Vì sao bạn bị viêm môi cơ địa?

Viêm môi (cheilitis) là tình trạng môi bị viêm, giới hạn trong viền môi hoặc lan ra ngoài viền môi, diễn biến cấp tính hoặc mạn tính. Các triệu chứng thường gặp ở người bị viêm môi là môi sưng, đỏ, nứt, teo, đóng vảy hoặc bong vảy, gây ngứa, đau, nóng, rát,... Bệnh viêm môi cơ địa có thể do nguyên nhân tại chỗ hoặc thứ phát sau các bệnh lý toàn thân như lupus ban đỏ hệ thống, bệnh Crohn, sarcoidosis, bệnh bọng nước tự miễn hoặc tình trạng suy dinh dưỡng,...

Có nhiều dạng viêm môi cơ địa khác nhau và mỗi dạng lại bắt nguồn từ những nguyên nhân riêng biệt. Cụ thể là:

2.1 Chàm ở môi (Eczematous Cheilitis)

Chàm môi là hiện tượng viêm vùng da ở môi. Biểu hiện của chàm ở môi là xuất hiện hiện tượng tấy đỏ, mụn nước, đóng vảy tiết, khô môi, nứt môi và bong vảy. Ngoài ra, bệnh nhân còn có biểu hiện ngứa ngáy, đau rát ở vùng viền môi; vùng mép và trong môi có các vết lở kèm mụn nước nhỏ, mụn nước có thể nứt ra gây chảy máu, đau đớn,...

Nguyên nhân gây chàm môi bao gồm nguyên nhân nội sinh và nguyên nhân ngoại sinh. Nguyên nhân nội sinh là bị viêm da cơ địa, bệnh chàm hay hen suyễn. Còn nguyên nhân ngoại sinh là do viêm da tiếp xúc dị ứng, kích ứng bởi hóa chất, mỹ phẩm (kem đánh răng, son môi, kem dưỡng da,...), thay đổi thời tiết, dị ứng thực phẩm, rối loạn hormone, cơ thể thiếu hụt các chất dinh dưỡng (kẽm, sắt, vitamin nhóm B) và tình trạng tâm lý căng thẳng. Đôi khi, có nhiều trường hợp bị chàm ở môi bắt nguồn từ cả nguyên nhân nội sinh và ngoại sinh.

2.2 Viêm môi tiếp xúc (Contact Cheilitis)

Viêm môi tiếp xúc là tình trạng da môi bị dị ứng khi tiếp xúc trực tiếp với các chất kích thích hoặc chất gây dị ứng. Khi bị viêm môi tiếp xúc, người bệnh có thể cảm thấy ngứa ngáy, khó chịu vùng môi.

Các tác nhân gây viêm môi tiếp xúc ở trẻ em:

• Nickel (42%), Balsam of Peru
• Cocamidopropyl betaine
• Neomycin, Formaldehyde
• Các chất tạo mùi tổng hợp
• Cobalt dichloride
• Propylene glycol
• Methylchloroisothiazolinone
• Bacitracin, Bronopol, Wool alcohols

Nguyên nhân gây viêm môi tiếp xúc ở người lớn:

• Sử dụng son môi, son dưỡng hoặc thành phần chống nắng có chứa benzophenone
• Kim loại chỉnh hình nha khoa hoặc tiếp xúc với dụng cụ âm nhạc như sáo, kèn,...
• Kem đánh răng, nước súc miệng, tăm, chỉ nha khoa,...
• Thực phẩm: Xoài, quế, trái cây có mùi
• Sơn móng tay
• Nhựa latex

2.3 Viêm môi ánh sáng (Actinic Cheilitis)

Viêm môi ánh sáng là tình trạng ánh sáng mặt trời gây tổn thương lớp mô ngoài của môi. Đây được xem là tổn thương loạn sản, tiền ung thư, làm tăng nguy cơ ung thư da. Có khoảng 90% trường hợp bị viêm môi ánh sáng xảy ra ở môi dưới với các biểu hiện như: Khô môi dai dẳng, có mảng vảy hoặc tổn thương dạng vết loét, có các lớp khô bong vảy trên môi, có tình trạng viêm, đau hoặc nứt nẻ môi khắp môi, vết nứt sâu và lâu ngày.

Nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ gây viêm môi ánh sáng:

• Người thường xuyên tiếp xúc với ánh mặt trời mạnh hoặc thời tiết cực đoan: Thủy thủ, nông dân, nhân viên cứu hộ,...
• Người phơi nắng quá nhiều
• Nam giới có tỷ lệ mắc bệnh cao gấp 3 lần nữ giới
• Người da trắng có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn
• Người sống và làm việc ở khu vực nhiệt đới, cận nhiệt đới hoặc sa mạc
• Bệnh hay gặp ở người trưởng thành
• Thói quen hút thuốc lá và nhai trầu làm yếu mô ngoài của môi, khiến da môi dễ bị tổn thương do ánh nắng mặt trời
• Uống nhiều rượu, nhiễm HPV hoặc bị các rối loạn miễn dịch, sử dụng các thuốc ức chế miễn dịch.

2.4 Viêm môi nhiễm trùng (Infective Cheilitis)

Viêm môi nhiễm trùng cũng là một dạng viêm môi cơ địa, gây ra bởi các nguyên nhân sau:

• Virus: HSV (tuýp 1 hay gặp hơn tuýp 2), HPV, varicella zoster virus;
• Vi khuẩn: Viêm môi bắt nguồn từ nhiễm trùng răng lợi, nốt nhọt vùng miệng, chốc hóa sau nhiễm virus. Các trường hợp nặng có thể gây loét và hoại tử. Săng giang mai môi gây loét tròn hoặc hình oval, có đáy cứng, viền đều và không đau;
• Nhiễm ký sinh trùng leishmania.

2.5 Viêm môi vùng mép (Angular Cheilitis)

Viêm môi vùng mép là một dạng viêm môi cơ địa, là tình trạng da viêm môi cấp tính hoặc mạn tính với biểu hiện nơi góc miệng (mép) bị nứt, viêm đỏ hoặc chảy dịch,... gây đau đớn, khó chịu. Viêm môi vùng mép không lan rộng nhưng nếu không được điều trị sẽ làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.

Nguyên nhân gây viêm môi vùng mép:

• Nguyên nhân chính: Nhiễm nấm Candida, nấm men, tụ cầu vàng, liên cầu khuẩn, herpes simplex virus;
• Yếu tố nguy cơ cao: Người mắc bệnh tiểu đường; suy giảm miễn dịch như bị nhiễm HIV/AIDS, đang hóa trị liệu; bệnh nhân Down; bệnh nhân thiếu máu hoặc chế độ ăn uống thiếu dưỡng chất; góc môi xệ xuống gây chảy nước miếng mạn tính; mang răng giả không đúng cách gây ổ nhiễm trùng hoặc kéo lệch góc môi; bệnh viêm nướu răng; môi khô nứt nẻ.

2.6 Viêm môi bong vảy (Exfoliative Cheilitis)

Viêm môi bong vảy là tình trạng tổn thương môi, bong vảy ở môi và không lan ra ngoài môi. Ở dạng nhẹ, bệnh có biểu hiện bong vảy môi, bề mặt môi đỏ, hơi rát hoặc đau nhẹ, hay tái đi tái lại nhiều lần. Ở dạng mạn tính, bệnh có biểu hiện môi bị viêm đỏ, vảy dày lên nhiều lớp, khi vảy bong đi lộ ra nền môi đỏ tươi, ẩm ướt. Nếu tình trạng viêm kéo dài có thể gây nứt nẻ môi, chảy máu, ảnh hưởng tới sinh hoạt của bệnh nhân.

Nguyên nhân gây viêm môi bong vảy:

• Do một số bệnh về da: Viêm da dầu, viêm da cơ địa, bệnh vảy nến, người có thói quen liếm môi, người mẫn cảm với ánh nắng mặt trời hoặc đang dùng Retinoid;
• Do dị ứng: Các chất gây dị ứng trong kem đánh răng, son môi, nước súc miệng, bọt cạo râu, sơn móng tay,... có thể gây viêm môi bong vảy.

2.7 Một số bệnh lý viêm môi cơ địa khác

• Sẩn ngứa do ánh nắng (Actinic Prurigo): Hay gặp ở các vùng Mỹ - Latinh, chủ yếu ở người trẻ tuổi, nguyên nhân là do phản ứng quá mẫn tuýp IV;
• Viêm môi dạng u hạt (Cheilitis Granulomatosa): Là phản ứng u hại không nhiễm trùng, biểu hiện ở vùng miệng - mặt, hay gặp ở một bên môi dưới. Giai đoạn đầu u hạt sưng mềm, sau đó chắc và không đau. Nguyên nhân gây bệnh là do mắc hội chứng Melkersson-Rosenthal gây nứt lưỡi, liệt mặt và viêm môi dạng u hạt;
• Viêm môi xâm nhập tương bào (Plasma Cell Cheilitis): Là tình trạng viêm môi cơ địa hiếm gặp, lành tính, tự phát và không rõ nguyên nhân, đặc trưng bởi sự xâm nhập tương bào ở trung bì nông trên mô bệnh học;
• Cheilitis glandularis: Là bệnh viêm môi mạn tính hiếm gặp liên quan tới viêm tuyến nước bọt nhỏ của môi dưới. Biểu hiện của bệnh là môi dưới sưng phồng, nhìn thấy các lỗ tiết nước bọt ở niêm mạc bên trong, tăng cảm giác đau, dính. Nguyên nhân gây bệnh là nhiễm khuẩn thứ phát hoặc ung thư biểu mô tế bào vảy;
• Viêm môi do thuốc: Gặp trong các trường hợp hồng ban đa dạng, hội chứng Lyell, hội chứng Stevens Johnson hoặc người uống vitamin A axit.

Viêm môi cơ địa do nhiều nguyên nhân gây ra, không chỉ gây ảnh hưởng tới sức khỏe và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân mà còn khiến người bệnh tự ti trong giao tiếp. Bên cạnh đó, nếu không chú ý chăm sóc da môi đúng cách, bệnh có thể nghiêm trọng hơn, dễ gây bội nhiễm hoặc tiến triển thành những biến chứng khó lường. Vì vậy, khi có dấu hiệu viêm môi, bệnh nhân nên đi khám bác sĩ, không nên tự ý điều trị tại nhà để được can thiệp, xử trí kịp thời.