh cảm thấyđói, nhưng họ chỉ ăn với số lượng rất ít. Lượng calo trung bình của Trong mộtngười bị chán ăn tâm thần là 600-800 mỗi ngày, có  trường hợp  họ có thể nhịn ăn  hoàn toàn. Đây là một bệnh tâm thần nặng vớitỷ lệ tử vong cao.

CATT là một rối loạn ăn uống đặc trưng bởi những cố gắng để giảm cân, đôi khi đến mức chết đói. Mộtngười bị CATT có thể biểu hiện một số dấu hiệu và triệu chứng, các triệu chứngvà mức độ có thể khác nhau trong từng trường hợp và có thể các triệu chứngkhông rõ ràng. CATT và suy dinh dưỡng liên quan đến các hậu quả từ tự gây ra đói,có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng trong tất cả các hệ thống cơ quan  trong cơ thể.

Hạ kali máu, là một dấu hiệu củaCATT. Sự sụt giảm đáng kể kali có thể gây nhịp timbất thường, táo bón, mệt mỏi, tổn thương cơ bắp và tê liệt. Từ 50% đến 75%người rối loạn ăn uống bị trầm cảm. Ngoài ra, một phần tư người mắc chứng chánăn có biểu hiện rối loạn ám ảnh cưỡng chế.

Biến chứng 

• Táo bón, tiêu chảy
• Rối loạn nước điện giải: hạ natri, kali máu
• Sâu răng, mất răng
• Ngừng tim
• Phù
• Loãng xương
• Teo não
• Giảm bạch cầu .

Nếu CATT xuất hiện  sớm, thời gian dài và mức độ nặng sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển chiều cao, cùng với giảm cân nặng hoặc suy dinh dưỡngmãn tính, thiểu năng sinh dục, chậm tuổi dậy thì. Gan nhiễm mỡ là một chỉ số vềsuy dinh dưỡng ở trẻ em. Bệnh tim và  loạn nhịp tim, rối loạn thần kinh: co giật,run.

CATT được cho là liên quan đến di truyền, sựtác động môi trường làm thay đổi biểu hiện gen. nhiều chất dẫn truyền thần kinhđược cho là liên quan đến chán ăn.

Chẩn đoán:

• Sợ hãi mãnh liệt sự tăng cân, đặc biệt cách mà cá nhân có thể gây ra giảm cân hoặc duy trì trọng lượng cơ thể thấp (tránh các thức ăn béo, nôn mửa tự do, tự do tẩy,tập thể dục quá mức, sử dụng quá nhiều thuốc ức chế giới tính bị trì hoãn. Rốiloạn nội tiết phổ biến liên quan đến trục hạ đồi- sự thèm ăn hoặc thuốc lợitiểu).
• Nếu bắt đầu  trước tuổi dậy thì,sự phát triển tuyến yên-tuyến sinh dục và biểu hiện ở phụ nữ như vô kinh và ở nam giới như mất hứng thú tình dục và hiệu lực.
• Cũng có thể có nồng độ hormone tăng trưởng, tăng nồng độ cortisol, những thay đổi trong trao đổi chất ngoại vi của hormone tuyến giáp và những bất thường của tiết insulin.

Điều trị: 

• Cần giải quyết ba vấn đề chính là khôi phục lại một trọng lượng  cơ thể thích hợp
• Điều trị các rối loạn tâm lý có liên quan đến bệnh tật
• Giảm hoặc loại bỏ cáchành vi hoặc tư tưởng  ban đầu dẫn đến sựrối loạn ăn uống.

Nếu CATT không được điều trị, biến chứng nghiêm trọng như bệnh tim và suy thận có thể bắt đầu và cuốicùng dẫn đến tử vong. “Có đến 6% những người bị rối loạn này chết vì lý doliên quan đến bệnh tim, thận.

Chế độ ăn uống là yếu tốquan trọng nhất  ở những bệnh nhân CATT,và phải phù hợp với nhu cầu của mỗi bệnh nhân. bổ sung kẽm  được chứng minh mang lại lợi ích trong điều trị.

• Bệnh nhân phải được cho ăn đầy đủ năng lượng.
• Tốt nhất  cung cấp 1.200-1.500 calo mỗi ngày và tăng   500 mỗingày.
• Quá trình này sẽ tiếp tục cho đến  mức 4000 calo (cho bệnh nhân nam) và 3500 calo(cho bệnh nhân nữ).
• Các axit béo omega-3 docosahexaenoic acid (DHA) vàeicosapentaenoic acid (EPA) đã được chứng minh là có lợi cho các rối loạn tâmthần kinh khác nhau.
• Vitamine và dịch truyền cũng được sử dụng.

Olanzapine:  có hiệu quả trong điều trị một số khía cạnhcủa  CATT bao gồm  nâng cao  khối lượng cơ thể và giảm ám ảnh.

Liệu pháp nhận thức hành vi  (CBT) đã chứng minh là hữu ích ở thanh thiếu niên và người lớn bị CATT [2].

Nguồn: Bệnh viện 103