Định lượng Methadone - Bộ y tế 2018

I. NGUYÊN LÝ

Methadone là một xét nghiệm chẩn đoán in vitro dùng để phát hiện định tính và bán định lượng methadone trong nước tiểu. Đây là một diphenylpropylamine tổng hợp sử dụng để giải độc và duy trì nghiện ma túy tạm thời cũng như điều trị đau cấp và mạn tính. Quá liều methadone gây choáng váng, ức chế hô hấp, da ẩm và lạnh, hạ huyết áp, hôn mê, suy tuần hoàn. Thuốc dùng đường tiêm bắp hoặc đường uống. thuốc được đào thải qua nước tiểu Xét nghiệm dựa trên sự tương tác động học của các vi hạt trong dung dịch, được đo bởi những thay đổi trong dẫn truyền ánh sáng. Trong trường hơp không có thuốc mẫu, thuốc liên hợp hòa tan gắn với vi hạt liên kết với kháng thể, tạo thành các vi hạt kết tập. Khi mẫu nước tiểu chứa thuốc đang nghi ngờ, thuốc này cạnh tranh với dẫn xuất thuốc liên hợp với vi hạt liên kết với kháng thể. Kháng thể gắn với thuốc trong mẫu thử không còn khả năng thúc đẩy hình thành hạt ngưng kết, sau đó ức chế hình thành lưới hạt. Sự có mặt của thuốc trong mẫu thử làm giảm sự gia tăng độ hấp thu, tỷ lệ với nồng độ thuốc trong mẫu thử.

II. CHUẨN BỊ

1. Người thực hiện:

•  1 cán bộ đại học có thẩm quyền ký duyệt kết quả;
•  1 KTV chuyên ngành hóa sinh hoặc người có trình độ phù hợp để thực hiện phân tích đã được đào tạo sử dụng máy phân tích hóa sinh tự động

2. Phương tiện và hóa chất:

2.1. Phương tiện:

•  Máy xét nghiệm hóa sinh tự động
•  Máy ly tâm
•  Tủ lạnh đựng hóa chất, tủ lạnh bảo quản mẫu QC, mẫu bệnh phẩm
•  Pipet các loại, đầu côn xanh, đầu côn vàng
•  Giá đựng ống nghiệm, các ống lấy mẫu, sample cup ...

2.2. Hóa chất:

•  Hóa chất định lượng
•  Các chất chuẩn, QC, dung dịch pha loãng, dung dịch hệ thống

3. Người bệnh: cần giải thích cho người bệnh và người nhà hiểu về mục đích của việc lấy máu làm xét nghiệm.

4. Phiếu xét nghiệm:

•  Phiếu xét nghiệm theo đúng quy định của Bộ Y tế và bệnh viện
•  Trên phiếu xét nghiệm cần ghi đầy đủ thông tin của người bệnh: họ và tên, tuổi, giới tính, số giường, khoa phòng, chẩn đoán, xét nghiệm cần làm.
•  Trên phiếu xét nghiệm cần có: chữ ký và họ tên bác sĩ chỉ định xét nghiệm, họ tên người lấy mẫu, thời gian chỉ định xét nghiệm và thời gian lấy mẫu bệnh phẩm.

III. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH

1. Lấy bệnh phẩm:

• Mẫu nước tiểu mới có thể sử dụng ngay nhưng tránh cặn. pH mẫu nước tiểu khoảng 5-8.
• Bảo quản nước tiểu 5 ngày ở 2-80C. Nếu để lâu hơn nên đông lạnh mẫu.
• Ly tâm nếu nước tiểu đục

2. Tiến hành kỹ thuật

•  KIỂM TRA CHẤT LƯỢNG: việc thực hiện nội kiểm chất lượng được diễn ra trước khi thực hiện phân tích mẫu cho người bệnh và tuân thủ theo quy trình nội kiểm chất lượng của phòng xét nghiệm. Vật liệu làm nội kiểm có 2 mức nồng độ khác nhau. Kết quả nội kiểm chất lượng được xem xét theo các quy định của quy trình nội kiểm chất lượng. Chỉ khi nội kiểm chất lượng đạt mới tiến hành phân tích mẫu bệnh phẩm.
•  Thực hiện kỹ thuật trên máy phân tích tự động theo chương trình cài đặt sẵn
•  Lấy và in trả kết quả sau khi đã được người có thẩm quyền duyệt kết quả

IV. NHẬN ĐỊNH KẾT QUẢ

Giá trị tham chiếu:

- Mỗi phòng xét nghiệm nên tự thiết lập giá trị tham chiếu riêng cho mình để đảm bảo tính đại diện của mỗi quần thể người bệnh.

• Với xét nghiệm định tính, ngưỡng chuẩn được sử dụng để tham chiếu trong phân biệt giữa mẫu dương tính sơ bộ và mẫu âm tính.
• Xét nghiệm định tính: kết quả của xét nghiệm này chỉ phân biệt được mẫu dương tính sơ bộ với mẫu âm tính. Không thể ước lượng thuốc được phát hiện trong một mẫu dương tính sơ bộ

- Giới hạn phát hiện: 10.4 ng/mL

V. NHỮNG YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG VÀ XỬ TRÍ

•  Kết quả dương tính sơ bộ cho thấy sự hiện diện của methadone và/hoặc các chất chuyển hóa của nó có trong nước tiểu. Xét nghiệm không đo mức độ của sự nhiễm độc
•  Một số chất dưới đây có thể gây nhiễu kết quả: Acetone, acid ascorbic, bilirubin, creatinin, ethanol ...