Rượu bia ảnh hưởng như thế nào đến các triệu chứng ung thư tuyến tiền liệt?

Tuyến tiền liệt là một phần trong hệ sinh dục của nam giới. Tuyến tiền liệt nằm dưới bàng quang, bao quanh niệu đạo (ống dẫn nước tiểu từ bàng quang ra ngoài dương vật). Chức năng chính của tuyến tiền liệt là tham gia sản xuất tinh dịch.

Ung thư tuyến tiền liệt là một bệnh ung thư rất phổ biến ở nam giới, nhất là nam giới có tuổi. Phần lớn các ca bệnh là nam giới trên 50 tuổi. Ung thư tuyến tiền liệt hiếm khi xảy ra ở nam giới dưới 50 tuổi và hiếm khi gây tử vong ở người dưới 60 tuổi. Ngoài tuổi tác, một số yếu tố khác cũng làm tăng nguy cơ mắc ung thư tuyến tiền liệt là chủng tộc, ví dụ như nam giới người Mỹ gốc Phi và tiền sử gia đình mắc bệnh.

Ung thư tuyến tiền liệt tiến triển chậm. Đây là bệnh ung thư có tiên lượng điều trị tốt, đặc biệt là khi được phát hiện sớm.

Rượu bia và ung thư tuyến tiền liệt

Do chưa có nhiều nghiên cứu nên chưa rõ uống rượu bia có phải là một yếu tố nguy cơ của ung thư tuyến tiền liệt hay không.

Một tổng quan nghiên cứu gần đây đã tổng hợp các nghiên cứu trên khắp thế giới và tìm thấy dấu hiệu về mối liên hệ giữa đồ uống có cồn và nguy cơ mắc ung thư tuyến tiền liệt. Nhưng các nhà nghiên cứu đã lưu ý rằng các nghiên cứu được thực hiện ở Bắc Mỹ cho thấy mối liên hệ rõ ràng hơn so với nghiên cứu được thực hiện ở những khu vực khác. Theo các nghiên cứu tại Bắc Mỹ, càng uống nhiều rượu bia thì nguy cơ mắc ung thư tuyến tiền liệt càng cao. Các nhà nghiên cứu kết luận rằng cần phải nghiên cứu thêm để làm rõ mối liên hệ giữa việc uống rượu bia và nguy cơ mắc ung thư tuyến tiền liệt. (1)

Việc bệnh nhân ung thư tuyến tiền liệt có thể uống rượu bia hay không còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố, gồm có mức độ tiến triển của bệnh ung thư và lượng rượu bia tiêu thụ.

Đôi khi, bệnh ung thư tuyến tiền liệt không cần điều trị nếu được phát hiện sớm. Trong những trường hợp này, bệnh nhân vẫn có thể uống rượu bia.

Tất nhiên, điều đó không có nghĩa là bệnh nhân được uống thoải mái. Cho dù bác sĩ cho phép uống rượu bia thì cũng chỉ nên uống vừa phải.

Trong những trường hợp phải điều trị thì bệnh nhân cần lưu ý là đồ uống có cồn có thể ảnh hưởng đến hiệu quả của một số loại thuốc hóa trị và thuốc điều trị ung thư khác. Bệnh nhân nên trao đổi cụ thể với bác sĩ về việc uống rượu bia trong quá trình điều trị.

Uống rượu bia có thể làm tăng nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt ở những nam giới đang dùng một số loại thuốc điều trị phì đại tuyến tiền liệt. Finasteride và dutasteride – hai loại thuốc điều trị phì đại tuyến tiền liệt – giúp làm giảm nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt và việc uống rượu bia sẽ làm giảm hoặc mất đi tác dụng này. Finasteride và dutasteride thuộc nhóm thuốc ức chế 5α-reductase. Những người đang dùng các loại thuốc này nên tránh uống rượu bia.

Có thể thay rượu bia bằng các loại đồ uống không chứa cồn như nước ngọt có ga, trà hay bia không cồn.

Chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt

Ung thư tuyến tiền liệt có thể phát triển âm thầm trong nhiều năm mà không biểu hiện triệu chứng hoặc chỉ có các triệu chứng không rõ ràng. Một phương pháp được sử dụng phổ biến nhất để chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt là xét nghiệm tìm kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt (xét nghiệm PSA). PSA là một loại protein do tuyến tiền liệt tạo ra. Nồng độ PSA trong máu thường tăng cao khi bị ung thư tuyến tiền liệt. Bác sĩ cũng có thể tiến hành thăm trực tràng để kiểm tra kích thước và hình dạng của tuyến tiền liệt. Cả xét nghiệm PSA và thăm trực tràng đều là một phần trong quá trình khám sức khỏe định kỳ ở nam giới.

Nếu phát hiện thay đổi bất thường nghi là ung thư tuyến tiền liệt, bác sĩ sẽ yêu cầu sinh thiết – lấy một mẫu mô nhỏ từ tuyến tiền liệt và kiểm tra xem có tế bào ung thư hay không.

Điều trị ung thư tuyến tiền liệt

Phác đồ điều trị ung thư tuyến tiền liệt phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh, tuổi tác, tình trạng sức khỏe của bệnh nhân và một số yếu tố khác. Tất cả các phương pháp điều trị đều có ưu và nhược điểm. Những điều này cần được trao đổi kỹ trước khi bắt đầu điều trị.

Theo dõi

Vì ung thư tuyến tiền liệt tiến triển rất chậm nên đôi khi không cần phải điều trị ngay sau khi chẩn đoán mà chỉ cần theo dõi bằng cách làm xét nghiệm PSA và thăm trực tràng định kỳ.

Theo dõi cẩn thận các thay đổi ở tuyến tiền liệt được coi là lựa chọn hợp lý nhất trong những ca bệnh ung thư có nguy cơ thấp và bệnh nhân được dự đoán chỉ còn sống thêm được tối đa 20 năm. (2)

Cắt toàn bộ tuyến tiền liệt

Trong ca phẫu thuật cắt toàn bộ tuyến tiền liệt, bác sĩ cắt bỏ tuyến tiền liệt cùng các mạch máu liên quan và các hạch bạch huyết trong khoang chậu. Các cơ quan có thể được cắt bỏ bằng phương pháp mổ mở hoặc phẫu thuật nội soi. Phẫu thuật nội soi có ưu điểm là ít xâm lấn, thời gian nằm viện ngắn, nhanh hồi phục, ít đau đớn hậu phẫu và ít sẹo hơn so với mổ mở.

Xạ trị

Có hai loại xạ trị để điều trị ung thư tuyến tiền liệt. Trong phương pháp xạ trị áp sát, nguồn phóng xạ được đặt dưới da gần khối u. Trong xạ trị chùm tia bên ngoài, một thiết bị ở bên ngoài cơ thể sẽ phát ra chùm tia phóng xạ đến tuyến tiền liệt. Xạ trị có thể được kế hợp cùng với các phương pháp điều trị khác.

Một trong những loại thuốc xạ trị mới được đưa vào sử dụng là Xofigo. Thuốc này được tiêm vào cơ thể và sau đó sẽ di chuyển đến vị trí của khối u. Xofigo đã được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) phê duyệt vào năm 2013 để điều trị bệnh ung thư tuyến tiền liệt di căn hoặc tái phát và ung thư không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác.

Liệu pháp ức chế androgen

Androgen là một hormone kích thích sự phát triển của ung thư tuyến tiền liệt. Ức chế androgen có thể giúp cải thiện nhanh chóng và đáng kể tình trạng bệnh. Tuy nhiên, liệu pháp ức chế androgen sẽ giảm hiệu quả theo thời gian nên đây không phải một giải pháp điều trị về lâu dài. Sau một thời gian sẽ phải chuyển sang các phương pháp điều trị khác.

Hóa trị

Hóa trị là phương pháp sử dụng hóa chất để tiêu diệt tế bào ung thư. Có nhiều loại thuốc có tác dụng tấn công trực tiếp tế bào ung thư tuyến tiền liệt. Các loại thuốc này có thể được sử dụng một mình hoặc kết hợp cùng nhau. Một số loại thuốc được sử dụng phổ biến là:

• docetaxel kết hợp với prednisone
• cabazitaxel kết hợp với prednisone
• abiraterone acetate kết hợp với prednisone

Ung thư tuyến tiền liệt thường di căn đến xương. Trong những trường hợp ung thư đã lan đến xương, bác sĩ sẽ kê các loại thuốc giúp làm chậm hoặc ngăn ngừa quá trình mất xương và giảm bớt đau đớn, chẳng hạn như bisphosphonate và denosumab.

Thay đổi lối sống

Các nghiên cứu về tác động của chế độ ăn uống và thay đổi lối sống đến ung thư tuyến tiền liệt thường gặp nhiều khó khăn vì bệnh ung thư này tiến triển rất chậm. Thông thường, các nhà nghiên cứu đánh giá những thay đổi về tình trạng bệnh thông qua nồng độ kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt (PSA). Chỉ số này cho biết nguy cơ mắc bệnh hoặc nguy cơ tử vong do ung thư tuyến tiền liệt nhưng có một số hạn chế.

Một tổng quan nghiên cứu gần đây đã tìm ra ba nghiên cứu khắc phục được những hạn chế này. Ba nghiên cứu này cho thấy:

• Dùng viên nang chứa hạt lựu, trà xanh, bông cải xanh và nghệ có thể làm giảm mức PSA.
• Hạt lanh làm chậm sự gia tăng số lượng tế bào ung thư ở nam giới chuẩn bị phẫu thuật cắt toàn bộ tuyến tiền liệt. Nhưng hạt lanh không có tác dụng đặc biệt đối với các biện pháp điều trị ung thư tuyến tiền liệt khác.
• Một loại thực phẩm chức năng gồm có đậu nành, lycopene, selen và coenzyme Q10 đã làm tăng kết quả xét nghiệm PSA ở nam giới đã trải qua xạ trị hoặc phẫu thuật cắt toàn bộ tuyến tiền liệt.

Một tổng quan nghiên cứu khác cho thấy các tác động của chế độ ăn uống đến các triệu chứng ung thư tuyến tiền liệt: (3)

• Chế độ ăn ít chất béo làm giảm mức PSA.
• Bơ thực vật có bổ sung vitamin E làm chậm quá trình tăng PSA theo thời gian.
• Chế độ ăn nhiều estrogen thực vật và dùng thực phẩm chức năng bột đậu nành giúp làm giảm PSA so với chế độ ăn có nhiều sản phẩm làm từ lúa mì.
• Uống bổ sung lycopene - một chất hóa học có trong cà chua, bưởi và các loại thực vật khác - giúp cải thiện mức PSA và nguy cơ tử vong.

Tóm tắt bài viết

Ung thư tuyến tiền liệt là một bệnh ung thư phổ biến, đặc biệt là ở nam giới lớn tuổi. Bệnh ung thư này phát triển chậm và cách tốt nhất để phát hiện bệnh từ sớm và khám sàng lọc định kỳ. Nếu được phát hiện sớm thì có thể chưa cần điều trị ngay mà chỉ cần theo dõi. Thực hiện chế độ ăn ít chất béo và nhiều estrogen thực vật có thể giúp phòng ngừa ung thư tuyến tiền liệt.