Suy mạch vành: Nguyên nhân, triệu chứng, phương pháp điều trị

Mạch vành là hệ thống mạch máu bao quanh tim, làm nhiệm vụ cung cấp máu giàu oxy và dưỡng chất cho tim hoạt động.

Suy mạch vành là bệnh lý đặc trưng bởi sự xuất hiện của các mảng xơ vữa trong lòng mạch vành. Căn bệnh này còn được gọi là bệnh động mạch vành, xơ vữa mạch vành hay thiểu năng vành...

Theo thời gian, những mảng xơ vữa này phát triển dày lên, làm thu hẹp dần lòng mạch và giảm sút lưu lượng máu đến cơ tim. Cơ tim bị thiếu máu nuôi dưỡng có thể gây ra các cơn đau thắt ngực, cùng nhiều biến chứng nguy hiểm như nhồi máu cơ tim, rối loạn nhịp tim, suy tim, đột quỵ...

Theo thống kê gần đây, cứ 34 giây ở Mỹ lại có một người chết vì bệnh suy vành. Bởi bệnh nếu không được kiểm soát tốt, suy mạch vành có thể gây ra rất nhiều biến chứng nguy hiểm đe dọa tới tính mạng của người bệnh, bao gồm:

2.1 Nhồi máu cơ tim

Biến chứng xảy ra khi có một nhánh động mạch vành bị bít tắc hoàn toàn, dẫn tới hoại tử cơ tim và gây tử vong nhanh chóng nếu không được cấp cứu kịp thời. Những dấu hiệu cảnh báo nhồi máu cơ tim bao gồm:

• Cơn đau thắt ngực kéo dài hơn 15 phút, không giảm khi người bệnh nghỉ ngơi hoặc dùng thuốc giãn mạch.
• Đổ mồ hôi lạnh.
• Khó thở, kiệt sức, mặt tái mét,
• Tâm trạng lo lắng, bồn chồn,
• Buồn nôn, nôn
• Buồn đi cầu...

Nếu nhận thấy có các dấu hiệu trên, người bệnh cần ngay lập tức ngưng các hoạt động thể lực và gọi cấp cứu. Đồng thời nhanh chóng nhai 1 viên thuốc aspirin liều 300mg, và sử dụng thuốc giãn mạch bằng cách đặt 1 viên 0,5 – 0,75mg dưới lưỡi hoặc dùng dạng thuốc xịt vào miệng 1 – 2 lần. Việc xử trí và cấp cứu nhồi máu cơ tim cần được thực hiện khẩn trương, càng sớm càng tốt trong vòng 1h đầu tiên, bởi nó có ý nghĩa sống còn cho người bệnh, giúp tăng khả năng sống sót lên tới 96%.

2.2 Rối loạn nhịp tim

Khi cơ tim không được nhận đủ oxy để hoạt động, có thể dẫn đến nhiều rối loạn nhịp tim nghiêm trọng như rung nhĩ, nhịp nhanh thất, rung thất... làm tăng nguy cơ đột tử.

2.3 Suy tim

Cơ tim bị thiếu máu trong thời gian dài sẽ làm giảm hiệu quả bơm máu của tim và dẫn đến suy tim.

Cơn đau thắt ngực là triệu chứng điển hình nhất của bệnh suy vành, tuy nhiên nó có thể khác nhau từ người này sang người khác. Một số người bị suy mạch vành nhưng không hề nhận thấy biểu hiện đau thắt ngực, thường gặp ở người lớn tuổi, phụ nữ, hay người bệnh tiểu đường, vì vậy còn được gọi là thiếu máu cơ tim thầm lặng.

Một cơn đau thắt ngực điển hình được mô tả là cảm giác đau thắt ở ngực, dưới xương ức, lồng ngực bị đè nén giống như đang chịu một áp lực lớn. Đôi khi người bệnh có thể cảm thấy nhói buốt, bỏng rát ở ngực. Sau đó, biểu hiện đau có thể lan lên cổ, vai, và cánh tay.

Mức độ đau tùy thuộc vào số lượng và mức độ tắc nghẽn của động mạch vành. Cơn đau thắt ngực thường xuất hiện khi gắng sức và giảm dần khi người bệnh nghỉ ngơi hoặc dùng thuốc giãn mạch nitroglycerin. Các triệu chứng khác có thể bao gồm cảm giác khó thở, mệt mỏi, ợ nóng, đầy bụng, khó tiêu, buồn nôn hoặc nôn, chuột rút...

Nguyên nhân gây suy mạch vành là do sự lắng đọng của cholesterol làm tổn thương lớp nội mạc của động mạch vành (lớp lót bên trong thành mạch), và kích hoạt các phản ứng viêm mạn tính của thành mạch máu. Khi đó một lượng lớn tiểu cầu và các tế bào miễn dịch được cơ thể huy động tập trung về vị trí bị tổn thương với mục đích làm lành vết thương. Nhưng chính những tế bào này sau đó lại có thể bị kết dính với cholesterol và canxi, hình thành nên các mảng xơ vữa trên thành mạch. Các mảng xơ vữa này phát triển dày lên theo thời gian và tiếp tục làm tổn thương động mạch. Sau đó, chúng có thể bị nứt vỡ ra, tạo tiền đề hình thành nên cục máu đông làm bít tắc hoàn toàn mạch máu và dẫn tới cơn nhồi máu cơ tim cấp.

Những người càng có nhiều yếu tố nguy cơ, khả năng mắc bệnh suy mạch vành càng cao. Những yếu tố này bao gồm:

Rối loạn mỡ máu, tăng huyết áp, bệnh tiểu đường: làm tổn thương mạch máu, thúc đẩy sự phát triển của các mảng xơ vữa động mạch vành.

Hút thuốc lá: nicotin trong thuốc lá có thể gây tổn thương và co thắt động mạch vành.

Thừa cân hoặc béo phì, ít vận động: tăng nồng độ cholesterol trong máu - nguyên nhân hình thành mảng xơ vữa động mạch.

Chế độ ăn uống không lành mạnh: ăn nhiều thực phẩm giàu chất béo, ít rau xanh và trái cây.

Cao tuổi: Tuổi càng cao, mạch vành càng dễ suy yếu và thoái hóa.

Tiền sử gia đình: Nếu bạn có người thân trong gia đình mắc bệnh suy vành, bạn sẽ có nguy cơ bị bệnh cao hơn những người khác.

Căng thẳng, stress: có thể gây co thắt động mạch vành, làm tăng nguy cơ đau thắt ngực.

Điều trị bệnh mạch vành cần phải kết hợp đồng bộ nhiều phương pháp bao gồm thuốc điều trị, thay đổi lối sống và can thiệp hoặc phẫu thuật khi cần thiết.

6.1 Điều trị bằng thuốc:

Thuốc chữa thiểu năng mạch vành nhằm mục đích làm giảm đau thắt ngực, hạn chế sự phát triển của các mảng xơ vữa và ngăn nhồi máu cơ tim.

• Thuốc hạ mỡ máu: giúp giảm cholesterol máu và ngăn ngừa xơ vữa mạch.
• Thuốc chống đông máu: giúp làm giảm nguy cơ hình thành cục máu đông và phòng nhồi máu cơ tim.
• Thuốc giãn mạch: giúp giảm nhanh chóng các cơn đau thắt ngực bằng cách làm giãn các động mạch vành.

Bên cạnh thuốc điều trị, các loại thảo dược tự nhiên như Đan sâm, Hoàng đằng cũng có tác dụng giúp giãn mạch, đồng thời giảm cholesterol máu, ngăn ngừa mảng xơ vữa và tiêu huyết khối, nhờ đó mang lại hiệu quả cao trong hỗ trợ điều trị suy mạch vành, làm giảm đáng kể cơn đau thắt ngực và ngăn chặn nhồi máu cơ tim hiệu quả.

6.2 Can thiệp và phẫu thuật

Các biện pháp can thiệp hoặc phẫu thuật thường được áp dụng khi người bệnh dùng thuốc không có hiệu quả, giúp lưu thông lòng mạch và cải thiện lưu lượng máu tới nuôi tim:

Nong mạch và đặt stent mạch vành: đây là phương pháp sử dụng một ống đỡ động mạch, được gọi là ống stent, đặt cố định vào vị trí mạch vành bị tắc hẹp để mở rộng lòng mạch.

Phẫu thuật bắc cầu động mạch vành: dùng một đoạn động mạch khỏe mạnh ở chân, tay hoặc ngực của người bệnh, để bắc qua đoạn động mạch vành đã bị tắc vì xơ vữa, giúp đưa máu về tim.

Thay đổi lối sống lành mạnh

Một lối sống khoa học, lành mạnh đóng vai trò quan trọng trong điều trị suy mạch vành. Để kiểm soát tốt bệnh, người bệnh cần lưu ý:

• Không hút thuốc lá. Hạn chế sử dụng các chất kích thích như rượu, bia, cà phê...
• Luyện tập thể dục thể thao 30 phút mỗi ngày và 5 ngày mỗi tuần. Tập luyện nhẹ nhàng, vừa sức với các hoạt động như đi bộ, đạp xe, bơi lội...
• Giảm cân nếu thừa cân. Kiểm soát tốt huyết áp, đường máu, mỡ máu.
• Duy trì chế độ ăn khoa học: hạn chế thực phẩm giàu chất béo và cholesterol, ăn giảm muối, giảm đường, tăng cường nhiều rau xanh và trái cây tươi. Xem chi tiết chế độ ăn dành cho người suy mạch vành

Suy mạch vành không hề đáng sợ nếu bạn tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ, kết hợp với lối sống khoa học, và sử dụng thêm giải pháp hỗ trợ phù hợp sẽ giúp người bệnh có được một cuộc sống khỏe mạnh và phòng tránh được các rủi ro tim mạch nguy hiểm.